Hadrianus
| Hadrianus | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 İmparator Hadrianus'un büstü | |||||
| 14. Roma İmparatoru | |||||
| Hüküm süresi | 10 Ağustos 117 - 10 Temmuz 138 | ||||
| Önce gelen | Trajan | ||||
| Sonra gelen | Antoninus Pius | ||||
| Eş(leri) | Vibia Sabina | ||||
| |||||
| Hanedan | Nervan-Antoninler Hanedanı | ||||
| Babası | Publius Aelius Hadrianus Afer | ||||
| Annesi | Domitia Paulina | ||||
| Doğum |
24 Ocak 76 Italica, İspanya | ||||
| Ölüm |
10 Temmuz 138 (62 yaşında) Baiae | ||||
| |||||||||||||||||||||||
Publius Aelius Traianus Hadrianus (24 Ocak 76 – 10 Temmuz 138), 117–138 yılları arasında Stoacı-Epikürik, Aelia Klan'ı üyesi Roma İmparatoru. Hadrian "Beş İyi İmparator'un üçüncüsüdür." Saltanatının sendeleyen bir başlangıcı, şanlı bir ortası ve trajik bir sonu vardı.[1]
Hadrian, Picenum (İtalya) kökenli ve sonradan İspanya Baetica'daki (orijinalinde İspanya Ulterior) Italica'ya yerleşmiş eski bir ailenin üyesi olarak Roma'da doğdu. Selefi Trajan'nın halasının torunu olarak onunla aile bağı vardı. Trajan, resmi olarak onu hiçbir zaman halefi olarak belirlemedi ama karısı Plotina'ya göre, Trajan ölmeden hemen önce Hadrian'ı acilen İmparator olarak adlandırdı. Her halukârda, Trajan'nın karısı Hadrian'ı destekliyordu ve belki de Hadrian imparatorluğunu bu kadına borçludur. Hadrian onun ricasıyla 100 yılında Vibia Sabina ile evlenmiştir.
Erken dönem hayatı
Bir söylenti Hadrian'ın İspanya'da doğduğunu anlatsada da, kendi yazdığı ve şimdi kayıp olan otobiyografisine göre Hadrian, Roma'da 24 Ocak 76'da İtalyan kökenli ama kuşaklar boyu İspanya da yaşamış bir ailenin üyesi olarak doğdu.[2] Praetorian dereceden bir senatör olan Babası Publius Aelius Hadrianus Afer, zamanının çoğunu Roma'da geçirirdi.[3] Hadrian’ın ataları İtalya'daki antik bir kent olan Picenum, Hadria'dan gelir, ancak aile Scipio Africanus Major'un Hispania Baetica'yı fethinden hemen sonra buradaki Italica şehrine yerleşmişlerdir. Hadrianus Afer, gelecekteki imparator Trajan'ın kuzeniydi. Karısı Domitia Paulina, Gades'dendi (Cadiz) ve Domitii'ler başka bir İspanya kökenli aileydi. Hadrian'ın Genç Domitia Paulina adında bir kız kardeşi vardı. Afer'in 85 civarında ölümünden sonra o sıralar dokuz yaşında olan Hadrian, Trajan ve Publius Acilius Attianus'un vesayeti altına girdi (daha sonra Trajan’In Praetorian Prefect'i olan).[4] Hadrian, döneminin genç aristokratları gibi değişik konularda eğitildi ve Yunan Edebiyatı öğrenmeye olan düşkünlüğü nedeniyle kendisine Graeculus ("Küçük Yunan") lakâbı verildi.
Hadrian 14 yaşındayken Italica'yı ziyaret etti ve orada askere yazıldı ancak bundan sonra gelişiminden sorumlu olan Trajan tarafından geri çağrıldı. Onuruna colonia yapıldığı halde Hadrian Italica'yı bir daha hiç ziyaret etmedi. İlk askeri görevi Lejyon II ''Adiutrix'' tribune'lüğüydü. Sonra, Germanya'daki Lejyon I ''Minervia'''ya transfer oldu. 98'de Nerva ölünce Hadrian, Trajan'ı hemen şahsen bilgilendiren ilk kişiydi. Önce yukarı Pannonia lejyon'una legate ve sonunda da aynı eyalete vali oldu. Aynı zamanda kısa bir süre için Atina archon'u ydu ve Atina vatandaşlığına seçilmişti.
Hadrian Dacia'lılara karşı yapılan savaşta oldukça aktifti (Lejyon V ''Macedonica''legate'si olarak) ve rivayete göre başarıları içim Trajan'dan ödüller kazanmıştı. Saltanatında askeri eylemlerin yokluğuna bağlı olarak, Hadrian'ın askeri becerileri hakkında çok fazla bilgi yoktur, her halukârda ordu hakkındaki güçlü ilgisi, bilgisi ve yönetim becerisinin ispat ettikleri onun olası stratejik yeteneğini gösterir.
