Finlandiya

Koordinatlar: 65°K 27°D / 65°N 027°E

Finlandiya Cumhuriyeti Suomen tasavalta  (Fince) Republiken Finland  (İsveççe) Finlandiya
Bayrak Arma
Marşı: Maamme  (Fince) Vårt land  (İsveççe) "Bizim Vatan"
Başkent		Helsinki 60°10′K 024°56′D / 60.167°K 24.933°D
En büyük		Başkent
Resmî diller		Fince (89.33%), İsveççe (5.34%)[1]
Tanınan diller		Laponca (0.03%)
Hükûmet		Üniter Cumhuriyet (Yarı başkanlık sistemi)
•	Cumhurbaşkanı	Sauli Niinistö [2]
•	Başbakan	Juha Sipilä
Kuruluşu
•	Rusya içinde özerklik	29 Mart 1809
•	Rusya'dan bağımsızlık	6 Aralık 1917
•	Rusya tarafından tanınma	4 Ocak 1918
Yüzölçümü
•	Toplam	338.424 km^2 (64.) 130.596 mil^2
•	Su (%)	10
Nüfus
•	tahmini	5,492,304[3]
GSYH (SAGP)		2016 tahmini
•	Toplam	234.578 milyar $[4]
•	Kişi başına	42.654$[4]
GSYİH (düşük)		2015 tahmini
•	Toplam	238,128 milyar $[4]
•	Kişi başına	44.491 $[4]
Gini (2000)		26.9 düşük
İGE (2007)		0.883[5] Hata: Geçersiz İGE değeri · 12.
Para birimi		Euro (€)¹ (EUR)
Zaman dilimi		EET (UTC+2)
•	Yaz (SU)	EEST (UTC+3)
Trafik akışı		sağ
Telefon kodu		358
Internet TLD		.fi, .ax ²
^1.	2002'den önce: Fin markkası
^2.	Diğer Avrupa Birliği üyesi devletler ile beraber .eu alan adını da kullanır.

Finlandiya (Fince: Suomi, İsveççe: Finland) ya da resmî adıyla Finlandiya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da Baltık Denizi kıyısında bir Kuzey Avrupa ülkesi. İskandinavya yarımadasındadır, başkenti Helsinki'dir. Doğusunda Rusya, kuzeyinde Norveç ve batısında İsveç yer alır.

Coğrafi özellikler

Finlandiya topraklarının en büyük özelliği arazi yapısıdır. Ülkenin çoğunluğu ovadan oluşur. Tepelik ve dağlık yapı çok ender rastlanır. Genellikle ülkenin kuzey-batı kısmında görünür. Halti dağı Finlandiya'nın en yüksek dağı olarak Laponya'da Norveç, İsveç ve Finlandiya sınırlarının kesiştiği noktaya yakın yerde bulunur.
Tatlı su kaynakları açısından çok zengindir. Doğu Finlandiya bölgesinin çoğu göllerden oluşmaktadır. Bunun en büyük örnekleri Saimaa gölü (Doğu Finlandiya) ve İnari gölü (Laponya). Aynı anda Kemi ve Oulu ırmakları gibi kaynaklar da bulunuyor.
Ülkenin coğrafi koordinatlarından dolayı ister istemez soğuk bir iklimin hakimiyeti gözükmektedir. Rusya sınırlarına ne kadar yaklaşılırsa ve ne kadar kuzeye doğru çıkılırsa o kadar iklim sertliğini gösterir.

Finlandiya Yönetimi

Finlandiya'nın Bölgeleri: 6 bölüm;

1. Güney Finlandiya
2. Batı Finlandiya
3. Doğu Finlandiya
4. Oulu
5. Laponya Vilayeti
6. Åland (İsveççe), Ahvenanmaa (Fince)

Yönetim

Anayasa ve Devlet şekli

6 Aralık 1917 tarihinde Finlandiya Rusya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Finlandiya yüzyıldan uzun bir süre önce kendi anayasası ve devlet şekli ile özerk bir devlet olarak varlığını Rusya İmparatorluğunda bir Çar Dukalığı olarak sürdürmüştür. Fin Anayasası oldukça uzun süre geçerliliğini korumuştur.

Parlamento, Hükümet ve Cumhurbaşkanı arasındaki yetkilerin önemini ve dengesini belirleyen Anayasa Hukuku (Hallitusmuoto), İkinci Dünya Savaşı ve Soğuk Savaşın ardından da değişikliğe uğramamıştır.

