Karadağ

Karadağ
Црна Гора
Crna Gora
Karadağ
Bayrak Arma
Marşı: Oj, svijetla majska zoro
"Mayısın aydınlık şafağı!"
 Karadağ konumu  (yeşil)Avrupa'da  (yeşil & koyu gri)
Başkent
ve 		Podgorica
42°47′K 19°28′D / 42.783°K 19.467°D / 42.783; 19.467
Resmî diller Karadağca/Sırpça
Tanınan diller
Boşnakça
Arnavutça
Hırvatça[1]
Hükûmet Cumhuriyet
 •  Devlet Başkanı Filip Vujanović
 •  Başbakan Milo Đukanović
 •  Dışişleri Bakanı Igor Lukšić
Kuruluşu
 •  Kurucu Karadağ Prensliği 1 Ocak 1852 
 •  Osmanlı İmparatorluğu tarafından Tanıma 1878 
 •  İlanı Birleşik Krallık 28 Ağustos 1910 
 •  Sırbistan-Karadağ'dan Bağımsızlık 3 Haziran 2006 
 •  Tanınma 8 Haziran 2006 
Yüzölçümü
 •  Toplam 13,812 km2 (159.)
İfade hatası: Beklenmedik div operatörü mil2
 •  Su (%) 1.5
Nüfus
 •  Temmuz 2007 tahmini 684,736[2] (160.)
 •  2013 sayımı 619.800
GSYH (SAGP) 2005 tahmini
 •  Toplam 11,458 milyar $ (99)
 •  Kişi başına 3,800$ (150)
İGE (2004)0.999[3]
Hata: Geçersiz İGE değeri
Para birimi Euro2 (EUR)
Zaman dilimi CET (UTC+1)
 •  Yaz (SU) CEST (UTC+2)
Telefon kodu +382
Internet TLD .yu (.me)3

Karadağ (Karadağca:  Crna Gora , Црна Гора), Balkanlar'da bir ülkedir. Doğusunda Arnavutluk ve Kosova, kuzeyinde Sırbistan, batısında Hırvatistan, Bosna-Hersek, güneyinde Adriyatik Denizi yer alır. Başkenti, Podgorica'dır (eskiden Titograd). Anayasasında Karadağ "demokratik, refah ve çevreci bir ülke" olarak tanımlanır.[4]

Karadağ, eski Yugoslavya'yı oluşturan altı cumhuriyetten biriydi. Yugoslavya'nın parçalanmasından sonra Karadağ, Sırbistan'ın zorlamasıyla yeni Yugoslavya'ya katılmıştır. Karadağ'ın çabalarıyla 2003 yılında Sırbistan-Karadağ olarak daha esnek bir federasyon çatısı oluşturulmuştur. Karadağ, 21 Mayıs 2006 Pazar günü yapılan referandumda çıkan % 55,5'lik evet oyu ile ise bağımsız olma kararı almıştır. 3 Haziran 2006'da ise Karadağ Parlamentosu, referandumda çıkan sonuca dayanarak Karadağ'ın bağımsızlığını ilân etti.

NATO Dışişleri Bakanları, Rusya'nın itirazlarına karşın eski Yugoslavya'yı oluşturan altı cumhuriyetten biri olan Karadağ'ı 29. üye olarak ittifaka davet etti.[5]

Tarih

1913’te Karadağ

Karadağ'ın eski halkı Arnavutlardan oluşur. VII. yüzyılda İmparator Herakliyus zamanında, Sırplar da oraya yerleştirilmiştir. Osmanlılar, Rumeli'ye geçip fetihlere giriştikleri sıralarda Karadağ, Venedik Cumhuriyeti'nin tabiiyetinde idi. Osmanlı Devleti'nin Karadağ'daki fetihleri Sultan I. Murad dönemine rastlar. Zira ilk Osmanlı-Karadağ çatışması da I. Murat döneminde yaşanmıştır. İkinci Osmanlı-Karadağ çatışması Sultan I. Bayezid döneminde olmuştur. Bu seferde Osmanlı kuvvetleri Üsküp'ten çıkıp Zveçan ve Yeleç üzerinden Lim ve Tara nehirlerine kadar ulaşmıştır. Osmanlı Devleti'nin Karadağ'daki asıl fetihleri ise Fatih Sultan Mehmet döneminde olmuştur. Aslında Osmanlı Karadağ'ı tam olarak hakimiyetine almadı. Fatih, Karadağ'a bir nevi özerklik statüsü verdi ve bu durum Karadağlılar tarafından 1878 yılında Osmanlı'dan ayrılana kadar kullanıldı. Karadağlılar Osmanlı Devleti'nin hakimiyetine girişinden itibaren çok sayıda isyan çıkartmışlardır. Örneğin 1711, 1712, 1714 isyanlarını çıkartmışlardır. Bununla birlikte Hersek isyanına da destek vermişlerdir.[6]