Hadrian, Trajan'ın İran seferine onun karargâhında legate olarak katıldı.[5] Hadrian ne başlangıç aşamasındaki zaferlerde, ne de savaşın ikinci aşamasında isyan Mezopotamya'ya yayıldığında kayda değer bir şey yaptı. Her halukarda Suriye valisinin artan huzursuzluğu düzenlemek için Dacia'ya gönderilmek zorunda kalınmasının ardından, Hadrian'a bir yerdeğiştirmeyle Suriye valiliğine getirildi ve kendisine özgürce komuta etme yetkisi verildi.[6] Trajan ciddi olarak hastaydı ve Roma'ya dönmeye karar verdi. Hadrian, ordunun arkasını kollamak için muhafız olarak Suriye'de kaldı. Trajan, iyice hastalanmadan önce ancak Selinus'a kadar gelebildi. Hadrian, her halukârda apaçık halef olduğu halde henüz Trajan'ın varisçisi olarak evlat edinilmemişti. Karısı Plotina (Hadrian destekçisidir) tarafından refakât edilen Trajan, ölüm döşeğinde yatarken, sonunda Hadrian'ı halefi olarak evlat edindi ve ardından öldü. İddialara göre olayların şekli başka türlü olsaydı sorun bu kadar sessiz çözülemezdi.[7]
Gücün güvenliği
Hadrian hemen Lejonların desteğini sağladı — olası muhalifi Lusius Quietus, anında ortadan kaldırıldı.[8] Senato'nun onayını takiben Trajan'ın belki de tahrif edilmiş evlatlık edinme belgeleri takdim edildi (Trajan'ın himayesinde büyüdüğü halde). Yine de, bu evlatlık edinmenin evraklarının tahrif edildiği söylentisi biraz daha devam etti. Hadrian'ın meşruiyetinin gerçek kaynağı Suriye ordularının doğrulaması ve Senato'nun tasdiğinden sonra ortaya çıktı. Tarihi belgelere göre Hadrian'a düşkünlüğü bilinen Trajan'ın karısı Plotina'nın kâğıtların taklidini yaptırdığının uzun süre spekülasyonu yapıldı. Hadrian öncelikle Roma'ya gitmedi. Elini bağlayan doğudan ayrılarak, Trajan zamanında çökmüş olan Yahudi isyanını bastırdı — ardından Tuna cephesine gitmek için ayrıldı. Hadrian'ın yerine eski muhafızı Attianus, Roma'dan sorumluydu. Attianus orada Lusius Quietus'un da dahil olduğu dört senatör tarafından hazırlanan bir entrikayla kuşatılmış olduğunu "keşfetti" ve senatodan ölümlerini talep etti. Mahkemede herhangi bir duruşma olmaksızın, yakalandılar ve düşünmeksizin öldürüldüler.
Hadrian bu sırada Roma'da olmadığı için, Attianus kendi inisiyatifini kullanarak hareket edebilirdi. Elizabeth Speller'e göre ölümlerinin sebebi Trajan'ın adamı olmalarıydı.[9]
Hadrianus ve ordu
Askeri yönetici olarak kendi büyük kişiliğine rağmen, Hadrian'ın yönetimi büyük askeri çatışmaların eksikliği ile dikkat çeker. Askeri açıdan savunulamaz olduğu gerekçesiyle Trajan'ın Mezopotamya'daki fetihlerinden feragât etti. 121 yılında neredeyse Perslerle bir savaşa giriyordu ancak tehdit barışla sonuçlanan müzakereyle önlendi. Hadrian'ın Yahudiye'deki Yahudi karşıtı tavırları Bar Kokhba ve Rabbi Akiva önderliğinde büyük bir Yahudi ayaklanması'na yol açtı (132–135). Hadrian'ın ordusu sonunda isyanı bastırdı ve Yahudilere karşı Babylon Talmud'uduna istinaden dinsel baskı devam etti.
Barış politikası, imparatorluk sınırları boyunca kalıcı tahkimatların yapılmasıyla güçlendirildi. Bunların en ünlü olanı İngiltere'deki büyük Hadrian Duvarı'dır. Tuna ve Ren sınırları düzenli aralıklarla genellikle ahşap tahkimatlar, hisarlar, ileri karakollar ve özellikle iletişimi geliştirmek ve yerel bölgelerin güvenliğini sağlamak için gözetleme kuleleri inşaa edilerek tahkim edildi. Moralleri korumak ve orduyu artan sabırsızlıktan korumak için Hadrian, yoğun rutin talimler oluşturdu ve orduları kişisel olarak denetledi. Sikkelerinde, askeri imajı sivil imajından daha sık göründüğü halde, Hadrian'ın politikası Kuvvet kaynaklı ve de antlaşmalardan oluşan bir barıştı.[10]
Kültürel uğraşları ve hamiliği
Hadrian, Ronald Symehas tarafından Roma İmparatorları arasında "çok yönlü" bir imparator olarak tasvir edilmiştir. Hadrian aynı zamanada entelektüel ve sanatsal alanların tümünde bilgisini göstermeyi severdi. Hepsinden öte, Hadrian sanatı himaye ederdi: Tibur'daki (Tivoli) Hadrian Villası kutsal arazi parçasının yeniden düzenlenmesi olan İskenderiye bahçesinin Roma'daki en güzel örneğidir, kendi bahçesini yapmak için birçok mermerin yerini değiştiren Kardinal d'Este tarafından yağmalanan kalıntıların büyük bölümü kaybolmuştur. Roma Pantheon'u, orijinal olarak Agrippa tarafından inşaa ettirilmiştir ancak M.S. 80'de bir yangınla yıkılmış ve ardından Hadrian zamanında yeniden kubbe formunda yeniden yapılmış ve günümüze kadar ulaşmıştır. En iyi korunmuş Antik Roma yapıları arasındadır ve İtalyan Rönesansı'nda ve Barok dönemde birçok büyük mimarı oldukça etkilemiştir.
