Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Kuzey Kıbrıs
Bayrak Arma
Marşı: İstiklâl Marşı
Başkent
ve yerleşim yeri		Lefkoşa
54°40′K 25°19′D / 54.667°K 25.317°D / 54.667; 25.317
Resmî diller Türkçe
Hükûmet Yarı başkanlık sistemi
 •  Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı
 •  Başbakan Hüseyin Özgürgün
 •  Meclis Başkanı Sibel Siber
Yasama organı Cumhuriyet Meclisi
Kuruluşu
 •  Bağımsızlık 15 Kasım 1983 
Yüzölçümü
 •  Toplam 3.355 km2 (167.)
1.295 mil2
 •  Su (%) 2.7
Nüfus
 •  2014 sayımı 313.626 [1]
 •  Yoğunluk 86/km2 (122.)
223/mil2
GSYH (SAGP) 2013 tahmini tahmini
 •  Toplam 7.6 milyar
 •  Kişi başına 41,263
Para birimi Türk lirası () (TRY)
Zaman dilimi DAZD (UTC+2)
 •  Yaz (SU) DAYZD (UTC+3)
Trafik akışı sol
Telefon kodu +90 392
Internet TLD .nc.tr ve .tr

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (kısaca KKTC) veya Kuzey Kıbrıs, Akdeniz'de bulunan en büyük üçüncü ada ve Anadolu yarımadasının 65 km güneyindeki Kıbrıs adasının kuzey kısmında yer alan de facto bağımsız devlet. Bağımsızlığı Türkiye dışında hiçbir ülke tarafından tanınmamaktadır.[2] Bugün birçok devlet, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar tarafından adanın sadece güneyini kontrol altında tutan Kıbrıs Rum Yönetimi toprakları içerisinde kabul edilmekte, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise de facto olarak nitelendirilmektedir. Birleşmiş Milletler[3] ve Avrupa Konseyi[4]'ne göre, Türkiye'nin işgali altındadır.

Bağımsızlık ilanından bu yana Türkiye tarafından ekonomik, siyasi ve askerî olarak desteklenmektedir. Türkiye'de "Yavru vatan", "Yeşilada"[5] ya da "Cennet Ada"[6] diye de bilinir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, kendisine uygulanan ambargolardan dolayı ekonomik olarak Türkiye'ye bağımlı hale gelmiştir.[7] 2010 yılı itibarıyla 2.66 milyar TL olan devlet bütçesinin %32.6'sını Türkiye'nin ekonomik yardımları oluşturur.[8] Buna karşın 2001 yılından itibaren ekonomide hızlı bir büyüme yaşanmış;[7] ancak ülke 2000'li yılların sonlarından itibaren ekonomik sıkıntılar yaşamaya başlamıştır.[9][10][11]

Tarih

Kıbrıs Krallığı'nın son hükümdarı (1474–1489 ) olan Caterina Cornaro'nun adayı Venedik Cumhuriyeti'ne satması ile krallık sona erdi.

İlk çağlar

Tarihi boyunca birçok ulusun egemenliği altına giren Kıbrıs MÖ 1500 yılı civarında Antik Mısırın, MÖ 1320 yılı civarında Hititin[12] ve MÖ 1200'li yıllarında tekrar Mısırın, MÖ 1000 yılı civarından Fenikelilerin ve MÖ 709'da Asurluların egemenliği altına girdi.[13][14]

MÖ 669'da bağımsızlığını kazandıysa da tekrar Mısır firavunu Amasis tarafından alındı. MÖ 545'te Pers Ahameniş İmparatorluğu'na geçti ve MÖ 333'te İssus Muharebesinde Persleri yenen Büyük İskender'in egemenliği altında özerklik tanındı.[15][16]

Bu tarihten sonra adada Yunan kültürü önem kazandı. MÖ 58 yılında ada Roma İmparatorluğunun bir vilayeti haline geldi ve 350 sene boyunca Roma İmparatorluğu kontrolünde kaldı. 395’te, Bizans İmparatorluğu'nun bir parçası olan adada halk Putperestlikten yavaş yavaş Ortodoksluk mezhebine geçti.[17]

1191 yılında Aslan Yürekli Richard Üçüncü Haçlı Seferi sırasında adaya yerleşti ve daha sonra adayı Tapınak Şövalyeleri’ne sattı. 1192 yılında adayı satın alan Guy de Lusignan ve soyu 1489'da Venediklilerin adayı alışına kadar Kıbrıs'ı kontrol ettiler.

Venedikliler

Kıbrıs'ta Venedik Cumhuriyeti hakimiyeti, 26 Şubat 1489'da başladı. O dönemde adanın hakimi olan Lüzinyan kralı, Katerina Kornaro adlı bir Venedik soylusuyla evlendi. Kral ölünce, ada Venediklilere kaldı.[18]

Adayı yöneten Venedikli, Mağusa'da ikamet etmekteydi. Venedikliler döneminde askeriyeye önem verilmiş, Mağusa'nınki başta olmak üzere kaleler sağlamlaştırılmıştı. Lefkoşa Surları ise 8 milden 3 mile indirilerek yeniden yapılmıştır.[18]

Osmanlı dönemi

Kıbrıs'ın Osmanlı İmparatorluğu'nda denizci olan Piri Reis tarafından oluşturulmuş tarihi haritası.

