Monako
| Monako Prensliği Principatu de Múnegu (Monégasque) Principauté de Monaco (French) Monako |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Slogan: "Deo Juvante" (Latin) "With God's Help" "Tanrı'nın Yardımı İle" |
||||||
| Marşı: Hymne Monégasque | ||||||
 |
||||||
| Başkent | Monaco-Ville 43°43′K 7°25′D / 43.717°K 7.417°D | |||||
| En büyük Most populated quartier | ||||||
| Resmî diller | Fransızca | |||||
| Hükûmet | Monarşi | |||||
| • | Prens | II. Albert | ||||
| • | Başbakan | Serge Telle | ||||
| • | Ulusal Başkanlık Konseyi | Stéphane Valeri | ||||
| Kuruluşu | ||||||
| • | Grimaldi Meclisi | 1297 | ||||
| • | Anayasa | 1911 | ||||
| • | Su (%) | 0.0 | ||||
| Nüfus | ||||||
| • | 2009 tahmini | 32.965 (205th) | ||||
| • | 2000 sayımı | 32.020 | ||||
| GSYH (SAGP) | 2010 tahmini | |||||
| • | Toplam | 4.694 milyar $ (156.) | ||||
| • | Kişi başına | 132,571 $ (1.) | ||||
| GSYİH (düşük) | tahmini | |||||
| • | Toplam | 5.424 milyar $ | ||||
| • | Kişi başına | 153,177 $ (1) | ||||
| İGE (2003) | ▬ 0.946 Hata: Geçersiz İGE değeri |
|||||
| Para birimi | Euro (EUR) | |||||
| Zaman dilimi | CET (UTC+1) | |||||
| • | Yaz (SU) | CEST (UTC+2) | ||||
| Telefon kodu | +377 | |||||
| Internet TLD | .mc | |||||
Monako Prensliği veya Monako (Fransızca: Principauté de Monaco veya Monaco; Monegasque: Munegu veya Principatu de Munegu), Avrupa'da Akdeniz kıyısında yer alan bir şehir devletidir.
Hakkında
Vatikan'dan sonra Dünya'daki ikinci küçük bağımsız devlet. Kara sınırları Fransa ile çevrili olan ülke, eski Monako şehri ve sonradan inşa edilen alanlardan oluşur. Ülke Monte Carlo semtindeki gösterişli kumarhaneleri ile ünlüdür.
Yüzölçümü bu kadar küçük olmasına rağmen ülkede bir stadyum bulunur. Havaalanı yerine heliportu ve tren istasyonu bulunmaktadır ve Fransa demiryolunun küçük bir parçası geçmektedir. Karayolu ve denizyolu gelişmiştir.
Fontvieille semti ile Monaco Ville'in bulunduğu yarımadanın arasında küçük, Monte Carlo ile Monaco Ville'in arasında ise büyük bir yat limanı bulunmaktadır.
Monako'nun uzunluğu 3.350 m'dir. Genişliği en geniş yerde 1.000 m'yi bulurken en dar yerde 245 m'dir. Fontvieille semtinin çoğu sonradan denize beton doldurularak oluşturulmuştur. Şu anda yine buna benzer bir proje vardır; fakat hayata geçirilmemiştir.
Monako'nun başlıca yerleşim birimleri (semtleri) nüfusları ile şunlardır:
| Yerleşim birimi | Nüfusu |
|---|---|
| Monako (Monaco Ville) | 2.000 |
| Monte Carlo | 25.000 |
| La Condamine | 7.000 |
| Fontvieille | 1.500 |
| Toplam | 35.500 |
Tarih
Monako 1191 yılında Kutsal Roma İmparatoru VI. Heinrich'in izniyle 1228 yılında bir Ceneviz sömürgesi olarak kuruldu. 1297 yılında François Grimaldi ve askerleri Monako Kayası'nı ele geçirdiler. O zamandan beri Monako toprakları Grimaldi ailesi tarafından yönetilmektedir.