Saltanatından çok önce, Hadrian mimari üzerine güçlü bir ilgi gösterdi ancak göründüğü kadarıyla bu hevesi her zaman hoş karşılanmadı. Örneğin, Trajan Forumu'nun ünlü mimarı Damascus'lu (Şamlı) Apollodorus, onun çizimlerini dikkate almadı. Hadrian'ın selefi Trajan, Apollodorus ile mimari bir problem üzerine konuşurken, Hadrian akıl vermek için sözünü kesince Apollodorus, "Defol git ve kabaklarını boya. Bu problem hakkında hiçbir şey bilmiyorsun." diye cevapladı. "Kabaklar" diye bahsedilen, Hadrian'ın villasındaki "serapeum" gibi boyanmış kubbelerdi. Söylentiye göre Hadrian, Trajan'ın ardından imparator olunca Apollodorus'u sürgüne gönderdi ve sonra öldürttü. Büyük olasılıkla ikinci hikâye onun karakterine bir iftira girişimi olup, Hadrian, tüm imparatorluk ta çok popüler olmasına rağmen sağken ya da ölümünden sonra herkesçe takdir edilen biri değildi.
Hadrian, içlerinde günümüze sadece iyi bilinen bir Latince şiir olan Animula, vagula, blandula kalan Yunanca ve Latince şiirler yazardı. Onu muhafaza eden Historia Augusta'ya göre (Hadrian XXV.9), şiiri ölüm döşeğinde yazmıştı. Aynı zamanda bir otobiyografi yazmıştı - görünüşe göre, çok uzun bir çalışmaydı ancak değişik söylenti ya da onun değişik eylemlerini açıklıyordu. Eser kayıptır ancak görünüşe göre diğer yazarlar tarafından kullanılmıştır - Marius Maximus ya da öyle birisi - Hadrian'ın hayatı için çoğunlukla güvenilen Historia Augusta da: en azından, birçok ifadede hayatı (Ronald Syme ve diğerlerince) belki de nihayetinde otobiyografiden alındığı için tanımlanmıştır.
Hadrian'ın sanata bir diğer katkısı sakaldır. İmparator portrelerinin bu noktada hemen hepsi Yunan atletler gibi idealize edilmiş olarak temiz tıraşlıdır. Hadrian tüm portrelerinde sakalıyla görünür. Ardından gelen İmparatorların portreleride bir buçuk asırdan fazla bir süre için sakallı yapıldı.
Hadrian bir hümanist ve tüm zevklerinde bir Hellen hayranıydı. Filozoflar Epictetus, Heliodorus ve Favorinus'un doktirinlerini benimsemişti ve genellikle Caius Bruttius Praesens gibi bazı arkadaşlarıyla birlikte bir Epikürik olarak mütalaa edilir. Evde sosyal ihtiyaçlara katılırdı. Hadrian, köleliği azaltmıştı ancak kaldırmamıştı, kanunları insancıl hale getirdi ve işkenceyi yasakladı. Kütüphaneler, su kemerleri, hamamlar ve tiyatrolar inşaa ettirdi. Hadrian birçok tarihçi tarafından akıllı biri olarak kabul edilmiş, Schiller onu "İmparatorluğun ilk hizmetçisi" olarak çağırmış ve Edward Gibbon ise onu "engin ve aktif deha ," ek olarak da "adil ve ılımlı" olarak takdir etmiştir.
125'teki Yunanistan ziyaretinde, tüm Yunanistan ve İyonya'daki (Küçük Asya'da) eski yarı-özerk şehir devletlerini birbirine bağlayan bir çeşit bölgesel parlamento kurmaya çalıştı. Panhellenion olarak bilinen bu parlamento, Hellen'ler arasında işbirliği sağlamak için, hevesli çabalara rağmen başarısız oldu. Hadrian, özellikle Yunan genci, Antinous'la olan aşk ilişkisi nedeniyle çok ünlüydü. Hadrian'ın Mısır eyeletini ziyareti sırasında Antinous, esrarengiz bir biçimde 130 yılında Nil Nehri'nde boğuldu. Derinden sarsılan Hadrian, Mısır şehri Antinopolis'i kurdurdu. Antinous'u yeni antikite tanrısı yaparak tüm imparatorluğun yas tumasını sağladı.