Fetihden önce Kıbrıs, Doğu Akdeniz'deki Osmanlı Devleti'ne ait gemilerine akın yapan Hristiyan korsanlarının sığınağı haline gelmiştir.[19] Bu korsanlar genellikle deniz ticaret gemilerine ve hacca giden yolculara saldırarak buradaki yol güvenliğini yok etmektedir. Bu gibi nedenlerden dolayı Kıbrıs'ın alınması gerekli görülmüştür.[20]

Kıbrıs, II. Selim'in hükümdarlığı esnasında, Lala Mustafa Paşa komutasındaki ordu ve Piyale Paşa komutasındaki donanma tarafından,[16] 1 Temmuz 1570'de başlayıp,[21] 1 Ağustos 1571'de Mağusa'nın fethedilmesiyle[22] Osmanlı idaresine girdi. Kıbrıs'ın fethiyle Osmanlı Devleti, Doğu Akdeniz'e tamamen hâkim olmuştur.[23]

15 Eylül 1570 tarihinde Lala Mustafa Paşa, tören ile Lefkoşa şehrine girmiştir.[24] Kıbrıs fethedildiği tarihte adada çok az sayıda Ortodoks Rum vardı. Çünkü Venedikliler Katolik idi ve Ortodoks Kilisesi'ne yaşama hakkı tanımıyordu. Osmanlı Devleti Ortodokslara serbestçe kilise kurma ve gelişme imkânı sağladı. Böylece adada Ortodoks Kilisesi gelişti ve Katolik Kilisesi etkinliğini kaybetti.

1571 yılında Kıbrıs'ta yapılmış bulunan nüfus sayımında yerli halkın nüfusu 150.000'dir. Burada bulunan Türk askeri ise 30.000 kadardır.[25] Fethin ardından Karaman'dan adaya göç ettirilen Türkler, adanın ilk Türk sakinleridir.[26] Bugün adada yaşayan Kıbrıs Türkleri'nin (Kıbrıs Harekâtı'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nden gelenler hariç) soyu bu Osmanlı idaresinde adaya gönderilen Türklerden gelmektedir.[27]

Birleşik Krallık dönemi

1931 yılında Enosis taraftarı Rum gösterileri

93 Harbi'nde Rusya İmparatorluğu karşısında yenilen Osmanlı, Ruslara karşı fazla ödün vermemek amacıyla[28], Birleşik Krallığın isteği üzerine ada 92.799 sterline kiralanmıştır.[29] Osmanlı mülkiyeti devam ediyor sayılmakla birlikte, yönetim tamamen Birleşik Krallık'a geçti.[30] Birleşik Krallık adayı "Komiser" diye tabir ettiği yüksek rütbeli yöneticilerle idare etmiştir. 1914'te başlayan I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın Birleşik Krallık karşısındaki Almanya'nın yanında savaşa girmesi üzerine Birleşik Krallık adayı ilhak edip adaya vali tayin etti. 1923'te imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nın 21. Maddesi gereğince, Birleşik Krallığa ilhakı tanındı.[31] 1925 yılında Kıbrıs kraliyet kolonisi olarak ilan edildi ve adaya ilk Türkiye Cumhuriyeti konsolosu atandı.[32]

Ekim 1931'de itibaren Rumlar Enosis isteğiyle ayaklandı, Rumlar'ın Birleşik Krallık yönetimine karşı ayaklanması sonucu Birleşik Krallık'ın politikası sertleşti. Yunan ve Türk tarihinin okutuması, iki ülkenin bayraklarının kullanılması ve Yunan ya da Türk ulusal kahramanlarının resimlerinin sergilenmesi yasaklandı.[33] Türk topluluğu Enosis’e karşı olduğunu açıkladı. 1943 yılında Kıbrıs Adası Türk Azınlığı Kurumu (KATAK) kuruldu. Fakat KATAK'ın faaliyetini yetersiz bulan Fazıl Küçük KATAK'tan ayrılmış ve 23 Nisan 1944'te Kıbrıs Millî Türk Halk Partisi (KMTHP)'ni kurmuştur.

II. Dünya Savaşı’nın ardından kolonilerin tasfiyesi eğilimi yaygınlaşınca, 18 Ekim 1950'de Kıbrıs Rum Ortodoks liderliğine III. Makarios seçilmiştir. Yunanistan Hükûmeti 1954'de Birleşmiş Milletler’e ulusların kendi kaderlerini tayin haklarının (Self-determinasyon) Kıbrıs için de uygulanması yolunda başvuruda bulundu. Türkiye'nin karşı çıktığı bu istek Birleşmiş Milletler'ce reddedildi.