Önemli bir anayasal reform 2000 yılında gerçekleşmiştir. Tadil edilen Anayasa çerçevesinde, Cumhurbaşkanının yetkileri kısıtlanmıştır. Parlamenter gruplar hükümetin kurulmasında öncü bir rol üstlenmiştir. Cumhurbaşkanının kararname çıkarmaya ilişkin yetkileri Kabinenin kararına bağlanmıştır. Başbakan ve kabinenin merkez rolü üstlendiği Avrupa Birliği konuları dışında Cumhurbaşkanı, Finlandiya’nın dış politikadaki öncülüğünü korumuştur.^[2]

Parlamento

Parlamento, Anayasa çerçevesinde Hükümetin en üst düzeyidir. Parlamento her biri dört yıllık görev süreleri için seçilen 200 Parlamento üyesinden oluşmaktadır. Finlandiya Parlamentosu, yasama görevine ilaveten, Hükümetin hem Avrupa Birliği ile ilgili politikalarının hangi sebeblere dayandığını, hem de Hükümetin Avrupa Birliğinin karar verme sürecine ilişkin faaliyetlerini geniş bir şekilde denetleme yetkisine sahiptir.

Uygulamada Parlamento'nun yasa yapması, Hükümet tekliflerine dayanmaktadır. Ülkenin genel politik yönü, parlamenter seçimlerin ardından Kabinenin kurulması ile tasarlanan Hükümet programında beyan edilmektedir. Yeni Hükümet, programını oylamaya sunarak, Parlamento tarafından verilen güven oyu belirlenmektedir. Söz konusu Hükümet bu dönem içinde gensorular gibi Parlamento denetimine tabidir.

Cumhurbaşkanı

Devlet Başkanı, doğrudan çoğunluk oyları ile altı yıllık görev süresi için seçilen Finlandiya Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı'dır. Cumhurbaşkanlığı için aynı kişi sadece iki kez seçilebilir.

Cumhurbaşkanı, güvenlik ve dış politika konularında karar verme, Bakan, üst düzey kamu çalışanları, hakimler ve devlet memurlarını atama ve işten çıkarma yetkisine sahiptir. Cumhurbaşkanı ayrıca savunma güçlerinin komutanı sıfatını taşımaktadır. Cumhurbaşkanı, Hükümet tasarılarını Parlamentoya sunar, Parlamento yasalarını onar ve idari konular ile uygulanmalarına ilişkin kararnameleri tasdik eder. Cumhurbaşkanının dış politikada sahip olduğu liderlik yıllardır kendisine tanınan bir ayrıcalıktır. Yeni Anayasaya göre ise Cumhurbaşkanı dış politikadaki liderliğini koruyarak Hükümetle yakın işbirliği içinde kararlarını uygular.

Sauli Niinistö

Finlandiya’nın Cumhurbaşkanı, ülkenin ilk kadın Cumhurbaşkanı olan Tarja Halonen’den sonra seçilen Sauli Niinistö’dür. 2012 seçimlerinde ilk turda %36.96, ikinci turda %62.59 oranında oy alarak cumhurbaşkanı seçilmiştir.

Devlet kabine ve yönetim

Hükümet, Başbakan ve diğer 19 Bakan'dan oluşmaktadır. Bakanlar, kendi Bakanlıkları ve alt kuruluşlarını idare etmek üzere kapsamlı ve bağımsız yetkilere sahiptir. Parlamentoya sunulan Hükümet tasarıları Bakanlıklarda hazırlanmaktadır.

Finlandiya idari olarak 6 il, 446 belediye veya yerel idareye ayrılmaktadır. Yerel idarelerin kanunlara göre refah hizmetleri sağlaması gerekmektedir. Gelir elde edilen ana kaynaklar artan oranlı Devlet gelir vergisi ile bağlantılı olarak gelir üzerinden standart bir oranda toplanan belediye vergisidir.

Yerel hükümetlerde en üst karar alma mercii doğrudan temsil ile seçilen Belediye Meclisidir. Bu Meclisi, idari görevleri yerine getirmek üzere kanuni ve gönüllü komiteler atamaktadır. Çoğunluk seçim sistemi sebebiyle, Meclislerde güçlenen partiler komitelere de yansımaktadır. Kadınların bu kuruluşlardaki temsili, kanunlar ile güvence altına alınmaktadır. Ülkedeki on binlerce vatandaş yerel idare çalışmalarına katılmaktadır.