Hadrian Baiae'deki villasında öldü. Cenazesi Roma'da Tiber Nehri'nin batı yakasındaki sonradan Papa'lığa ait bir kaleye dönüştürülen Sant'Angelo Kalesi'ndeki mozole'ye kaldırıldı. Mozolenin boyutları orijinal formunda, kasten Augustus Mozolesi'nden biraz daha büyük yapılmıştı.
A strange parça from the Dio Cassius Roma Tarihinin kesin olmayan tuhaf bir bölümü ; "Hadrian'ın ölümün ardından dört atlı bir aranada gösteren büyük bir heykeli dikilmişti. Heykel o kadar büyüktü ki, en iri adam bile her atın gözünün arasından yürüyebilirdi, eserin aşırı yüksek olmasından dolayı aşağıdan geçen bir kimse Hadrian'ın atlardan daha küçük olduğuna inanırdı." diye anlatır.
Seyahatleri
Stoacı-Epikürik İmparator, Lejyonları arazide denetlemek ve düzenlemek için bolca seyahat etti. İmparator olmadan öncede, Roma ordusuyla dışarıda çok gezmiş olması onun birçok konuda deneyim kazanmasına neden olmuştu. Saltanatını yarıdan fazlasını İtalya dışında geçirdi. Diğer imparatorlar Romadan genellikle savaş için ayrılır ve savaşın bitmesinin hemen ardından geri dönerdi. Önceki İmparatorlardan Nero, bir zamanlar Yunanistana gitmişti ve kendine düşkünlüğünden dolayı ayıplanmıştı. Hadrian, bir tezat olarak, yönetim gereği seyahat etmişti ve bu senato ve halk için anlaşılabilir bir şeydi. Hadrian bu seyahatleri yapabiliyordu çünkü Roma'da, toplumun yukarı basamaklarından gelen Marcius Turbo adından sadık destekçisi eski bir askere sahipti. Aynı zamanda, sağlam kaynaklardan gelen imalara göre kontrolü sağlamak ve kendisi dışarıda seyahatteyken ters gidebilecek herhangi bir şeye karşı gizli bir polis teşkilatı olan frumentarii'lere sahipti.
Hadrian'ın ziyaretleri, yeni kamu binalarının yapılması talimatlarını kapsayan bağışlarla dikkat çeker. Hadrian, İmparatorluk boyunca altyapıyı geliştirmek için - fetihlere ya da yeni düşmanlar edinmeye karşı çıkarak - gönüllüydü. Çoğunlukla seyahatlerinin amacı; inşaatlar, projeler ve yeni yerleşimler için görevlendirmelerdi. Yunan kültütüne olan inancı bakış açısını zenginleştirmişti, ondan önceki birçok imparator gibi, Hadrian'ın isteklerine neredeyse her zaman itaat edildi. Seyahat ettiği heyet yöneticiler, mimarlar ve inşaatçılar olmak üzere oldukça kalabalıktı. Geçtiği bölgelere verdiği sıkınta bazen oldukça fazlaydı. Genellikle gelişi bir takım yaralar sağlıyordu ve ziyaretin sıkıntısını bundan en fazla yararı sağlayan değişik sınıftan kişiler üstleniyordu. Örneğin, Mısır ziyareti sırasında erzağın tedariğinin büyük külfeti köylülerden talep edildi ve bu talebin sıkıntısının dayanılmazlığı büyük ölçüde ancak ailesine yetecek kadar üreten köylülerin açlıktan ölmesine ve zorluklara neden oldu.[11] Aynı zamanda, Avrupa rönesansına kadar olan zamanda krallar, kendi şehir ve ülkelerine geldiklerine finansal sıkıntıları kendileri karşılıyorlardı ve bu sıkıntıların çok azı fakir sınıflara yükleniyordu.
Hadrian'ın ilk turu 121 yılındaydı ve başlangıçta amacı, kendi genel kültürel amaçları için özgürlük sağlamaktı. Kuzeye, Germanya'ya gitti ve savunmayı güçlendirmek için fonları paylaştırarak Ren-Tuna cephesini denetledi. Her halukârda bu yolculuk imparatorun belki de en önemli ziyaretiydi, yeni çıktığını duyduğu isyan nedeniyle, görmek için Britanya'ya geçti.