EOKA 1 Nisan 1955’de adada faaliyete geçti. Rumlar arasında Enosisçi-Anti Enosisçi çatışması başladı. Türkiye ilk kez sorunda taraf olmayı kabul etti ve 29 Ağustos’ta Londra’da Birleşik Krallık ve Yunanistan’ın katıldığı toplantıda, Türkiye de temsil edildi. 15 Kasım 1957'de Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) kuruldu. 1958 yılında gündeme gelen MacMillan Planı'na göre Kıbrıs’ın İngiliz Milletler Topluluğu içinde kalmasına ama Türkiye ve Yunanistan'la da bağlara sahip olmasına karar verildi.

1960'dan 1974'e

1960'da kurulan Kıbrıs Cumhuriyetinde her iki toplum da nüfuslarına göre her kurumda yeterli temsil hakkına sahipti. Fakat Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı III. Makarios 30 Kasım 1963’de 13 maddeden oluşan anayasa değişikliği önerilerini sundu. Bunlar arasında anayasanın değişmez maddeleri, Kıbrıs Türk'ü olan Başkan Yardımcısının veto hakkının ortadan kaldırılması, Temsilciler Meclisinde ayrı çoğunluklar ilkesinin ortadan kaldırılarak kararların basit çoğunlukla alınması, ayrı belediyelerin ortadan kaldırılması gibi maddeler de bulunmaktaydı.

ABD Başkanı Kennedy, Makarios’a bundan vazgeçmesini önerdi ve Türkiye değişiklikleri kabul etmeyeceğini bildirdi. Kıbrıs Türkleri'nin de reddi üzerine Kıbrıs Rumları, 21 Aralık 1963’te Kıbrıs Türklerine karşı ada çapında katliam başlattı. 21 Nisan 1966 tarihli Patris gazetesinde yayınlanan Akritas Planına göre Türk halkı sindirilerek ada Yunanistan'a bağlanacaktı.

1967’de Rum saldırıları tekrar başladı. Yunanistan Ordusu'nun 15 bin askeri, gayri resmî olarak adaya yerleştirildi. Türklere karşı sürdürülen sindirme politikasının durdurulması için Türkiye ve Yunanistan başbakanları arasında düzenlenen toplantı bir sonuç vermeyince, Türkiye askerî müdahalede bulunacağını açıkladı.

TBMM hükûmete müdahale yetkisi verdi. Türk uçakları Kıbrıs üzerinde uçmaya başladı. Donanma ve çıkarma birlikleri harekete geçti. ABD’nin arabuluculuğuyla Yunanistan birliklerinin geri çekilmesi sağlanınca, Türkiye harekâtı durdurdu. Yunanistan'ın askerleri üç Türk köyünden geri çekilirken arkalarında 24 ölü bıraktılar . 1964’ten beri Türkiye’de bulunan Rauf Denktaş gizlice adaya gitti. Denktaş, Yunanlarca tutuklandı ama Türkiye ve ABD’nin itirazı üzerine iade edildi.

1970'li yılların başlarında Yunanistan'ı kontrol eden askerî cunta yönetimi, II. Makarios'un tutumları ve enosisin yolunda ilerleme olmamasından dolayı memnun değildi[34]. Cunta, 15 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Ulusal Muhafız Birliği'ne bu birliğin komutanının görevinden alınmasını ve adanın kontrolünü Yunan subayların bulunduğu bu birliğin almasını istedi[35]. Birlik aynı gün Lefkoşa'daki Başkanlık Sarayı'nı bastı ve II. Makarios görevden alındı[36]. Nikos Sampson yeni hükûmetin devlet başkanı olduğu dünyaya ilan edildi[37]. Her ne kadar milliyetçi Rumlar tarafından darbe yapılsa da Yunanistan ile birleşmedi, Kıbrıs'ın bağımsızlığı devam etti ve bağımlı bir yönetim olmadı[38]. Türkiye Cumhuriyeti, gerçekleştirilen darbe nedeniyle[39] Zürih ve Londra Antlaşması'nın IV. maddesine istinaden[40] gerçekleştirdiğini savunarak 20 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs'a karadan ve havadan harekât başlattı. Türk birlikleri, adaya indikten kısa bir süre sonra adanın büyük şehirlerinden bir olan Girne'ye girdi. Başkent Lefkoşa'ya doğru ilerlemeye başladı. 22 Temmuz'da taarruz sonucunda Türk birlikleri önce Girne’ye girdi, daha sonra da başkent Lefkoşa’ya yöneldi. Ateşkes başlamadan Girne-Lefkoşa hattı birleşti.