Kuzey Baltık Denizindeki Åland Adaları, uluslararası bir antlaşma ile askerden arındırılmış bölge olarak ilan edilmiş özel bir statüde bulunmaktadır. Bu statünün kökleri tarihte ondokuzuncu yüzyılın ortalarında yapılan Kırım Savaşına dayanmaktadır. Adanın uluslararası pozisyonu ve özerkliği Åland Özerk İdare Yasası ile teyit edilmektedir. 1920’lerde yürürlüğe giren yasa, Åland’ın İsveççe konuşan halkının dil ve kültür haklarını korumaktadır.

Fin kadınların dünyada ilk defa oy kullanma ve seçime katılma hakkına sahip olduğu 1906 tarihinden itibaren Finlandiya genel ve eşit oy kullanma sistemine sahiptir. Oy kullanma yaşı 18’dir. Parlamenter seçimler her dört yılda bir kez yapılmaktadır.

Siyasi sahnede en çok yer tutan partiler Merkez Parti (Suomen keskusta), Sosyal Demokrat Parti (Suomen Sosialisemokrattinen Puolue) ve Milli Koalisyondur (Kansallinen kokoomus).

1918'deki İç Savaş'ın ardından, Sosyal Demokrat Parti, işçi hareketini batı tipi bir demokrasiye doğru yönlendirmiştir. Sosyal Demokratlar güçlü işçi sendikaları ile yakın ilişkilere sahiptir. Esasen kırsal kesimlerde temsil edilen Merkez Parti ise tarım nüfusunun giderek hızla azalmasına karşılık ülkedeki güçlü pozisyonunu korumaktadır. Muhafazakar Milli Koalisyon ise Finlandiya’nın üçüncü önemli siyasi gücüdür. Orta sınıf kent partisi iken ulus çapında beyaz yakalı işçi partisi olarak kendini geliştirmiştir.

Yargı

Finlandiya’daki mahkemelerin bağımsızlığı Anayasa ile korunmaktadır. Sivil ve cezai Mahkemelerde üç tip mahkeme bulunmaktadır: bunların birinci örneği İstinaf mahkemeleri, ikincisi Yargıtay ve en üst örneği Anayasa Mahkemesidir. İllerde, idari davalara temyizin Yüce İdari Mahkemeye yapılabileceği il idari mahkemelerinde bakılmaktadır.

Yargı ve siyasi sistem arasındaki tek bağlantı Cumhurbaşkanının Anayasa Mahkemesi ile Yüksek İdari Mahkemenin başkanları ve üyelerini atamasıdır. En üst kamu savcısı Cumhuriyet Başsavcısıdır. Adalet Bakanlığının Cezai Departmanları hapis cezalarını uygulamak ile yükümlüdür.

Başsavcı yasaların en yüce koruyucusudur. Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Hükümetteki toplantılara katılarak yetkililerin kanunlar çerçevesinde görevlerini yerine getirmesini temin eder. Parlamento, görevi mahkemelerin ve kamu çalışanlarını denetlemek olan bir Ombudsman (Soruşturmacı) seçer. Vatandaşlar yetkililerin haksız tutumlarından şikayetçi olmak için her ikisine de başvurma hakkına sahiptir.

Genel mahkemelere ek olarak, iskan, sigorta, su ve piyasa ile ilgilenen bazı özel mahkemeler de mevcuttur. İdari mahkemeler, idari süreçler söz konusu olduğu zaman Yargıtay olarak da hareket eder. Bir bakana veya ülkenin önde hukuk çalışanlarına yapılan suçlamalar Yüce Divanda tarafından incelenir.

Ekonomik Durum

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından, Finlandiya nüfusunun büyük bir çoğunluğu tarım ve ormancılık ile uğraşan yarı-endüstrileşmiş bir ülke olmuştur. Savaş tazminatlarının ağır yükünü ödemek için ülkenin hızla endüstrileşmesi gerekmiştir. 1950-1974 arasında, gayri safi milli hasıladaki gerçek artış yıllık ortalama %6 düzeyindedir. Kişi başına milli hasıla 2001 yılında 26,097 Amerikan Doları olmuştur. Bu nedenle Finlandiya dünyanın en zengin ülkeleri arasındadır.^[6]

Finlandiya’da, ekonominin genellikle özel ellerde olduğu serbest piyasa ekonomisi hakimdir. Yine de kanunen tekel mallarının satışı veya fiilen demiryolları (Valtionrautatiet) ve enerji (Fortum) gibi belli alanlarda devletin tekeli söz konusudur. Çoğu devlet şirketleri özel olanlar ile aynı yasal statüye sahiptir ve aynı prensiple çalışmaktadır: Bunların da kar sağlaması ve devlete kar payı bırakması beklenmektedir

1960’lardan itibaren Finlandiya kapsamlı hizmetler yelpazesi sunan bir İskandinav tarzı refah devleti kurmuştur. Refah hizmetleri Devlet bütçesinin yaklaşık dörtte birine ve yerel hükümet giderlerinin yüzde 40’ından fazlasına denk gelmektedir. Kusursuz kamu hastanelerinin yanı sıra en büyük gider maddesi kapsamlı aile destek sistemidir. Yeni doğan çocukların aileleri, önceki gelirlerine bağlı olarak belirlenen bir ödenek alarak bir yıllık izin alma hakkına sahiptir....