Britanya
Hadrian'ın Britanya'ya gelişinden önce burada 119 – 121 arasında iki yıl boyunca devam eden büyük bir isyan olmuştu. 122 yılında Hadrian Duvarı'nın yapımına başlandı. Duvar esas olarak Britanya eyaletini kuzeydeki Caledonia'dan (günümüzde İskoçya'dan) ileride gelebilecek olası saldırılardan korumak için yapılmıştı. Caledonia'da Roma'da bilinen adlarıyla Caledonian kabileleri yerleşikti. Hadrian, Caledonian'ların Romalılarla birlikte yaşamayı reddettiklerini anlamıştı. Aynı zamanda, Caledonia değerli olduğu halde sert toprak ve yüksek yaylalar onun fethini İmparatorluk için çok pahalı ve verimsiz yapıyordu. Bu sebeple, fetih yerine bir duvar yaptırmaya karar verdi. Hadrian belki de kalıntıları bu gün hala kilometrelerce uzanan ve onun adıyla anılan bu duvarı inşaa ettirdiği için çok meşhurdur. Hadrian birçok yönden, savaşlar ve fetihler yapmaktan daha fazla İmparatorluğu düzenlemek ve geliştirmek arzusunu gösterir.
Onun zamanında, York'ta Britain tanrıçasına bir tapınak yapıldı ve üzerinde Britanyayı bir kadın olarak kişiselleştiren tasvirler bulunan sikkeler bastırıldı.BRITANNIA [12] 122 yılı sonunda ziyaretini bitirdi ve güneye dönerek deniz yoluyla Moritanya'ya gitti.
İran ve Anadolu
123'de vardığı Moritanya'da yerel isyana karşı yapılan harekatı yönetti.[13] Her halukarda bu ziyaret doğuda Perslerin tekrar savaş için hazırlandıkları haberi üzerine kısa sürdü ve sonuçta Hadrian hemen doğu bölgesine doğru hareket etti. Doğuya doğru olan seyahatinden bilinen bazı noktalara göre Cyrene'yi (Libya) ziyaret etti ve kişisel olarak soylu ailelerin genç erkeklerinin Roma Ordusu için eğitilmeleri amacıyla fonlar oluşturdu. Bu belki de doğuya olan yolculuğunda bir molaydı. Cyrene, 119 yılında son Yahudi isyanından sonra zarar gören kamu binalarının tamiri için verdiği paralar sayesinde onun cömertliğinden yararlandı.[14]
Hadrian Fırat Nehri'ne ulaştığında, sorunu Pers Kralıyla (belki Chosroes) müzakere ederek kendisi içim karakteristik olan bir yöntemle çözdü. Sonra batıya doğru Karadeniz kıyıları boyunca gitmek için ayrılmadan önce Roma savunmasını kontrol etmeye devam etti. .[15] Kışı büyük ihtimalle Bithynia eyaletinin başkenti İzmit'te geçirdi. Hadrian, gelmesinden hemen önce bir deprem tarafından yıkılan İzmit'e binaların tekrar yapılması için cömert yardımlarda bulundu. Cömertliğine teşekkür etmek için Hadrian tüm eyaletin şef onarımcısı ilan edildi. Hadrian'ın oldukça yüksek bir olasılıkla Claudiopolis'i ziyaret ettiği ve orada İmparatorun eromenos'u - oğlan sevgilisi - olacak olan genç oğlan güzel Antinous'u gördüğü tahmin edilir. Kaynaklar Hadrian'ın Antinous ile tanışması hakkında hiçbir şey yazmaz, her halukarda, tasvirler onu yirmili yaşlarında genç birisi olarak gösterir. Buna göre Antinous'un 130'da boğulmasından hemen önce, Antinous 13 ya da 14 yaşlarında olmalıydı.[16] Bir olasılığa göre Antinous page (iç oğlanı) olarak eğitilip imparatora hizmet etmek için ve yavaş yavaş yükselip imparatorun gözdesi olacağı Roma'ya gönderilmiş olması mümkündür.[17]
Antinous'la tanıştıktan sonra Hadrian, Anadolu'ya geçti. Rotası kesin değildir. Değişik işaretlerin anlattığına göre başarılı bir domuz avından sonra Mysia bölgesinde, Hadrianutherae şehrini kurmuştur. (az nüfuslu ağaçlık alan şehrin gelişimi için oldukça uygundu). Bu sırada, Küçük Asya'da bir tapınak kurulmasının planlandığı yazılır. Yeni tapınak Trajan ve Hadrian'a ithaf edilecekti ve göz alıcı beyaz mermerden yapılacaktı.[18]
Yunanistan
Bu seyahatin en heyecanlı yeri Hellen aşığı Hadrian'ın tüm yolculuk boyunca aklında olan Yunanistan ziyaretiydi. 124 Sonbaharında Eleusinian Gizemleri'ne katılma zamanında geldi. Geleneksel olarak törenin bir safhasında ustalar silah taşıyabiliyorlardı ancak imparator aralarındayken herhangi bir riske karşı bundan feragat ettiler. Atina'lıların ricası üzerine yasalarında düzeltme yaptı - adını taşıyan yeni bir kabile ilave edildi.[19]