Geçici ateşkes ilan edildiyse de Rum birliklerinin bu ateşkes kurallarına uymaması sonucu 13 Ağustos'ta Türk birlikleri tekrar ilerlemeye başladı. Türk birlikleri 14 Ağustos'ta başkent Lefkoşa'ya, 15 Ağustos'ta Lefke ve Mağusa'ya girdi. Uluslararası baskılar sonucunda ateşkes ilan edildi[41] ve adanın %37'si Türkler'in kontrolüne geçti[42]. 170.000 civarındaki Kıbrıslı Rum[43] kuzeyde bulunan evlerinden göç ettirildi, 50.000 Kıbrıslı Türk ve daha sonrada Türkiye'nin teşviki[42] ile Türkiye'den gelen göçmenler ise bu evlere yerleştirildi.[42]

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilanı

Kıbrıs Harekâtı sonrasında 1976'da Kıbrıs Türk Federe Devleti kurulmuştur.

15 Kasım 1983'de Kıbrıs Türk Federe Devleti meclisi Self-determinasyon hakkını kullanarak oybirliği ile aldığı bir kararla, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni ilan etmiştir. KKTC'nin kuruluş bildirgesini kurucu cumhurbaşkanı Rauf Denktaş okudu. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulması, Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan’ın ve pek çok devletlerin yanı sıra Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin de tepkisini çekti.

Güvenlik Konseyi, 18 Kasım’da aldığı bir kararla bağımsızlık kararını kınadı. 13 Mayıs 1984’te de Güvenlik Konseyi 550 sayılı kararı ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilanını ayrılıkçı bir hareket olarak tanımladı.[44]

Görüşmeler ve Çözüm Arayışları

Kıbrıs Sorunu, dünyanın gündemine girdiğinden beri başta Birleşmiş Milletler bünyesindeki çalışmalar olmak üzere adanın birleştirilmesi gayesi ile birçok faaliyet yürütülmüştür. Fakat bunlardan bir sonuç alınmamıştır. Bunlardan biri olan 2004 Annan Planı referandumu da Kıbrıslı Türklerin "kabulü" ve Rumların "hayırı" ile gerçekleşmemiştir. 1 Mayıs 2004’te Kıbrıs Cumhuriyeti tüm adayı temsilen Avrupa Birliği’ne girmişlerdir.[45]

Coğrafya

Girne Dağları'nda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bayrağı ve Mustafa Kemal Atatürk'ün "Ne Mutlu Türküm Diyene" sözü.

Toprakları kuzeyde Dipkarpaz, batıda Güzelyurt, güneyde de Akıncılar'a doğru yayılır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Kıbrıs Cumhuriyeti toprakları arasında Birleşmiş Milletler'in kontrolünde tampon bölge bulunmaktadır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin önemli yerleşim yerleri, başkent Lefkoşa, Girne, Gazimağusa, Güzelyurt ve İskele'dir. KKTC, etkisinde bulunduğu Akdeniz ikliminden dolayı fazla yağış almaz. Genellikle sıcak ve kuraktır.

Kıbrıs'ın sahil kıyıları, aşağı yukarı yüz milyon senedir Chelonia mydas ve Caretta caretta kaplumbağaları tarafından ziyeret edilmektedir. Bu canlılar yumurtlamak için Mayıs ve Ağustos ayları arasında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kumsallarına gelmektedirler. Adanın kuzeyinde doğal mağaralar da bulunmaktadır. Sarkıt ve dikitleri ile İncirli Mağarası, İnönü’deki Sütünlu Mağara, olmak üzere 85 adet civarındaki doğal mağara bulunmaktadır.[46]

KKTC'nin karasal ve denizaşırı komşuları yönlerine göre aşağıda gösterilmiştir:[47]

(enter type parameter)
Akdeniz
daha kuzeybatıda Türkiye Türkiye		 Akdeniz
daha kuzeyde Türkiye Türkiye
 		 Akdeniz
daha kuzeydoğuda Türkiye Türkiye
Akdeniz
K
B D
G
Akdeniz
daha doğuda Suriye Suriye
Kıbrıs Cumhuriyeti Kıbrıs Cumhuriyeti Kıbrıs Cumhuriyeti Kıbrıs Cumhuriyeti
 		 Akdeniz
daha güneydoğuda Lübnan Lübnan ve
İsrail İsrail

Uluslararası statü ve dış ilişkiler

ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ve dönemin KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat, Washington, 15 Nisan 2009.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin temsilcilik ofisi, Londra, Birleşik Krallık.
Kıbrıs Türkleri; 27.Türk günü kapsamında yürüyüş düzenlerken,New York, ABD, 2008.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti resmî adı ile Türkiye haricinde tanınmamaktadır. Bağımsızlık ilanından sonra Pakistan ve Bangladeş de KKTC'yi tanıdığını ilan etse de uluslararası baskılar sonucunda bundan vazgeçmişlerdir.[48]

1992’de Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Meclisi'nin yetkisi olmadığı halde KKTC’nin tanınmasına ilişkin karar aldığına dair bilgi aktarılmaktadır.[49] Azerbaycan-Kuzey Kıbrıs arasındaki ilişkiler aralarına Türkiye'yi de katarak "bir millet, üç devlet" anlayışının gelişmesine ve bu anlayışın söz konusu ilişkilere yön vermesine yol açmış olsa da Azerbaycan KKTC'yi resmen tanımamaktadır.

