LGBT

LGBT yayınları, onur yürüyüşleri ve ilgili olaylar, LGBT kısaltmasına yeni harfler eklemek ve yeni kısaltmalarda harflerin sırasıyla ilgili sıkıntılar yaşamak yerine kısaltmayı kullanmayı zamanla bıraktı.^[1]

LGBT ya da GLBT; lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender sözcüklerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma. 1990'larda LGB kısaltmasından sonra ortaya çıktı ve 1980'lerin ortaları ile sonlarından itibaren gey sözcüğü yerine kullanılarak LGBT topluluğunu temsil etmeye başladı.^[2] Birçok aktivist, gey topluluğu kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçti.^[3]

Bu bazen LGBTT (lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel veya travesti) şeklinde de yazılır^[4].^[5] 1900'lardan itibaren kullanılmaya başlayan "LGBT", eşcinsel hakları mücadelesinde kullanılan çatı kelimedir. Eşcinsel hareketi olarak adlandırılan LGBT hareketi, eşcinsel kelimesinin travesti, transeksüel ve biseksüelliği kapsamıyor oluşu nedeniyle çatı kelime olmaktan çıkmıştır. Hareket GLBTT kelimesini kullanmaya başlamış ancak lezbiyenlerin toplumda "yok" sayılıyor oluşu sebebiyle, L harfi başa alınmış ve kadınlara bir tür pozitif ayrımcılık yapılmıştır. Yurtdışındaki bazı örgütler bu çatı kelimeye daha sonradan interseksüelleri temsilen I ya da queeri temsilen Q harflerini eklemişlerdir.

Etimoloji

Yaygın olarak kullanılan ilk terim "eşcinsel" olmuş, cinsel devrimlerden önce ve süregelen homofobi için olumsuz çağrışımları taşımak için düşünülmüş ve yerini eğilimine göre belirleyen sözcükler almıştır. Bunlar; lezbiyen, gey, transeksüel gibidir.

LGBT bireyler günümüzde tanınmakta olup, zaman içinde genel toplum anlayışına karşı bireylerin de açık desteğini alan eşcinseller toplum tarafından marjinal bireyler olarak nitelendirilmektedir^[6] ve halen dünya genelinde eşcinsel bireyler toplumun sözlü ve cinsel tacizine uğramaktadır. Transseksüel aktris Candis Cayne'ın 2009 yılında dediği gibi; "Biz hala açıkça taciz edilebilir bireyleriz".

Tarihi

İlk çağlar

İnsanlık tarihi kadar^[7] eski LGBT ve eşcinsellik eski kaynaklarda M.Ö. 2000-3000 arasındaki döneme kadar uzanan LGBT'nin tarihi ile ilgili en eski yazılı belgeler Eski Mısır, Sümerler ve Hititlere uzanmaktadır. Bazı Mezopotamya tapınaklarında, yakın zamana değin Hindistan'da süren bir uygulamaya benzer biçimde, kutsal fahişelerin^[8] yanı sıra kültün hizmetine verilmiş eşcinsel fahişeler bulunmaktaydı. Yine LGBT tarihinde özel bir önemi olan iki eski Doğu halklarından Hititler ve Yahudiler tarihte yer almıştır. M.Ö. 1400'lerden kalma bir Hitit yasa derlemesinde erkekler arasında evliliğe izin veren bir madde belirlenmiştir. Bu yasa tarihte eşcinsel evliliğe izin tanıyan ilk yasa olma özelliğinide taşımaktadır. Bir diğer topluluk; Yahudiler ise eşcinselliğe karşı yürüttükleri mücadeleyle tanınırlar. Batı uygarlığının eşcinselliği mahkûm etmesinin temelinde önce Musevilik, daha sonra Hıristiyanlık kaynaklarında yer alan bu mücadele yatmaktadır.

