I. Manuil Komnenos

I. Manuil Komnenos
Bizans İmparatoru
Hüküm süresi 1143 - 1180
Önce gelen II. Yannis Komnenos
Sonra gelen II. Aleksios Komnenos
Eş(leri) Sulzbachlı Bertha
Antakyalı Maria
Babası II. Yannis Komnenos
Annesi Macaristanlı İrene
Doğum 1118
Ölüm 24 Eylül 1180

I. Manuil Komnenos (Yunanca: Μανουήλ Α' ο Κομνηνός; 1118 - 24 Eylül 1180), II. Yannis Komnenos ile Macaristanlı İrene'nin en küçük oğullarıdır. 1143-1180 yılları arasında Bizans imparatorudur. Cesur ve dirayetli bir asker, iyi bir diplomat, cüretkar bir devlet adamı olmasına rağmen, Anadolu Selçuklularının Bizans'ı tehdit ettiği bir dönemde devletin kaynaklarını zorlayarak Roma İmparatorluğu'nu yeniden kurmak amacıyla yürüttüğü politikalar başarısızlıkla sonuçlandı. Fakat İkinci Haçlı Seferi, onun ustalığı sayesinde Konstantinopolis'e (İstanbul) zarar vermeden savuşturuldu.

Tahta geçişi

II. Yannis Komnenos (hükümdarlığı 1118-43) ile Macar prensesi İrene'nin dördüncü oğludur. Yannis'in büyük oğullar Aleksios ile Andronikos'un 1142'de ölmüş olmaları nedeniyle taht babasının vasiyeti üzerine Manuil'e kalmıştı. O sıralar Kilikya'da (Çukurova) bulunan Manuil 27 Haziran'da başkente ulaşmasına rağmen, ağabeylerinden İsaakios'un muhalefeti yüzünden ancak 28 Kasım'da taç giyebildi. Cesareti, şövalye ruhu ve yeniliklere açık oluşuyla Komnenos Hanedanı'nın en özgün üyelerinden biri olan Manuil, babasının sade ve tutucu bir yaşam sürdüğü sarayını Batı Avrupa'dan aktarılan turnuva ve şenliklerin düzenlendiği bir eğlence merkezine dönüştürdü. Avrupa tarzı eğlenceler ve spor karşılaşmalarına düşkünlüğü ve Batılı prenseslerle yaptığı evlilikler yüzünden Latinofil (Latinsever) diye nitelendirilmiştir.

Hükümdarlığı

İkinci Haçlı Seferi'nin Konstantinopolis'e dayanması, Jean Fouquet'in çalışması, 15. yy

İkinci Haçlı Seferi ve Batı'yla ilişkiler

Hükümdarlığının ilk yıllarında Batı'yla ilişkilerini düzenlemeye çalışan Manuil gitgide büyüyen Selçuklu tehdidini neredeyse bütünüyle görmezlikten geldi. Sicilya ve Antiokheia'daki (Antakya) Norman rakiplerine karşı Batılılarla ittifaklarını yeniledi. Alman Kralı III. Konrad'ın baldızı Bertha von Sulzbach (sonradan Eirene) ile evlenerek Normanlara karşı bir ittifak kurmayı denedi. 1147'de Alman Kralı III. Konrad ve Fransa Kralı VII. Louis'in komutasında başlayan İkinci Haçlı Seferi, bu evlilik sayesinde başkent Konstantinopolis talan edilmeden atlatıldı. İkinci Haçlı Seferi sırasında Sicilya kralı II. Ruggiero'ya karşı Yunanistan'daki topraklarını savunduysa da Ruggiero'nun donanması 1147'de Korfu'yu ele geçirdi. Venediklilerin yardımıyla iki yıl sonra ada geri alındı. Manuil 1148'de karısının eniştesi Kutsal Roma-Germen imparatoru III. Konrad'la ittifakını pekiştirdi. Ama Konrad 1152'de ölünce, onun ardılı Friedrich Barbarossa'yla anlaşma girişimlerinde başarılı olamadı. Çünkü Barbarossa da Manuil gibi dünya imparatorluğu kurmayı düşünüyordu. Barbarossa'ya karşı Lombardlara para yardımında bulunan Manuil, 1170'te İngiltere Krallığı ile de diplomatik ilişkiler geliştirdi.

İtalya harekatı, Doğu Akdeniz ve Balkanlar

Manuil'in 1155-1157 arasında İtalya Yarımadası'nı işgal girişimleri boşa çıktı. 1154'te Sicilya kralı II. Ruggiero ölünce, Ancona'ya saldırması için bir donanma gönderdi (1155) ve Apulia (Puglia) bölgesinin büyük bölümünü ele geçirdi. 1156'da Brindisi'de birleşik Germen, Venedik ve Norman kuvvetleri karşısında yenilgiye uğraması İtalya'daki Bizans etkisinin son bulmasına yol açtı.