1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusya'nın yanında yer alan Karadağ, Osmanlı ordusunun önemli bir kısmını Balkanlarda meşgul etmiş ve savaşın Rusya lehine dönmesinde büyük bir etken olmuştur. Savaş sonrası imzalanan Ayastefanos ve hemen ardından Berlin Antlaşması'yla bağımsızlığını kazanan Karadağ, böylece devletler platformunda yerini almıştır. Bağımsızlığını kazanmasının ardından onu ilk tanıyan Osmanlı Devleti olmuştur. Bağımsızlıkla birlikte Osmanlı Devleti ile diplomatik ilişkiler hız kazanmış ve çok önemli aşamalar kaydedilmiştir. Bu dönemde iki devlet ilişkilerinin iyi bir düzeye gelmesinde, hiç şüphesiz II. Abdülhamid'in Balkan politikasında sergilediği tavrın önemli bir rolü vardır. Nikola Petroviç ile yakın dostluğu, iki devletin politikalarına da yansımıştır. ıı. Abdülhamid döneminde, 30 yılı aşkın bir süre, küçük sınır çatışmalarını bir kenara bırakılırsa, iki devlet arasında barışın hakim olduğu bir süreç göze çarpmaktadır. İlki 1883 ve ikincisi 1899 yıllarında olmak üzere Karadağ Prensi Nikola, Sultan Abdülhamid'in davetlisi olarak İstanbul'a gelmiş, törenlerle karşılanarak şaşaalı gösterilerle ağırlanmıştır.[7].

II. Abdülhamid döneminde İstanbul Büyükçekmece başta olmak üzere Zonguldak Ereğli gibi yerlerde, taş işçisi, kuyucu, maden işçisi, bekçilik vb. iş kollarında çalışan Karadağlıların sayısında artış görülmüştür. Bunun yanında İstanbul'daki okullarda bizzat Abdülhamid'in bursuyla okuyan Müslüman ve Hristiyan Karadağlıların sayısı önemli bir seviyeye ulaşmıştır.[8]. Türkiye'de yaşayan Boşnakların önemli bir kısmı 1910'lu yıllarda Karadağ'dan gelmiştir.

Etnik yapı

1991 sayımına göre Sırplar, Sırbistan-Karadağ federasyonunun toplam nüfusun % 69’nu oluşturmaktaydı. Karadağlılar ise toplam nüfusun % 5’ni, Karadağ nüfusunun % 62’sini oluşturuyordu. Slav olmayan Arnavut azınlık ülkedeki 2. büyük gruptu ve resmi tahminlere göre toplam nüfusa oranları % 17’ydi.

1965’ten sonra Sırbistan ve Karadağ’dan gelişmiş Avrupa ülkelerine ve Kuzey Amerika’ya sürekli göç yaşanmıştır. Eski Yugoslavya’nın dağılmasını ve Hırvatistan ile Bosna-Hersek’teki savaşı takip eden yıllarda göç Sırbistan ve Karadağ’a yönelmiştir. Mülteci sayımı sonucunda 1996 yılı ortalarında 566.200’ü mülteci statüsünde olan 646.000 kişi tespit edilmiştir. 79.700 kişi ise diğer cumhuriyetlerde yaşayan Sırp ve Karadağlılar ya da Yugoslavya’ya mülteci olarak gelip Yugoslav vatandaşlığına geçmiş kişilerdir.

Önemli şehirler

2003 Nüfus Sayımına Göre

Karadağ illeri

Eğitim

Lise

Karadağ’da 53 lise bulunmaktadır. Bunlardan 49 devlet okulu, 3 özel okul (2 tane ulusalarsıdır) ve 1 devlet – özel okuludur.

Liseler bu şekilde ayrılır:

1)    Gimnaziya Liseleri

2)    Sanat Okulları

3)    Meslek Liseleri

a) Üç  yıllık  Meslek Liseleri

b) Dört yıllık Meslek Liseleri

4)İmam Hatip Lisesi ( ‘‘Mehmed Fatih’’ Medresesi )

Her yıl 9 bin civarında birinci sınıfta kayıt yaptıran öğrenci vardır. Tüm sınıflarda her yıl 29 bir civarında öğrenci vardır.  Son istatistiğe göre Karadağ’da öğrencilerin %52si erkeklerden, %48 ise kadın cinsiyetinden ibarettir. 

Üniversite

Karadağ'da 3 üniversite bulunmaktadır. Bunlardan 1'i devlet üniversitesi, 2'si vakıf üniversitesidir. Tüm üniversitelerde eğitim Karadağ dilinde verilmektedir. Karadağ Üniversitesi (Univerzitet Crne Gore), Karadağ'da bulunan tek devlet üniversitesidir. Yönetim olarak herhangi bir vakıf veya özel kurumla bağlantısı bulunmuş olmayan, bütçesi devlet tarafından karşılanan üniversitedir. Bu üniversite 1974 senesinde kurulmuş olup Karadağ'ın en eski yükseköğretim kurumudur. Bu üniversitede halen 20.000 öğrenci eğitim almaktadır. Üniversiteye bağlı olarak 19 fakülte ve 2 bilim enstitüsü faaliyet gösteriyor. 2004 senesi itibarıyla Bologna Süreci uygulanmaktadır. Karadağ Üniversitesi'nin genel merkezi Podgoritsa(Podgorica) şehrindedir ancak bazı fakülteler Niksic, Cetinje, Kotor, Herceg Novi, Bar, Budva, Bijelo Polje, Berane gibi şehirlerde eğitim vermektedir. Karadağ Üniversitesi'nin rektörlük görevini Prof. Radmila Vojvodić sürdürmektedir.