Kamu sağlık bakımının hedefi, bireylerin ikamet yeri veya ekonomik durumu gözetilmeksizin sağlık bakım hizmetlerine eşit erişimini sağlamaktır. Kamuya ait sağlık merkezleri ile hastaneler ücretsiz hizmet sunmaktadır.

Okul yaşının altındaki tüm çocuklar halka açık günlük bakım hizmetlerinden yararlanabilmektedir. Ailedeki çocuk sayısına göre belirlenen aile ödeneği bütçedeki en büyük giderlerden birisidir. Zorunlu eğitim 7 ila 17 yaş arasındaki çocukları kapsamaktadır.

Öğretim, kitaplar ve okul yemeklerini de içeren dokuz yıllık kapsamlı okul eğitimi ücretsizdir. Mesleki veya yüksek eğitimde öğretim ücretli değildir. Devlet, 17 yaşının üstündeki tüm öğrencilere ödenek ve kredi desteği vermektedir.

Ulusal hastalık sigorta sistemi tüm vatandaşların sağlık kalitesini iyileştirmektedir. Ulusal hastalık sigortası, özel medikal hizmetlerin kullanımı için kısmi tazminat sağlarken, test, tedavi, ilaç ve ulaşım giderlerini de karşılamaktadır. Ulusal hastalık sigortası, alıcının gelirinin yaklaşık yüzde 75’ine tekabül eden gelir ilintili bir ödenek sunmaktadır. Halkın tamamı ulusal hastalık sigortası ile sigortalanmaktadır.

Finlandiya’da devlet destekli ulusal işsizlik ödeneği ile gelire bağlı işsizlik ödeneği olmak üzere iki tip işsizlik sigortası bulunmaktadır. Gelire bağlı işsizlik ödeneği işsizlik sigortasından temin edilmektedir. Bu tür ödemelerin ihtiyaca bağlı olması nedeniyle, bir kişinin eşinin geliri bu ödenekten faydalanmasını engelleyebilmektedir.

Çoğu çalışan genellikle normal ödemelerinin yüzde 60’ına tekabül eden gelire bağlı günlük ödenekler alma hakkına sahip oldukları kendi sektörlerinin işsizlik fonu ile kapsanmaktadır.

Kamu hizmetleri, merkez veya yerel idareler tarafından sürdürülmekte ve vergiler ile finanse edilmektedir. En önemli doğrudan vergi, ikamet eden yerlilerin gelirlerinden belediye tarafından toplanan ve belediyeye göre %15 ila 20 arasında değişen yerel vergidir. Devlet gelir vergisi ise artan oranlıdır ve en fazla %60’ın biraz üstündedir. İlaveten ücret sahipleri sosyal güvenlik katkıları ödemektedir.

Dış Ticaret

İhracatlar, yurt içi milli hasılanın (GDP) yaklaşık %40’ına tekabül etmektedir. Finlandiya ileri teknoloji elektronik endüstrisinde bir dünya lideri olmakla beraber ileri düzeyde metal ve mühendislik sektörü ve ileri teknoloji orman endüstrilerine sahiptir. Finlandiya’nın yaptığı ihracatların yaklaşık %80’ı Avrupa Birliğine ve Amerika Birleşik Devletleri'ne gitmektedir.

Finlandiya ayrıca Avrupa Para Birliğine de üyedir. Finlandiya’nın APB’ye üyeliği ekonomi politikasına beraberinde sabit para birimi ile düşük kar oranları getirmiştir.Ocak 2002 tarihinde, Finlandiya da diğer AB üye ülkeleri ile birlikte tek para birimi olan EURO’yu kabul etmiştir.