Haziran 2004'te İslam Konferansı Örgütü dışişleri bakanları "Kıbrıs Türk Toplumu" sıfatıyla gözlemci olarak katılan KKTC'nin Annan Planı'nda kullanılan "Kıbrıs Türk Devleti" tanımıyla katılmasını kararlaştırmışlardır.[50][51].

29 Nisan 2004 tarihinde Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tarafından kabul edilen 1376 sayılı kararda Kıbrıs Türk toplumu seçilmiş temsilcilerinin AKPA çalışmalarına katılabilmelerine imkân verilmesine karar verilmiştir[52]. Bu karar doğrultusunda Kıbrıslı Türkler AKPA'da temsil edilmeye başlamış ve asamble toplantılarına 2 temsilci ile gözlemci statüsünde katılmaktadır.

2005'te Gambiya, Batı Afrika ülkesinin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni diplomatik ilişkiler kurmaya hazır olduğunu açıklamıştır.[53] 2008'de Katar'da "KKTC Ticaret ve Turizm Ofisi" adıyla temsilciliğini açmıştır.[54]

2004 Nisan'ında yapılan Annan Planı referandumundan bugüne uluslararası camia KKTC ile var olan ilişkilerini iyileştirmeye başladı. Avrupa Birliği'nin genişlemesi'nden sorumlu üyesi Günter Verheugen raporunda bu şartlar göz önünde tutulursa AB ülkelerinin KKTC'de temsilcilikler açabileceklerini söyledi. AB KKTC'ye 259 Milyon Euro yardım taahhüt etti. Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından engellenmeye çalışan bu yardımı KKTC direkt olarak almak istemektedir.[55][56]

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 2. Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat görevi sırasında dünya liderleri ile görüşmelerine devam etti. Dönemin ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice ve Birleşik Krallık eski Dışişleri Bakanı Jack Straw ile görüşmelerde bulundu. Ayrıca 2006 Ağustos'unda eski Pakistan Devlet Başkanı Pervez Müşerref tarafından Cumhurbaşkanı sıfatı ile ağırlandı.

5 Mayıs 2010'da, Kuzey Kıbrıs'ı temsilen Kıbrıs Türk Ticaret Odası, Avrupa Küçük Ölçekli İşletmeler Birliği'ne (ESBA) tam üye oldu.[57]

Ekim 2011'de Libya, KKTC ile işbirliği protokolü imzalayarak ülkeyi fiilen tanımıştır.[58]

Yönetim ve politika

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yarı başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Cumhurbaşkanı aynı zamanda devlet başkanı, başbakan ise hükümetin başkanıdır. Ülkede çok partili demokratik bir rejim vardır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve hükümet tarafından kullanılmaktadır. Yasama yetkisi ise KKTC Cumhuriyet Meclisi'ne aittir.

KKTC Cumhurbaşkanı halk tarafından, 5 yıllık süre için seçilir. Bu görevi 30 Nisan 2015'dan beri Mustafa Akıncı yürütmektedir. 50 kişiden oluşan Cumhuriyet Meclisi halkın oylarıyla seçilmektedir. Nisan 2009'da yapılan seçim ile başa gelen[59][60] Derviş Eroğlu önderliğindeki Ulusal Birlik Partisi, Eroğlu'nun cumhurbaşkanı olmasıyla İrsen Küçük'ü parti başkanlığına ve başbakanlığa getirmiştir. 2013 genel seçimleri sonrasında seçimlerden birinci çıkan Cumhuriyetçi Türk Partisi ile Ulusal Birlik Partisi'nin kurmuş olduğu koalisyon hükümetinin görevde olduğu 25. hükümette başbakanlık makamında Ömer Kalyoncu bulunmaktadır.

ABD merkezli Freedom House kuruluşu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni "özgür" olarak nitelemektedir.[61]

İdari yapılanma

Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, İskele olmak üzere 5 ilçeye ayrılmaktadır. Her ilçeye Kaymakam atanmaktadır.

Ordu

KKTC'nin Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı (G.K.K.) adında tümen seviyesinde bir askeri birliği vardır. G.K.K.'nda 18 ile 40 yaşları arasında zorunlu askerliğe alınmış 4000 kadar personel bulunmaktadır. Bunun yanında Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 11. Kolordu'su Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı (K.T.B.K.) yerleşmiş durumdadır.

Ekonomi

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti uluslararası camiada tanınmamasından dolayı ekonomik olarak Türkiye'den yardım almaktadır. Tedavüldeki para birimi Türk Lirası'dır. KKTC'nin neredeyse tüm ithalat ve ihracatı Türkiye üzerinden gerçekleştirilir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi kamu sektörü dahilinde ticaret, turizm ve eğitimle beraber tarım ve imalat sanayinden oluşmaktadır. KKTC'deki kişi başına düşen milli gelir şöyledir:

İletişim ve ulaşım

Kıbrıs Türk Hava Yolları Boeing 737-800 (Antalya Havalimanı)

Uluslararası telefon kodu olan +90 392'dir. İnternet alan adı .nc.tr'dir. Dünya Posta Birliği Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni müstakil bir devlet olarak tanımadığından postalarda "Mersin 10 Turkey" posta kodu ile gönderilir.[62]

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne Türkiye hariç direkt uçak seferi düzenlenmemekte, Ercan Uluslararası Havalimanı ve Geçitkale Havaalanı sadece Türkiye ve Azerbaycan tarafından yasal havaalanı olarak tanınmaktadır.[63]

1974 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin limanlarının, tüm dünya gemilerine kapatıldığını ilan etmiştir. Türkiye bu ilanı tanımamış ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti limanlarını serbest ulaşıma açmıştır.