Akdeniz uygarlığında "LGBT" ve eşcinselliğin göreceli olarak daha serbest olduğu, sosyal açıdan kabul gördüğü, hatta bazı boyutlarıyla yüceltildiği bir ülke de Antik Yunanistan olup burada pederastik (Türkçe: erkeklerle genç erkekler arasındaki ilişki ve aşk veya (Türkçe: kadınlarla başka kadınlar arasındaki ilişki ve aşk^[8]) edebi, sanatsal ve felsefi konuılarda saygınlık kazanmıştır. Bu saygınlığın Yunan Mitolojisine'de yansıdığı, Tanrı Zeus'un kartal kılığına girerek genç Ganymades'i kaçırmasından açıkça anlaşılabilir. Yine Eski Yunan sanatının büyük bölümünde eşcinsellik bir esin kaynağı olmuştur. Sanatta çıplak, yarı çıplak erkek figürleriyle başlayan bu akım, M.Ö. 4. ve 5. yüzyıllarda heykel sanatıyla daha da ilerlemiş ve tarihte bir daha eşine ulaşılamayan bir yoğunluğa ulaşmıştır. Eski Yunan şiirinde de eşcinselliğe dayanan esinin büyük yeri vardı. Ama yalnızca erkek eşcinselliği değil, kadın eşcinselliği^[8] de işleniyordu. Kendiside biseksüel olan Sappho'nun şiirleri bunun kanıtıdır. Tarihi kaynaklarda Sapp­ho'nun Midilli (eski adıyla: "Lesbos")'ta sa­de­ce kız­ öğrencilerin eği­tim gör­dü­ğü bir cim­naz­yu­mu bulunmaktaydı. Ken­di­sinin de eş­cin­sel olduğu düşünülen Sapp­ho'nun cim­naz­yu­mu, öğ­ren­ci­le­ri ara­sın­da eş­cin­sel iliş­ki ya­şan­dı­ğı ge­rek­çe­siy­le^[9] hal­kın ve yö­ne­ti­ci­le­rin tep­ki­si­ni çek­miş ve ada­da eşcinsel olduğu düşünülen kişilere karşı homofobik olay­lar ya­şan­mış­tı. Yine Sappho yazdığı şiirlerinde, kadın arkadaşlarına ve öğrencilerine tutkuyla ve aşk ile seslendiği için onun lezbiyen olduğu düşünülerek Lesbos Tiranı tarafından Sicilya'ya sürgüne gönderilmiştir. Sappho bir şiirinde imge olarak eşcinselliğe atıfla şöyle yazmıştır;

“	"Dön yalvarıyorum sana, Süt beyazı tuniğini giyerek. Ah güzel endamını nasıl bir ateş sarıyor, Baştan çıkarıcılığın karşısında her kadın titrer"[10]	”
—Sappho

Antik Yunan ve Arap uygarlıkları dönemi

Antik Yunan'da eşcinsellik tasvirli vazo (resimdekiler: Erastes ile Eromenos)

Antik Yunan'da, “tribades” denilen^[11] kadınlarla cinsel ilişki kurmaya, erkeklerle olduğundan daha fazla düşkün olan kadınlar için kullanılmış terimde eski kaynaklarda yer almaktadır. Yine cumhuriyet dönemi Roma Uygarlığı'nda eşcinsel ilişkiler sert bir baskıyla karşılanıyor, bu baskı sadece bir Roma vatandaşı söz konusu olduğunda uygulanıyor, eşcinsellik bütünüyle yadsınmıyordu. Antik Çin'in bütün tarihi boyunca, özellikle Han hanedanı döneminde (MÖ. 206 - MS. 220) eşcinsellik çok yaygındı. Feodal Japonya'da askeri çevrelerde eşcinsellik tipik bir olguydu. Akdeniz Bölgesi'nde ise ortaçağ Arap uygarlığında erkekler arasında eşcinsel ilişkilerden esinlenilen bir şiir geleneğinin geliştiği bilinmektedir. Yine bu konuya ilişkin birçok anekdot vardır. Binbir Gece Masalları okunduğunda, Arap toplumunda eşcinselliğin konumuna ilişkin bir düşünce edinilebilmektedir. Arap ülkelerinde erkekler arasında eşcinselliğe ait gelenekler günümüze kadar sürmüştür. Afganistan'da, kadın gibi giyinmiş ve makyajlı^[12] oğlanlar, ondokuzuncu yüzyıla kadar zengin erkeklerin haremlerinin bir parçasıydılar. Kaşif^[13] Richard Francis Burton bir yazısında Afganistan'daki bu durum için "Afganlar büyük ölçüde ticari gezginlerdir. Her bir kervanda neredeyse tümüyle kadın giysileri giymiş oğlanlar ve gençler vardır. Gözleri sürmeli, yanaklarına allık sürülmüş, uzun bukleli, kınalı parmakları, görkem içinde develerini süren bu oğlanlara gezgin karılar denir, kocaları yanlarında sabırla uzun yolculuğa katlanırlar"^[14] demiştir.