Kışı, Peloponnese yarımadasını (Mora) dolaşarak geçirdi. Kesin rotası bilinmemekle beraber her halukarda Pausanias'ın anlattığı hikâyelere göre, Hadrian bir tapınak inşaa ettirmişti ve Epidaurus halkı şehirlerini onaran imparatora teşekkürlerini onun heykelini yaparak sunmuşlardı. Hadrian, Antinous'un evi Bithynia ile Mantinea arasındaki yakın bağlara bakarak o sırada zaten Hadrian'ın sevgilisi olduğu yolundaki teoriyi destekler biçimde cömertliğini en çok Mantinea şehrine göstermişti.[20]
125 Martında Hadrian, Dionysia şenliklerine başkanlık etmek için Atina'ya ulaştı. Hadrian'ın başlattığı İnşaat programı önemliydi. Değişik yöneticiler Olympian Zeus'u için bir tapınak yapmak için çalışmışlardı — ancak işin tamalanmasını sağlayan Hadrian olmuştu. Aynı zamanda kendi zevki göre birkaç tane kamu binası yapımına başlatmış ve bir tanede su kemerinin yapımını organize etmişti.[21]
İtalya'ya dönüş
İtalya'ya dönüşünde Hadrian Sicilya'ya dolambaçlı bir gezi yaptı. Sikkeler onu adanın onarıcısı olarak kutlasada, bu övgüyü almak için ne yaptığına dair en ufak bir kayıt yoktur.[22]
Roma'ya döndüğünde Pantheon tekrar inşaasının bitmiş halini kendi gözleriyle görebilirdi. Aynı zamanda Hadrian'ın Tibur yakınlarındaki villası — Sabine Tepeleri'nde ne zaman Roma onun için çok fazla olsa kaçabileceği hoş bir inziva yeri - tamalanmıştı. 127 Mart'ının başında Hadrian, İtalya gezisi için Roma'dan ayrıldı. Bir kez daha, tarihçiler onun rotasını tarihi kayıtlardan ziyade bağışlarıyla kanıtlayabilmektedir. Örnek olarak, o yıl Cupra Maritima şehrindeki Picentine Toprak Tanrıçası Cupra'yı restore ettirdi. Belirsiz bir zamanda Fucine Gölü'nün drenajını düzelttirdi. İtalya'yı konsül derecesinde imparatorluk legate'lerin yönetimi altında dört bölgeye bölme düşüncesi cömertliğinden daha az hoş karşılandı.[23]
Hadrian bu dönemde hastalandı ancak hastalığını ne olduğu bilinmiyordu. Hastalığı herneyse, bu onu 128 baharında Afrika'yı ziyaret etmekten alıkoyamadı. Gelişi kuraklığın sona ereceğine dair iyi bir kehanetle başladı. Hayırsever ve onarıcı olarak alışılmamış rolü süresince, birliklerini denetlemek için zaman bulabildi ve birliklerine yaptığı konuşmalar günümüze kadar geldi.[24]
Hadrian 128 yazında İtalya'ya döndü ancak kalışı üç yıl sürecek gezisine çıkmadan hemen önce çok kısaydı.[25]
Yunanistan ve Asya
128 Ekiminde Hadrian tekrar Eleusinian gizemleri'ne katıldı. Bu defaki Yunanistan ziyaretinde görünüşe göre Yunanistanın egemenliği için rakip iki antik kent olan Atina ve Sparta'ya odaklanmıştı. Hadrian Delphi merkezli Amphictyonic Birliği'ni tekrar canlandırmak fikrine odaklandı ancak şu andan itibaren daha asil bir şeye karar vermişti. Yeni Panhellenion, her nerede kurulmuş olursa olsun tüm Yunan şehirlerini bir araya getirecek bir konseydi. Buluşma yeri Atina'da yapılacak yeni zeus tapınağıydı. Hazırlıklara başlamak için harekete geçildiğinde — hangi şehrin gerçekten Yunan şehri olduğuna karar vermesi zaman alacağından Hadrian Efes'e doğru yola çıktı.[26]
130 Ekiminde, Hadrian ve maiyeti Nil Nehri'nde tekneyle dolaşırken Antinous, kaza, cinayet, suikast ya da dinsel kurban gibi kesin olarak bilinmeyen bir nedenle boğuldu. İmparator kedere boğulmuştu. Antinous'un tanrılaştırlmasını emretti ve şehirlerin adı değiştirildi, onu tasvir eden madalyalar basıldı ve imparatorluğun her yerine heykelleri dikildi. Bithynia, Mantineia (Arcadia) ve Atina'da adına tapınaklar yapıldı, onuruna festivaller kutlandı. Antinoupolis ya da Antinoe şehri öldüğü yer olan Besa şehrinin yıkıntıları üzerine kuruldu. (Dio Cassius lix. 11; Spartianus, Hadrian).
Yunanistan, Filistin, Illyricum
Hadrian'ın 30 Ekim 130'da Antinoöpolis'in kuruluşundan sonraki gezileri belirsizdir. Roma'ya dönüp dönmediği bilinmesede, 132-2 kışını Atina'da geçirdi belki de Yunanistanda kaldı ya da 132'de bastırılan Yahudi isyanı için doğuya gitti. Yazıtlar 133 yılında ordusuyla bereber isyanlara karşı mücadele ettiğini belgeler, ardından belki de kesin olarak aynı yıl Roma'ya dönmüştür(yazıtlara dayanarak) via Illyricum.[27]
Son dönemleri ve halefi
Hadrian hayatının son dönemlerini Roma'da geçirdi. 134'te Yahudi savaşının sonunda (aslında gelecek yıla kadar sona ermemişti.) İmparatorluk selamlaması aldı. 136'da eskiden Nero'nun Altın Evinin olduğu bölgede yeni bir 'Venüs ve Roma' tapınağı kurulmasına kara verdi.