Havaalanları ve limanlar

Ercan Uluslararası Havalimanı

Demografi

1745-1814 döneminde, Müslüman Türk Kıbrıslılar, Kıbrıs adasında Hristiyan Rum Kıbrıslılara karşı çoğunluğu oluşturmaktaydı (bu dönemde, Türk Kıbrıslıların sayısı ada nüfusunun %75'ine kadar çıktı) (Drummond, 1745: 150.000'e 50.000; Kyprianos, 1777: 47.000'e 37.000;[64][65] De Vezin, 1788-1792: 60.000'e 20.000; John M. Kinneir 1814: 35.000'e 35,000)[66]

Nüfusu 2013 genel nüfus sayımına göre 286.257 [67] olup yerli Kıbrıs Türkleri ve Türkiye'den gelen göçmenler olmak üzere iki esas zümreden oluşur.[68] Bu zümreler dışında Türkiye'den ve kısmen diğer ülkelerden işçi statüsünde çalışmak üzere gelenler yaşamaktadır. Az sayıda Rum ve Maruni (Kıbrıs ağzında Maronit) doğuda Dipkarpaz, köyünde, kuzeyde Koruçam (Kormacit) ve Karpaşa köylerinde yaşamaktadır. Adadaki Latin kökenli Müslümanlara "Linobamvaki" denir.

Kıbrıs Türkleri'nin bir kısmı 1955 yılından itibaren siyasi ve ekonomik sebeplerle ülke dışına göç etmişlerdir. Özellikle Birleşik Krallık, Avustralya ve Türkiye Kıbrıs'tan büyük oranda göç almıştır.[69] Ülkeye uygulanan ekonomik ambargolar nedeniyle üçüncü ülkelere yapılan ticarette büyük zorluklar çekilmesi ülke dışına yapılan göçlerin zaman içerisinde devamlılık kazanmasına yol açmıştır.

Yaz döneminde Türkiye ve diğer ülkelerden gelen turistler günlük nüfusun artmasına yol açmaktadır.

Dil

Resmî dili Türkçedir. Bununla beraber halkın konuştuğu dil Türkiye Türkçesinin Kıbrıs ağzıdır. Yazı dilinde 1940'lardan itibaren Latin harfleri kullanılmaktadır. Kıbrıs ağzında Türkiye Türkçesinde kullanılmayan veya farklı anlam taşıyan bazı kelimeler bulunmaktadır. Örneğin ayakça (pedal) ve macun (reçel).

Din

Günümüzde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nüfusu 2011 yılı itibariyle 286.257'dir.[67] Çeşitli kaynaklarda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki Müslüman nüfus oranının %98,71 ile %99 oranında yer aldığı belirtilmektedir.[70][71][72][73][74] %0,5 oranındaki halkın Ortodoks Hristiyan, %0,2 oranında halkın Maruni Hristiyan, geriye kalanların ise diğer dini inançlarının bulunduğu belirtilmiştir.[70][72]

Müslüman nüfus geleneğe bağlı olarak Sünni inancın Hanefi mezhebine bağlıdır. Din İşleri Dairesi Müslümanların dinî ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışmaktadır. Din hizmeti veren personelin bir kısmı Türkiye'den sağlanmaktadır.

Nüfusunun çok az kısmını oluşturan Ortodoks Rumlar ve Katolik Maruniler de bulunmaktadır.

Frenk (1192-1489) ve Venedikler (1489-1571) Rum Ortodoks Kilisesinin dinsel özgürlüğünü ortadan kaldırıp yerine Latin kilisesinin kurallarını uyguladılar.[75] Osmanlılar, adada varolan tüm dinlere karşı saygı ve hoşgörü göstermiştir. Birçok Rum Ortodoks Kilisesi Frenk ve Venedik döneminde yıkılmaya yüz tutmuştu. Osmanlı yetkilileri bunların kullanım için tamirine ve düzeltilmesine yardımcı oldu. Rum Ortodoks Kilisesine ayrıca dinî binalara ek olarak toprak ve bağımsızlığını sürdürebileceği tam bir özgürlük verildi.[76]

Eğitim

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti eğitim sistemi genel olarak üç bölüm olarak değerlendirilir; bunlar temel eğitim, orta eğitim ve yüksek öğretimdir. Ülkede 5 yaşından 15 yaşına kadar süren zorunlu temel eğitim, ücretsizdir. Bu bölümde anaokulu, ilkokul ve ortaokul eğitimi bulunur. Kreş ise temel eğitime dahil olmasına rağmen zorunlu değildir.[77]