Hıristiyanlığın eşcinselliği yasaklamasına karşın, Batı ülkelerinde de ortaçağ boyunca eşcinsel ilişkilerin, çok yaygın olmamakla birlikte, sürdüğü bilinmektedir. Papa ve kardinallerin yasakları, mahkeme kararları ve infazlar bu yasaklara karşın LGBT'ler arasında cinsel ilişki ve aşkın varlığını sürdürdüğünü kanıtlamaktadır. Yine Rönesans'ın sürdüğü 15. ve 16. yüzyıllarda eşcinselliğin Eski Yunan'ı anımsatan bir biçimde canlanmasını getirdi. Rönesans Avrupası'nda eşcinsel olan ya da bu eğilimi heteroseksüel ilişkiyle birlikte sürdüren pek çok ünlü kişi vardı. Aynı durumun modern çağ için de geçerli olduğu söylenebilir.

Avrupa'da eşcinselliğin yeniden suç olmaktan çıkarılması Fransız Devrimi'yle dine dayalı tüm suç ve cezaların kaldırılmasıyla olmuştur. 1810 yılında Fransız imparatoru I. Napolyon medeni kanunu yürürlüğe koyduğunda bu uygulamadan vazgeçmemiştir. 19. yüzyılda Hollanda, İspanya, Portekiz, Bavyera ve İtalya gibi ülkelerin Napolyon yasalarını kabul etmeside bu ülkelerde de eşcinsellik suç olmaktan çıkmıştır.

Cinsel devrimler ve Stonewall ayaklanmaları

Demokratik Ulusal Kongre sırasında New York City sakinleri eşcinsel hakları için gerçekleştirdiği gösterilerden bir kare (11 Temmuz 1976)

1968'deki cinsel devrimden ve 1969'daki Stonewall ayaklanmalarından önce^[15] toplumda LGBT bireyler için aşağılayıcı kelimeler, polis şiddeti, antipati ve homofobi vardı. Cinsel yönelim kavramı heteroseksüellik ile özdeşleştirilmişti. Cinsel devrimlerin ardından hızla büyüyen LGBT hak mücadelesi Batı Avrupa'dan başlayarak dünya çapında (Kuzey ve Güney Amerika, Avustralya, Orta ve Doğu Avrupa) kabul görmeye başlarken; Güney Afrika, İsrail, Filipinler, Güney Kore, Japonya, Nepal ve Tayvan dışındaki Afrika ve Asya ülkeleri eşcinselliği suç kabul etmek, cinsiyet değiştirme ameliyatlarına izin vermemek gibi ayrımcı uygulamaları sürdürmekteydi.

Stonewall ayaklanmalarıyla beraber içe kapanıklığın dışa açılımı 1970'lerin sonu ve 1980'lerin başında başlamış, LGBT bireyler için bir algı değişimi olmuş; bazı gey ve lezbiyenlerin toplumsal ilk kabulleri yaşanmış, biseksüel ya da transseksüel kişiler de hak ve kabul için çeşitli aktivitelerde bulunmuş ve örgütlenmeler yoluna gitmiştir. Her ne kadar toplumsal kabul 20. yüzyılda sağlanmaya başlanmışsa da ABD'de sodomi yasalarının ülke genelinde kaldırılması 2003'te ABD Yüksek Mahkemesi'nin o yıl anayasaya aykırı olduğuna hükmetmesinin ardından gelmiştir.

Kültür

LGBT bireyleri ve kültürünü temsil eden gökkuşağı bayrağı

Cinsel kimlik ve yönelimi lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (transseksüel) bireylerce düzenlenen etkinlikler, aktiviteler veya yine LGBT ile ilgili yapılanlar ve yapılacakları tanımlamakta genel adlandırma "LGBT kültürü"dür. Terim eşanlamlı olmadığı hâlde yine bu kavramı tanımlamak için "Gey kültürü" adı da kullanılır.

Haklar

LGBT sosyal hareketleri

LGBT'ler arasında aktivist veya sosyal hareketin sıkça belirtilen bir amaç, LGBT kişiler için sosyal eşitliktir; bazı kişiler ayrıca LGBT toplulukları geliştirmek ya da daha geniş toplumu cinsel baskılardan kurtarmak için çabalamışlardır. Günümüzde örgütlenen LGBT hareketleri lobicilik ve sokak yürüyüşleri; sosyal gruplar, destek grupları ve topluluk etkinlikleri; dergiler, filmler ve edebiyat; akademik araştırma ve yazı; ve iş faaliyetleri gibi çok çeşitli siyasî eylemcilik ve kültürel faaliyetlerden oluşur.