1793-1814 yılları arasında Monako Fransa'nın egemenliği altında yaşadı. Viyana Kongresi'nde Monako'nun Sardinya-Piemonte Krallığı'na bağlanması kararlaştırıldı. 1861 yılından sonra Monako bağımsız bir prenslik haline geldi. 1911 yılında kabul edilen yeni anayasaya kadar Monako Prensi Monako'nun mutlaki hükümdarı sayılıyordu.
II. Dünya Savaşı'nda, 1943 yılında, İtalyan Ordusu Monako'yu işgale başladı ve faşist bir yönetim oluşturarak işgal etti. Kısa bir süre sonra, Mussolini'nin çökmesinin ardından, Nazi Wehrmacht orduları Monako'yu işgal etti. Çok sayıda Monakolu Yahudi toplama kamplarına gönderildi. Savaştan sonra Monako Prensi III. Rainier 1949 yılında dedesinin ölümü üzerine tahta çıktı. Prens Rainier kadınlara oy hakkını kabul etti ve idam cezasını kaldırdı. 1993 yılında Monako Birleşmiş Milletlere üye oldu. 31 Mart 2005 tarihinde prens Rainier hastalanarak görevi oğluna devretti. 6 Nisan 2005 tarihinde ölünce oğlu II. Albert Monako Prensi olarak tahta çıktı.
Demografi
Monako'nun nüfusu diğer nüfuslara göre oldukça sıra dışıdır. Çünkü bu ülkede Fransızların sayısı Monakolulardan daha fazladır. Fransızlar %28,4 ile ülkenin en büyük etnik grubudur. Monakolular %21,6 ile onları takip eder. Diğer etnik gruplar ise şöyledir: İtalyanlar (%18,7), İngilizler (%7,5), Belçikalılar (%2,8), Almanlar (%2,5), İsviçreliler (%2,5) ve Amerikalılar (%1,2).
Monako dünyanın en yüksek yaşam süresine sahiptir. Bir Monakolu ortalama olarak 90 yıl yaşar.
Dil
Monako'nun resmi dili Fransızcadır; fakat İtalyanca, İtalya'dan gelen kişilerce ana dil olarak konuşulmaktadır. İngilizce ise Monako'daki Amerikalılar, İngilizler, Kanadalılar ve İrlandalılar tarafından konuşulur. Ulusal dil Monako dilidir; fakat bu dil küçük bir topluluk tarafından konuşulmaktadır. Monaco Ville bölgesinde tabelalar Fransızca ve Monako dili olarak yazılmıştır.
Din
Bu mikro ülkede resmi din Hristiyanlığın Katoliklik mezhebidir. Fakat Monako'da inanç konusunda özgürlük vardır. Monako'da beş Katolik kilisesi ve bir de katedral bulunmaktadır. Koruyucu aziz Devota'dır.
Hristiyan toplum Monako nüfusunun %83,2'sini oluşturmaktadır.
Monako'da yalnızca bir Anglikan kilisesi bulunmaktadır. Bu kilise Monte Carlo'da yer almaktadır. 2007 itibariyle bu kiliseye bağlılığı bulunan 135 Anglikan vardır. Bu kilisenin kütüphanesinde yaklaşık 3000 İngilizce kitap bulunmaktadır.
1948 yılında kurulan The Association Culturelle Israélite de Monaco sayesinde Monakolu Museviler bir sinagog, İbrani okulu ve koşer ürünler satan bir gıda mağazası kazanmıştır. Yaklaşık bin kişilik Musevi cemaatinin %40'ını Britanya'dan gelenler oluşturmaktadır. Geri kalan kısım ise kuzey Afrika'dan gelmiştir. Buradaki Musevi nüfusunun üçte ikisini kuzey Afrika'dan gelen Sefarad Musevileri oluşturur. Üçte biriyse Aşkenaz Musevisidir.
Dış bağlantılar
.svg.png)
| ||||||||||||||
| |||||||||||||||||