Manuil bundan sonra, I. Haçlı Seferi'nin ardından Doğu Akdeniz'de kurulan Haçlı devletleri üzerinde egemenlik iddiasında bulundu. 1158'de Kilikya'ya bir sefer düzenleyerek kaybedilen toprakları yeniden ele geçirdi ve Antiokheia prensi Châtillonlu Renaud ile Kudüs kralı III. Baudouin'i Bizans egemenliğini tanımak zorunda bıraktı (1159).

Manuil Sırp ve Macarlarla ilişkilerinde de başarılı oldu. 1164'te Macaristan'a girdi, 1168'de Dalmaçya'yı ele geçirdi ve Sırbistan'a boyun eğdirdi (1172). Hırvatistan ve Bosna imparatorluğa katıldı. Macaristan'daki taht kavgalarına karışan Manuil, Macar veliahtı Bela'yı, Aleksios adı ve o dönemde imparatordan hemen sonra gelen “despotes” unvanı ile şereflendirdiyse de, bir oğlunun doğması yüzünden unvanı geri aldı. Sonraki yıllarda Macar tahtına oturacak olan Bela-Aleksios sayesinde Bizans'ın bu topraklardaki etkisi güvence altına alınmış oluyordu.

Adriyatik kıyılarındaki başarıları ve Bizans'ın Cenova (1169) ve Pisa (1171) ile yaptığı antlaşmalarla Konstantinopolis'te koloni kurma hakkı vermesinden rahatsız olan Venedik, 1171'den başlayarak karşılıklı ilişkilerin on yıl boyunca kopmasına yol açan bir çatışmayı başlattı. 12 Mart 1171'de Konstantinopolis'te yaşayan Venediklilerin tümü tutuklandı ve malları müsadere edildi. Venedik misilleme olarak Kios (Sakız) ve Lesbos (Midilli) adalarını yakıp yıktı.

Parlak başarılara karşın Manuil, tecrit edilmiş durumdaydı; ayrıca Kiliseler'in birliği sorunu papayla yakınlaşmasını engelliyordu.

Miryokefelon Geçidi'ndeki Türk pususu, Fransız resimci Gustave Doré'un çizimi

Selçuklular

Manuil'in başka yerlerdeki etkinlikleri, Selçukluların elindeki Doğu'ya gerekli dikkati yöneltememesine yol açtı. 1145, 1146 ve 1160'ta Konya'daki Anadolu Selçuklu sultanına karşı seferler düzenlediyse de sonuç alamadı. Türk emirleri arasındaki anlaşmazlıklardan faydalanarak Anadolu'da bazı askeri başarılar elde etti, taht kavgalarından yorgun çıkmış olan Anadolu Selçuklu sultanı II. Kılıç Arslan ile Bizans lehine bir antlaşma (1162) yaptı. Selçuklularla dostane ilişkiler oluşturmayı amaçlayan Manuil, II. Kılıç Arslan'ı 1162'de 3 ay süreyle Konstantinopolis'te misafir etti ve Bizans ordusunda Selçuklu askerlerine yer verdi. Fakat iyi ilişkiler uzun sürmedi; Kılıç Arslan Anadolu'da durumunu sağlamlaştırmayı başarmıştı. 1176'da Selçuklulara karşı, Konya üzerine büyük çaplı bir saldırı düzenledi. Ama Beyşehir Gölü yakınlarında yapılan Miryokefelon Savaşı'nda aldığı yenilgi, Bizans İmparatorluğu'nun çöküşüne doğru bir adım oldu.

İçişleri

Manuil döneminden kalma bir Bizans sikkesinin bir yüzünde İsa (solda), diğer yüzünde de Manuil'in tasviri (sağda)

Manuil'in iç politikaları bazı güçlükler yaşadı. Bizzat yakın akrabaları tarafından muhalefete uğrayan Manuil, kardeşi İsaakios, bir başka kardeşinin dul karısı Eirene Komnene ve amcasının oğlu gelecekteki imparator Andronikos tarafından tahttan edilme gayretlerine maruz kaldı. Manuil Ortodoks Kilisesini bazı hiziplere karşı destekleyerek arkasına almaya çalıştı ve hatta 1166 konsilinin bir belgesine göre kandisi de rahip oldu. İsa'nın adlarından biri olan Emmanuel ile kendi adı arasındaki benzerlikten yararlanarak bir sözcük oyunu yapıp bastırdığı paralarda Emmanuel adını kullandı. Fakat Patrik III. Mihael, ondaki Batı hayranlığını ve Müslümanlarla uzlaşma gayretlerini onaylamayınca, Manuil geri çekilmek zorunda kaldı.