Onur yürüyüşü

Tanımlamalar

• Kadın kadına ilişki, aşk ve seks, (Lezbiyen)
• Erkek erkeğe ilişki, aşk ve seks, (Gey)
• Biseksüel erkek veya biseksüel kadın ile diğer cinsel yönelimler arasında ilişki, aşk ve seks, (Biseksüellik)
• MTF erkek veya FTM kadın ile diğer cinsel yönelimler arasında ilişki, aşk ve seks; (Transseksüellik, Travestilik, İnterseksüellik genel; Transgender)

Resim galerisi

• 
  "Binbir Gece Masalları" Arap toplumunda eşcinselliğin konumuna ilişkin bir düşünce kaynağı olmuş ve günümüze dek gelmiş mitolojik terimler taşır.
• 
  Onur yürüyüşü birçok ülkede geleneksel olarak düzenlenir
• 
  Gey barlar LGBT bireylerin uğrak yerlerindendir

Ayrıca bakınız

• Eşcinsellik
• LGBT turizmi
• LGBT hakları
• LGBT kültürü
• LGBT tarihi
• Onur yürüyüşü
• LGBT sosyal hareketleri
• LGBT argosu
• LGBT'lere yönelik şiddet
• LGBT sembolleri
• LGBT sloganları
• LGBT ile ilgili kuruluşlar listesi

Kaynakça

1. Cahill, Sean, and Bryan Kim-Butler. "Policy priorities for the LGBT community: Pride Survey 2006." New York, NY: National Gay and Lesbian Task Force (2006).
2. Acronyms, initialisms & abbreviations dictionary, Volume 1, Part 1. Gale Research Co., 1985, ISBN 978-0-8103-0683-7. Factsheet five, Issues 32–36, Mike Gunderloy, 1989
3. Gay pride needs new direction (İngilizce)
4. ""LGBTT" için arama sonuçları". KAOS GL. http://www.kaosgl.com/search/google/lgbtt?query=lgbtt&cx=010442115826745078255%3Af5b2iea1ci0&cof=FORID%3A11&sitesearch=#924. Erişim tarihi: 10 Kasım 2010. 
5. "Kadınlar ve LGBTT'ler Cinsel-Bedensel Hakları İçin Sokakta". Lambdaistanbul. 9 Kasım 2010. 19 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150719190822/http://www.lambdaistanbul.org:80/s/medya/kadinlar-ve-lgbttler-cinsel-bedensel-haklari-icin-sokakta/. Erişim tarihi: 10 Kasım 2010. 
6. Medyada Cinsiyet Alanları (Marjinal Bir Kimlik Algısı Olarak Eşcinselliğin Tv Haberlerinde Sunumu) Yazar: Yusuf Yurdigül, İ. Etem Zinderen, Yayınlayan: İys.İnonu.edu.tr, İş: İnönü Üniversitesi
7. Doç. Dr. Özgür Öztürk. "Zor Bir Konu: Eşcinselliğe Bilimsel ve Objektif Bakabilmek". İpe. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150610032628/http://www.ipe.com.tr/tr/makaleler/escinsellige-bilimsel-ve-objektif-bakis. Erişim tarihi: 10 Kasım 2013. 
8. "Antik Yunanda Kadın Eşcinselliği". ZihniminKadrajı. 5 Haziran 2011. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160129172545/http://lgbti.org/antik-yunanda-kadin-escinselligi/. Erişim tarihi: 10 Kasım 2013. 
9. Engin Tatlıbal (29 Mayıs 2013). "Midilli’de Lezbiyen Festivali". MGKmedya. 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150426180602/http://mgkmedya.com/2013/05/29/midilli-de-lezbiyen-festivali. Erişim tarihi: 10 Kasım 2013. 
10. Tannail, R., Tarihte Eşcinsellik, çev. Sinem Gül, Dost, 2003. Akt. Gezgin, İ., a.g.e., s. 253.
11. Halperin, D., Cinsellikten önce Seks, s. 46.
12. Colin Spencer, KAOS GL, Temmuz-Ağustos 1998 (Sayı: 4748) Geocities.
13. "Avrupalıların Mekke ile Medine merakı". Sabah. 6 Ekim 2006. 25 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150625054143/http://arsiv.sabah.com.tr:80/2006/10/08/afyoncu.html. 
14. "Richard Francis Burton: Astrology and Horoscope" (İngilizce). 19 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150719143945/http://www.astrotheme.com:80/astrology/Richard_Francis_Burton. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015. 
15. "Homophobia: A Weapon of Sexism (Homofobi: Cinsiyet Ayrımı Bir Silah)". Suzanne Pharr. 1997. 22 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150422142602/http://www.csusm.edu/sjs/documents/homophobiaaweaponofsexismcondensed.pdf. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013. 

Dış bağlantılar

• LGBT kimlik analizi, gelişimi, modelleri ve etkileri (İngilizce)
• Kaç kişi, lezbiyen olan gey , biseksüel, travesti ve transseksüel? (İngilizce)
• Eşcinselliğin Toplumsal Tarihi