Zorunlu temel eğitim dönemi bittikten sonra orta eğitim dönemi başlar. Bu dönem zorunlu olmayıp süresi değişebilmektedir. Liseler ve meslek liselerinde eğitim üç yıldır. Kolejlerde, güzel sanatlar liselerinde ve çıraklık eğitiminde, eğitim dört yıllıktır.[77]

Orta eğitimden sonra yüksek öğrenim dönemi gelmektedir. Bu dönemde ise lisans, lisansüstü ve doktora eğitimi verilir. 18 veya 19 yaşında orta eğitimi bitiren öğrenciler, isteğe bağlı olarak yüksek öğrenime devam edebilirler.[77]

Ülkede 2009 yılı itibarı ile okul öncesi, ilkokul ve ortaokul düzeyinde eğitim alanların oranı %100, lise düzeyinde eğitim alanların oranı %78, üniversite düzeyinde eğitim alanların oranıysa %74'tür.[78]

Yüksek öğretim

Yüksek öğretim temel olarak üniversitelerde yürütülmektedir. Bu üniversitelerin tümü özel üniversite statüsündedir. Yurtdışından Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti üniversitelerine başvuran öğrenci sayısında sürekli olarak artış görülmektedir.

Bazı Kıbrıs Türkleri öğrenimlerini yurtdışında özellikle Türkiye’de yürütmeyi tercih etmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yüksek öğrenim gören Kıbrıs Türkü öğrenci sayısı 9,414[79] iken yurtdışında öğrenim gören Kıbrıs Türkü öğrenci sayısı 1,631’dir.[79]

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde öğrenim gören yabancı öğrencilerin 14,624 kişi[79] gibi büyük birçoğunluğu Türkiye’den olmakla beraber, Ortadoğu ülkelerinden 1,896[79] kişi gelmektedir. Üniversitelerin çoğu yüksek lisans ve doktora programları gibi yüksek lisans olanakları sağlamaktadır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki Yakın Doğu Üniversitesi, Girne Amerikan Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kuzey Kıbrıs Kampüsü, Lefke Avrupa Üniversitesi, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Doğu Akdeniz Üniversitesi ve Girne Üniversitesi'nde[80] toplamda 47,000'den fazla öğrenci vardır.[81] DAÜ, uluslararası tanınmış bir yükseköğretim kurumu olup, 35 ülkeden 1000 fakülte üyesine sahiptir; 68 ülkeden 15000 öğrencisi vardır. Bu 6 üniversite, Türkiye'deki YÖK tarafından denkliği onaylanmıştır. DAÜ ve YDÜ,[82] Avrupa Üniversiteler Birliği'nin tam üyesidir. DAÜ, Akdeniz Üniversiteler Topluluğu'nun, İslam Dünyası Üniversiteleri Federasyonu'nun ve Uluslararası Üniversiteler Birliği'nin tam üyesidir. Türkiye'deki üç üniversite (İstanbul Teknik Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Gazi Üniversitesi) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde kampüs açacaklardır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilk üniversitesi olan Girne Amerikan Üniversitesi, Birleşik Krallık'ta Canterbury'de 2009 yılında kampüs açmıştır, bu kampüs İngiliz Akreditasyon Konseyi tarafından 2010 yılında denkliği kabul edilmiştir. Ayrıca Girne Amerikan Üniversitesi'nin, Amerika'da, Singapur'da, Türkiye ve HongKong'da kampüsleri bulunmaktadır.

13 Ağustos 2010'da, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Eğitim Bilimleri Derneği (KEB-DER) Avrupa Eğitim Araştırmaları Birliği'ne tam üye olmuştur.

Kültür

Müzik

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde zamanla birçok müzik grubu ve sanatçı çıkmıştır. Bunlar genelde klasik müzik, opera, pop, Türk sanat müziği, Türk halk müziği, rap gibi müzik türlerini gerçekleştirirler.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkiye'de faaliyet gösteren birçok Kıbrıs Türkü sanatçı vardır. Bunlardan önde gelenleri şunlardır: Rüya Taner, Ziynet Sali, Işın Karaca, Babutsa, Koray Çapanoğlu, Kıbrıs Müzik Yolcuları, Grup SOS, Buray Hoşsöz.

Mutfak kültürü

Turunç macunu

Kıbrıs Türk mutfağı, Türk mutfağı ve Kıbrıs Rum mutfağı ile benzerlikler göstermektedir. Bu çerçevede şeftali kebabı ve pilavuna gibi yemekler, molehiya, keçi peyniri hellim kızartması, hellimli, tatlı olarak da reçel ya da meyve şekerlemesi diye nitelenebilecek macun anılabilir.

Sanat

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde birçok ünlü sanatçı yetişmiştir. Özellikle fotoğrafçılık, heykelcilik (heykeltıraşlık), resim v.b. görsel sanatlar gelişmiştir.