Bu dönemde, sağlık problemlerinden acı çekerken, halefinin kim olacağı problemine eğildi. 136'da o yılın sıradan Konsüllerinden biri olan ve Lucius Aelius Caesar adını alan Lucius Ceionius Commodus'u evlat edindi. O, 118'de idam edilen "dört Konsüller" den biri olan Avidius Nigrinus'un hem üvey oğlu hem de damadıydı ancak sağlık açısından çok narin bir yapısı vardı. Tribunician güç ve Pannonia valiliği verilen Aelius Caesar, 137'de Konsüllüğüne devam etti ancak, 1 Ocak 138'de öldü.[28]
Aelius’un ölümün ardından Hadrian, İtalya'nın dört İmparatorluk Legate'sinden biri (Hadrian tarafından kurulan bir mevkii) ve Asya eyaleti prokonsül'ü olarak görev yapmış olan Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus'u (gelecekteki imparator Antoninus Pius) evlat edindi. 25 Şubat 138'de Antoninus tribunician gücü ve imperium'u (emretme yetkisi) aldı. Ayrıca, hanedanın geleceğiiçin, Hadrian, Antoninus'tan Lucius Ceionius Commodus'u ( ölmüş olan Aelius Caesar'ın oğlu) ve Marcus Annius Verus'u (aynı isimli Harian'ın yakın arkadaşı ve etkili senator Marcus Annius Verus'un torunu ve aynı zamanda Aelius Caesar'ın kızının nişanlısı) evlat edinmesini rica etti. Hadrian’ın bu amacının isabeti tartışılabilir. Antoninus'un halefi olarak Annius Verus'u (gelecekte imparator olacak olan Marcus Aurelius) istediği konusundan uzlaşma olsa da, aslında kendi evlatlığının oğlu olan Ceionius Commodus'a niyeti olduğu tartışıldı ama aynı zamanda kendisinin de üyesi olduğu senatoryal Hispano-Narbonensian ailesi ile olan sıkı bağları olan Annius Verus'a lütfunu göstermeye odaklandı. Bu belki de Annius Verus'un amcası olan Antoninus Pius için Hadrian'ın tercihi olan önemli mevkii'den daha iyiydi. İmparator olduğunda, Marcus Aurelius kendi inisiyatifi ile Ceionius Commodus'la (Lucius Verus adıyla) yardımcı imparator olarak işbirliği yaptı.[29]
Antik kaynaklara göre Hadrian'ın son birkaç yılı çatışmalar ve üzüntü ile geçmiştir. Aelius Caesar'ın evlatlın edinilmesi hoş karşılanmamış, en azından Hadrian'ın eniştesi Lucius Julius Ursus Servianus ve Servianus'un torunu Gnaeus Pedanius Fuscus Salinator rahatsız olmuştu. Servianus, çok yaşlı olmasına rağmen, saltanat tartışmaların başında haleflik için ayağa kalkmıştı, ayrıca Fuscus söylendiğine göre kendine bir imparatorluk gücü dizayn etmiş ve 137'de dedesinin de karıştığı bir darbe girişiminde bulunmuştu. Gerçek her ne olursa olsun, Hadrian her ikisinin öldürülmesini emretti.[30] Servianus, öldürülmesi için yalvardığı Hadrian " ölümü özlemek ama ölememek, nekadar korkunç! " diyecekti.[31] Hadrian onun idamı sırasında uzayan hastalığı nedeniyle rahatsız olunca, yalvaranın isteği yerine getirildi. Birkaç suikast denemesinden kurtulması gerekti.[32]
Ölümü
Hadrian 138 yılının Temmuz ayının onuncu günü Baiae'daki villasında 62 yaşında öldü. Ancak hayatının büyük bölümünü seyahatlarla geçiren bu adamın yolculuğu henüz bitmemişti. Önce, Baiae yakınlarındaki Puteoli'de eskiden Cicero'ya ait olan mülke defnedildi. Kısa bir süre sonra cenazesi neredeyse bitmiş olan mozolesinin bulunduğu yere yakın "Domitia Bahçeleri"'ne taşındı. Hadrian'ın Mezarı'nın Roma'da tamamlanması üzerine 139'da halefi Antoninus Pius tarafından, cenazeyi yakıldı ve küllerini, karısı Vibia Sabina ve ilk evlatlığı ve yine 138'de ölen Lucius Aelius'la birlikte mezara yerleştirildi. Antoninus aynı zamanda 139'da onu tanrılaştırdı ve Campus Martius'dan bir tapınak verdi.