Popüler Kültürdeki Yeri

Norveç‘te başlatılan bir kampanya, Finladiya'nın bağımsızlığının 100. yılı şerefine komşuya hediye dağ etmeyi amaçlıyor. Norveç'in sınırını 200 metre içeri çekmesi ile Finlandiya‘nın en yüksek noktası olacak Halti dağının tepesini hediye etmesini isteyen kampanya halktan da büyük ilgi gördü.İskandinavya'dan haberler veren nordiksimit.org'dan Utku Çubukçu'nun haberine göre, Norveç’in toplam yüz ölçümünü çok az değiştirecek bu kampanya başarılı olursa, Finlandiya yeni bir dağa sahip olacak. Telegraph’a röportaj veren kampanyanın sahibi Bjørn Geirr Harsson, "çok az toprak kaybederek, komşumuz için çok hoş bir hediye vermiş oluyoruz" diyor. 2017’de  bağımsızlığının 100. yılını kutlayacak Finlandiya’ya dağ verme hakkında ise çok olumlu yorum var. Ayrıca, Norveç Devlet Televizyonu’ndan bir sunucu fikrin çok hoş bir fikir olduğunu belirterek, tüm ülke çapında duyulmasını ve halktan tam destek almasını sağladı.^[7]

Nüfus Bilgileri

Yaklaşık 5.001.000 olan nüfusunun % 90’dan fazlasını Finler teşkil eder. Bundan başka kuzeyde Laponlar, güney ve batı kesimlerinde ise İsveçliler yaşamaktadır. Finlerin karakteristik özellikleri, uzun boylu, sarı saçlı, mavi veya gri gözlü olmalarıdır. Her etnik grup kendi lisanlarını konuşur. Ülkenin resmi dili ise Fincedir. Nüfus yoğunluğu güneyde çok fazladır. Kuzeyde ise gittikçe azalır. Nüfusun % 20’si başkenti olan Helsinki civarındadır. Çoğunluk şehirlerde yaşar. Nüfusun % 91,6 sı Hıristiyanlığın Protestan mezhebine, kalanı değişik mezheplere bağlıdırlar. Geri kalan dini azınlığın büyük kısmını Yunan Ortodokslar meydana getirir. Çok az bir miktar da Yahudi vardır. Eğitim ve öğretimin parasız olduğu Finlandiya’da 20 üniversite mevcuttur. 7-15 yaş arası eğitim ve öğretimin mecburi olduğu ülkede okuma yazma bilenlerin oranı yaklaşık % 100’dür. Çalışan nüfusun %25’i ziraat ve ormancılıkla uğraşır. Kuzeyde yaşayan Laponlar an’anevi olan ren geyiği çobanlığı ve avcılığı ile geçinirler. Yıllık nüfus artışı % 0,3’tür. Kilometrekareye 14,7 kişi düşer.^[8]

Finlandiya'nın Nüfusu, 1750–2006[9]
Yıl	Nüfus	Yıl	Nüfus
1750	421,000	1880	2,060,801
1760	491,000	1890	2,380,100
1770	561,000	1900	2,655,900
1780	663,000	1910	2,943,400
1790	705,600	1920	3,147,600
1800	832,700	1930	3,462,700
1810	863,300	1940	3,695,617
1820	1,177,500	1950	4,029,803
1830	1,372,100	1960	4,446,222
1840	1,445,600	1970	4,598,336
1850	1,636,900	1980	4,787,778
1860	1,746,700	1990	4,998,478
1870	1,768,800	2009	5,291,695

Kaynakça

1. http://www.infopankki.fi/tr-TR/Finlandiyaya_iliskin_temel_bilgiler/
2. http://www.finland.org.tr/public/default.aspx?nodeid=39116&contentlan=21&culture=tr-tr#CUMHURIYETIN_CUMHURBASKANI
3. "VÄESTÖTIETOJÄRJESTELMÄ – REKISTERITILANNE – 31.03.2014". Population Register Centre. 15 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140415090503/http://vrk.fi/default.aspx?docid=8506&site=3&id=0. Erişim tarihi: 14 Nisan 2014. 
4. "Finland". International Monetary Fund. 19 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151119115504/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=172&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=28&pr.y=11. Erişim tarihi: 21.04.2010. 
5. . Wikipedia - List of countries by Human Development Index, 2015 estimates for 2014.
6. http://www.finland.org.tr/public/default.aspx?nodeid=39120&contentlan=21&culture=tr-TR
7. http://onedio.com/haber/norvec-finlandiya-ya-dag-hediye-ediyor-643792
8. http://www.cografya.gen.tr/siyasi/devletler/finlandiya.htm
9. Aunesluoma, Juhana; Heikkonen, Esko; Ojakoski, Matti (2006). Lukiolaisen yhteiskuntatieto(Fince)

Dış bağlantılar

• Finlandiya büyükelçiliği
• FİNLANDİYA ÜLKE PROFİLİ
• Finlandiya Dışişleri Bakanlığı
• Finlandıya Canlı Kamera Görüntüleri
• Finland Travel Community - Discussion Forum (English)