Manuil, ilk karısı Bertha'nın ölümünden sonra ikinci evliliğini Antiokheia'lı (Antakya) Maria ile yaptı. Sanatçıların ve felsefecilerin koruyucusu olarak “hipatos ton filosofon” unvanını yeniden ihdas etti. Başkentteki Ayios Mokios Manastırı'nın yemekhanesinde olduğu gibi birçok binayı mozaiklerle süsledi. Blahernai Sarayı ve Büyük Saray'da birer triklinium inşa ettirdi. Bu yapılar tarihi olayları betimleyen sahnelerle resimlendi.

Manuil'in ölümüyle yerine 12 yaşındaki oğlu II. Aleksios geçti. Böylece görünüşte de olsa parlak bir dönemi, Bizans devletinin çöküş evresi izleyecekti.

Aile

Manuil, AIMA kehaneti gereği iki gayrı meşru çocuğuna Aleksios ismi verdi. En sonunda ikinci evliliğinden olan meşru çocuğu Aleksios'a da bu ismi verdi.

Manuil'in iki karısı vardı. İlk evliliği, 1146 yılında, Sulzbachlı Bertha ileydi (Alman Kıralı III. Conrad'ın üvey kızkardeşi). 1159 yılında öldü. Çocukları:

  1. Maria Komnini (1152–1182), Montferratlı Renier ile evlendi.
  2. Anna Komnene (1154–1158).[1]

Manuil'in ikinci evliliği Antakyalı Maria (lakabı Xene), 1161 yılında, ileydi (Antakyalı Raymond ile Antakyalı Konstans'ın kızı). Çocukları:

  1. II. Aleksios Komnenos, 1180 yılında imparator oldu.[2]

Manuil'in ayrıca birçok gayrı meşru çacuğu vardır:

Theodora Vatatzina'dan:

  1. Aleksios Komnenos (Erken 1160larda doğmuştur), "sebastokratōr" unvanı almıştır. I. Andronikos Komnenos'un gayrı meşru çocuğu İrene Komnene ile evlenmiştir. 1183-1184 yıllarında kayınpederi tarafından kör edilmiştir. En azından 1191 yılına kadar yaşamıştır.[3]

Maria Taronitissa, protovestiarios Yannis Komnenos'un karısı, meşru çocukları Kudüs Kıralının karısı Maria Komnene'dir.

  1. Aleksios Komnenos, 1184'te Konstantinopolis'e yapılan Norman istilasının ve 1185 Selanik kaşatmasının göstermelik yöneticisi.

Diğer aşıklarından:

  1. Bir kız, ismi günümüze ulaşmamıştır. Yaklaşık 1150 yılında doğmuştur. 1170'den önce Theodore Maurozomes ile evlenmiştir. Oğlu, Manuil Maurozomes'tir ve soyundan gelenlerin bazıları Selçuklular da yönetici olmuştur.[4]
  2. Bir kız, ismi günümüze ulaşmamıştır. Yaklaşık 1155 yılında doğmuştur. Yazar Demetrios Tornikes'in anne tarafından büyük annesidir.[5]

Kaynakça

  1. ↑ Garland-Stone, Bertha-Irene of Sulzbach, first wife of Manuel I Comnenus
  2. ↑ K. Varzos, Genealogy of the Komnenian Dynasty, 155
  3. ↑ Každan-Epstein, Change in Byzantine Culture, 102
  4. ↑ C.M. Brand, The Turkish Element in Byzantium, 1–25
    * P. Magdalino,     The Empire of Manuel I Komnenos, 98
  5. ↑ K. Varzos, Genealogy of the Komnenian Dynasty, 157a

Dış kaynaklar

Resmî unvanlar
Önce gelen:
II. Yannis Komnenos		 Bizans İmparatoru
1143–1180		 Sonra gelen:
II. Aleksios Komnenos
Batı Roma ve Bizans imparatorları
Principatus dönemi
MÖ 27-MS 235
Üçüncü Yüzyıl Krizi
235-284
Dominatus dönemi
284-395
Batı Roma İmparatorluğu
395-476
Bizans İmparatorluğu
395-1204
İznik İmparatorluğu
1204-1261
Bizans İmparatorluğu
1261-1453
Norman fetihleri
Normanlar  · Norman yasası  · Norman mimarisi  · Normandiya
Kökenler
İngiltere
Güney İtalya
Kutsal topraklar
This article is issued from Vikipedi - version of the 2/21/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.