Vakıflarca kurulan iki üniversite Donja Gorica Üniversitesi ve Mediteran Üniversitesi'dir. İkisinin genel merkezleri Podgorica'da bulunmaktadır. Fakat Mediteran Üniversitesi'nin birkaç fakültesi Bar şehrinde faaliyet göstermektedir. Mediteran Üniversitesi 2006 yılında kuruldu, Donja Gorica Üniversitesi ise 2007 yılında kuruldu. İkisinin eğitim sistemi Bologna Süreci'ne göre uygulanmaktadır.

Spor

Karadağ'daki en popüler sporlar futbol, basketbol, su topu, voleybol ve hentboldur. Ülkedeki diğer önemli sporlar boks, atletizm, masa tenisi ve satrançtır.

Önceki dönemlerde yani Karadağ, Yugoslavya ülkesinin bir parçasıyken Karadağlı insanlar bu ülkenin milli takımlarında mücadele ediyorlardı. 24 Mart 2007 tarihinde Karadağ tarihinin ilk futbol maçını Macaristan ile Podgorica Stadında oynadı. Bu dostluk maçını Karadağ 2-1'lik skorla kazandı. Karadağ'ın en önemli iki futbol kulübü başkent Podgorica'da kurulmuş olan FK Budućnost Podgorica ve Nikšić şehrinin FK Sutjeska Nikšić ekipleridir. Karadağ Ulusal Olimpik Komitesi 2007 yılının haziran ayında Uluslararası Olimpiyat Komitesine üye olarak katılmıştır. Karadağ'ın bağımsız bir ülke olarak katıldığı ilk Olimpiyat Oyunları 2008 tarihinde Pekin'de yapılan 2008 Yaz Olimpiyatları olmuştur. Ayrıca Karadağ, Sırbistan ile birlikte EuroBasket 2005 turnuvasını sunmuştur.

Su topu genellikle ülkenin ulusal sporu olarak lanse edilir. Karadağ, 13 Temmuz 2008 tarihinde İspanya'nın Málaga kentinde düzenlenen Avrupa Şampiyonasında Sırbistan'ı 5-5 ve 6-5'lik skorlarla yenmiştir. 2009 yılında düzenlenen FINA Erkekler Su Topu Dünya Liginde altın madalya kazanmışlardır. Kotor merkezli su topu ekibi PVK Primorac, 2009 yılında LEN Şampiyonlar Ligi şampiyonu oldu. Karadağ'ın bir numaralı su topu liginde altı takım yer almaktadır. Bu altı takımdan şu dördünün bütçesi bir milyon avrodan fazladır: VK Primorac Kotor, VK Jadran Herceg Novi, VK Budvanska Rivijera Budva ve VK Cattaro. Karadağ'ı 2008 Olimpiyat Oyunlarında temsil eden milli su topu takımı bu Olimpiyat Oyunlarında dördüncü sırayı yer almıştır.

Londra'da düzenlenen 2012 Olimpiyat Oyunlarında Karadağ bayan hentbol takımı, finalde Norveç'e 26-23'lük bir skorla yenilerek gümüş madalya almışlardı. Bu Karadağ'ın ilk Olimpiyat madalyası oldu.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Karadağ Anayasası WIPO (İngilizce)
  2. ↑ CIA World Factbook: Montenegro
  3. ↑ HDI 2004, source: Government of Montenegro
  4. ↑
  5. ↑ http://onedio.com/haber/nayo-dan-16-yil-once-bombaladigi-karadag-a-uyelik-daveti-634681
  6. ↑ Abidin Temizer, "Osmanlı-Karadağ Sınır Anlaşmazlıkları ve Çözümü (1878-1913) Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 19 Mayıs Üniversitesi, Samsun 2007"
  7. ↑ Uğur Özcan, II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı-Karadağ Siyasi İlişkileri,Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013 ISBN 978-975-16-2527-4
  8. ↑ Uğur Özcan, Sultan Abdülhamid Dönemi Osmanlı Devleti'nde Yabancı İşçiler: Karadağlılar, Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi (Motif Academy Folklore Journal), Yıl: 2012, Cilt 2012, Sayı 2012-2 Balkan Özel Sayısı, s.83-106 ISSN 1308-4445

Dış bağlantılar

Avrupa ülkeleri
Egemen devletler
Sınırlı tanınmış
olan devletler
Bağımlı ve
diğer bölgeler
Birleşik Krallık
Danimarka
Finlandiya
Avrupa Konseyi
Kurumlar
Üyeler
Üyeler
Adaylar
Gözlemciler
Eski üyeler
1 Makedonya ad sorunu nedeniyle Avrupa Konseyi tarafından geçici olarak "Eski Yugoslav Cumhuriyeti Makedonya" ismiyle alındı.
Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması (CEFTA)
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/5/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.