Komnenos Hanedanı

Kucağında İsa'yı tutan Meryem'e adak sunan II. Yannis Komnenos ve karısı İrene, bir mozaikten ayrıntı, Ayasofya.

Komnenos Hanedanı, (Yunanca: Κομνηνός, Komninos), 1081-1185 arasında Bizans'ı, 1204-1461 arasında da Trabzon İmparatorluğu'nu yöneten hanedan.

Tarih

Hanedan ilk olarak 11. yüzyılın ortalarında, imparatorluğun Paphlagonia bölgesinde, bugünki Türkiye'nin Kastamonu şehrinde ortaya çıkmıştır.[1] Aynı zamanda Komnenos Hanedanı'nın adı iktidarda oldukları dönemde, Trakya'da (Filibe yakınlarındaki Komne Köyünde verilmiştir. Dukaslar, Dalassenoslar gibi soylu ailelerle evlilik yoluyla akraba olan Komnenoslar 100 yıl kadar kesintisiz iktidarda kalmayı başarmış nâdir Bizans hanedanlarından biridir.

Ailenin tahta çıkan ilk üyesi I. İsaakios Komnenos (hükümdarlığı 1057-1059) olmasına karşın, hanedan, İsaakios'un yeğeni I. Aleksios Komnenos'un (hükümdarlığı 1081-1118) tahta çıkışıyla başlatılır. Hanedanın diğer üyeleri, II. Yannis Komnenos (hükümdarlığı 1118-1143), I. Manuel Komnenos (1143-1180), II. Aleksios Komnenos (hükümdarlığı 1180-1183) ve I. Andronikos Komnenos'tur (hükümdarlığı 1183-1185).

Komnenoslar dönemi genellikle çatışmasız geçmiştir. Bu durumu bozan iki olaydan biri, II. Aleksios'un tahta çıktığında 12 yaşında olmasını fırsat bilen akrabalardan bir başka Aleksios Komnenos'un iktidarı elinde tutmasının doğurduğu huzursuzluk, ikincisi ise çocuk imparatoru devirerek yerine geçen amcaoğlu I. Andronikos Komnenos'un zorbalığı.

Komnenoslar, doğuda Selçuklulara ve Sicilya'da Normanlara karşı koymayı ve Haçlı Seferleri'ni savuşturmayı başardılar. Dahası İtalyan şehir devletleri ile yakın ilişkiler geliştirdiler. 1111'de Pisalılar, 1126'da Venedikliler, 1143'te Cenevizliler ve Anconalılar imparatorluk içinde birçok ayrıcalıklar elde ederek Konstantinopolis'te koloniler kurdular. Bazı kaynaklara göre 1180'lerde başkentte yaşayan Levantenlerin sayısı 60.000 civarında idi. Bu durum Bizans ekonomisini canlandırmakla kalmadı, aynı zamanda İtalya Yarımadası'nda bulunan Germenlere karşı bir güçbirliği de yarattı.

Komnenoslar döneminde ekonomik hareketliliğe paralel olarak edebiyat ve sanat da canlandı, bazı araştırmacıların Komnenos restorasyonu diye niteledikleri parlak bir dönem yaşandı. Devrin aydınları arasında, Bizans tarihindeki tek kadın tarihçi olan I. Aleksios'un kızı Anna Komnena'nın seçkin yeri vardı. Kimi yazarlar ise, Komnenos Hanedanı'nın bazı uygulamalarının Bizans devlet sistemini bozduğunu ileri sürerler. Bu uygulamalar arasında memuriyetlerin yetenek ve eğitime göre değil, hanedana akrabalık esasına göre dağıtılması özel yere sahiptir. Gerçekten de, 12. yy'da yüksek memurların yüzde 90'ı ya hanedana üyeydi ya da akrabaydı ve bu durum idari yapıda bazı bozulmalara yol açmıştı.

Komnenos Hanedanı döneminde, Konstantinopolis'te, Hora Manastırı da (Kariye Camii) dahil birçok kilise onarıldı, II. Yannis Komnenos'un karısı İrene tarafından Pantokrator Kilisesi'ni inşa ettirildi.

II. Yannis'in erkek kardeşi İsaakios'un oğlu I. Andronikos (hükümdarlığı 1183-1185) Komnenos soyundan gelen son imaparatordu. Ama ondan sonra da Komnenos ailesi devlet işlerinde rol oynamayı sürdürdü. 13. yy boyunca varlığını sürdüren aile üyeleri, bu tarihlerde görece önemsiz mevkilerde bulundular fakat Komnenos adının saygınlığı devam etti. Angeloslar ve Epeiros despotları gibi öteki hanedanlarla evlilik yoluyla ittifaklar kurdu.

Trabzon İmparatorluğu

Komnenos ailesinden Kral I. Manuel (1238-1263) tarafından 1250-1260 yılları arasında yaptırılan Ayasofya Kilisesi (bugün Trabzon Ayasofya Müzesi)

1204'te Latinlerin Konstantinopolis'i (İstanbul) ele geçirmesi üzerine I. Andronikos'un torunları Aleksios ve David'in Gürcü kraliçesi Tamara'nın yardımıyla Trebizond'da (Trabzon) kurduğu imparatorluk 1461'e değin varlığını sürdürdü.

Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet'in 1461'de Trabzon'u almasından sonra Trabzon İmparatorluğu'nun son kralı David Komnenos tahttan indirilerek ailesiyle birlikte Edirne'ye yerleştirildi ve yüklü bir gelir bağlandı. İki yıl sonra imparator, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın eşi olan yeğeni Theodora ile yazışmaya başladı. Osmanlılar tarafından ihanet olarak kabul edilen yazışmalar nedeniyle, 1 Kasım 1463'te David, büyük oğulları ve yeğeni, Fatih'in emriyle İstanbul'da idam edildiler.[2]

Notlar

  1. ↑ Oxford Dictionary of Byzantium, p. 1143
  2. ↑ Kenan İnan, Son Bizans Kalesinin Düşüşü, NTV Tarih, Ekim 2010, ISBN 1308-7878.

Kaynaklar

Avrupa hanedanları
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/27/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.