Kaynakça
- ↑ Following Hadrian: Elizabeth Speller, pp. 61 – 62
- ↑ Historia Augusta, 'Hadrian', I-II, Burada açıkça otobiyografiden bahsedilir. Bu Historia Augusta'da uydurma olduğundan kuşku duymaya gerek omayan pasajlardan biridir.
- ↑ Hadrian'ın doğumu sırasında Roma ve semtlerinde oturan İspanya kökenli birçok senatoryal aile için bakınız R.Syme, 'Tivoli'deki İspanyollar', Roman Papers IV (Oxford, 1988), pp.96-114. Tivoli (Tibur) doğal olarak Hadrian'ın İmparatorluk villasının olduğu yerdi.
- ↑ Royston Lambert, Sevgili ve Tanrı, pp. 31 – 32
- ↑ Anthony Birley, Hadrian, Huzursuz İmparator, p. 68
- ↑ Anthony Birley, p. 75
- ↑ Elizabeth Speller, p. 26
- ↑ Royston Lambert
- ↑ Elizabeth Speller
- ↑ Elizabeth Speller, p. 69
- ↑ Elizabeth Speller, pp. 74 – 81
- ↑ http://www.24carat.co.uk/britanniaframe.html
- ↑ Royston Lambert, pp. 41 – 42
- ↑ Anthony Birley, pp. 151 – 152
- ↑ Anthony Birley, pp. 153 – 155
- ↑ Anthony Birley, pp. 157 – 158
- ↑ Royston Lambert, pp. 60 – 61
- ↑ Anthony Birley, pp. 164 – 167
- ↑ Anthony Birley, pp. 175 – 177
- ↑ Anthony Birley, pp. 177 – 180
- ↑ Anthony Birley, pp. 182 – 184
- ↑ Anthony Birley, pp. 189 – 190
- ↑ Anthony Birley, pp. 191 – 200
- ↑ Royston Lambert, pp. 71 – 72
- ↑ Anthony Birley, pp. 213 – 214
- ↑ Anthony Birley, pp. 215 – 220
- ↑ Ronald Syme, "Hadrian'ın Seyahatları" (1988), pp. 164 – 169
- ↑ Anthony Birley, pp. 289 – 292
- ↑ The adoptions: Anthony Birley, pp. 294 – 295; T.D. Barnes, 'Hadrian ve Lucius Verus', Journal of Roman Studies (1967), Ronald Syme, Tacitus, p. 601. İtalya'da legate olarak Antoninus : Anthony Birley, p. 199.
- ↑ Anthony Birley, pp. 291 – 292
- ↑ Dio 69.17.2
- ↑ Anthony Birley, p. 297
Bibliyografya
- Birincil
- Cassius Dio, Roma Tarihi. Earnest Cary, İngilizce
- Scriptores Historiae Augustae, Augustus Tarihi. David Magie, İngilizce
- İkincil
- T. D. Barnes, (1967), Hadrian ve Lucius Verus, Journal of Roman Studies, 57, 1/2, 65-79, İng.
- Anthony R. Birley, Hadrian. Huzursuz İmparator, London, Routledge, (1997), ISBN 0-415-16544-X, İng.
- Royston Lambert, Sevgili ve Tanrı: Hadrian ve Antinous'un hikâyesi, London, Phoenix, Giants, 1997, ISBN 1-85799-944-4, İng.
- Elizabeth Speller, Hadrian'ın İzinde: 2. yüzyılda Roma İmparatorluğuna bir seyahat, London, Review, 2003, ISBN 0-7472-6662-X, İng.
- Ronald Syme, Tacitus, Oxford University Press, İb.1958, Sb.1997, ISBN 0-19-814327-3, İng.
- Ronald Syme, 1988, Hadrian'ın Yolculukları, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik, 73,159-170, http://www.uni-koeln.de/phil-fak/ifa/zpe/downloads/1988/073pdf/073159.pdf, İng.
- Marguerite Yourcenar, Hadrian'ın anıları, New York, Farrar, Straus and Giroux, 1951, ISBN 0-374-52926-4, İng.
- Edward Gibbon, The Decline and Fall of the Roman Empire, vol. I, 1776, İng.
Ek okumalar
- Bernard W. Henderson, İmparator Hadrian'ın Hayatı ve Sltanatı, 1923, İngilizce;
Dış bağlantılar
- Bilgibank, ta Historia Augusta Hadrian'ın Hayatı, tr.
- Historia Augusta: Hadrian'ın Hayatı, İng.
- Hadrian, in: De Imperatoribus Romanis, An Online Encyclopedia of Roma İmparatorlarının Online Ansiklopedisi, İng.
- Hadrian sikkeleri, İng.
- Hadrian Tapınağı, İng. Quicktime VR, Rome
- Catholic Encyclopedia article, İng.
| Hadrianus Doğumu: 24 Ocak 76 Ölümü: 10 Temmuz 138 | ||
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Trajan |
Roma İmparatoru 117 - 138 |
Sonra gelen: Antoninus Pius |