Spor

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, kendisine uygulanan ambargolar yüzünden spor alanında uluslararası organizasyonlara üye olamamaktadır.[83] Ülkede kurulmuş olan Milli Olimpiyat Komitesi, Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tanınmamaktadır.[84] Başta futbol olmak üzere tüm dallarda KKTC takımlarının uluslararası arenada mücadele etmesi Kıbrıs Cumhuriyeti hükümeti tarafından engellenmektedir.[85] Bazı Kıbrıs Türk sporcular bu nedenle Türkiye ve Rum takımlarında forma giymektedir.[85] Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu, NF-Board'un kurucu üyelerindendir.[86]

Basın

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde basın özgürlüğü, Anayasa’nın 26. maddesince[87] garanti altına alınmıştır. Bu maddeye göre basın ve duyuru hakkı tüm vatandaşlar için serbesttir ve sansür uygulanamaz.

Bayrak Radyo Televizyon Kurumu (BRT) kamu yayıncılığı yapmakta olup Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilk televizyon kanalıdır. BRT 1 ve BRT 2 adında iki televizyon kanalının yanında beş adet de radyo ile kamusal yayıncılık yapmaktadır. Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) bir devlet kurumu olarak haber ajansı faaliyeti yürütmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde altısı yerli üçü yabancı toplam dokuz haber ajansı, on üç günlük gazete, dört haftalık dergi, dört aylık dergi, altı televizyon kanalı ve yirmi bir radyo kanalı faaliyetlerine devam etmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde TRT de izlenebilmektedir.

Turizm

Bellapais Manastırı
KKTC'ye Giriş

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin en büyük gelirlerinden biri olan turizmin ülkede büyük bir yeri vardır. Ülke iklimi tüm yıl boyunca tatil için olanaklar sağlar. Yağışlar Aralık ve Ocak aylarında yoğunlaşıp ortalama deniz sıcaklığı altı ayı aşkın bir süre 20 °C dir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bahar aylarında saran yabani çiçekleriyle ve havayı dolduran portakal, limon ve greyfurt çiçeği kokularıyla ünlüdür.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sahilleri yüzmek için Akdeniz'in elverişli ve güvenli, mekânlarındandır. Çoğu tatil tesislerinin modern yüzme havuzları yanında, doğu Akdeniz'in serin suları için güzel sahilleri bulunur.

Adanın iç kesiminde, Beşparmak Dağları güneyinde, geniş Mesarya ovası, Ercan Havalimanı ve ülkenin başkenti Lefkoşa bulunmaktadır. Lefkoşa şehrinin tarihi merkezi etrafı 5.5 km uzunluğunda şehir duvarı ile çevrilidir ve bu duvar hâlâ sağlamdır. Girişteki kapı Osmanlılar tarafından yapılmıştır. Doğu sahili boyunca tarihî, gelişmiş Gazimağusa kenti ve onun yanında Salamis antik kenti yer alır. Adanın en büyük yarımadası olan Karpaz yarımadası yeşil kaplumbağaların yumurtlama mekânıdır. Burada özel alanlar vardır ve giriş çıkış yasaktır.[46]

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde gezilecek yerler arasında Lefkoşa, Venedik Sütunu, Girne Kapısı, Selimiye Cami, Yeşil Hat, Girne Eski Liman, Girne Kalesi, Bellapais Manastırı, St. Hilarion Kalesi, Gazimağusa şehri ve tarihi Gazimağusa Limanı, St. Barnabas Manastırı, Kertikli Hamamı, Namık Kemal Müzesi, Salamis Harabeleri, Othello Kalesi, Lala Mustafa Paşa Camii, Karpaz yer alır.

Egzotik Kıbrıs mutfağı, kendi tarihî ve deniz kültürünü yansıtması yanında, doğu ve batı kültürünün de ortak bir sentezidir.

Ülkede 2009 yılı itibarı ile 119 turistik konaklama tesisi, 15 diğer konaklama tesisi, 144 turizm ve seyahat acentesi, 25 casino ve 250 turistik restoran bulunmaktadır. Ülkedeki rehber sayısı 1192'dir. Toplam 9224 kişi turizm sektöründe çalışmaktadır.[88][89]

Kaynakça

  1. ↑ TRNC SPO, Economic and Social Indicators 2014, pages=2–3
  2. ↑ antiwar.com Leon Hadar "In Praise of 'Virtual States'" (16 Kasım 2005)
  3. ↑ Simón Duke, United States military forces and installations in Europe, Stockholm International Peace Research Institute, Oxford University Press, 1989, ISBN 0-19-829132-9, p. 274. (Turkey's occupation of Cyprus...)
  4. ↑ Council of Europe, Parliamentary Assembly, Official Report of Debates, p. 212. (Cyprus is.....under Turkish military occupation.)
  5. ↑ Yeşil Ada Kıbrıs adı gibi yeşil oluyor, Haberler.com, 25 Ocak 2008.
  6. ↑ A'dan Z'ye K.K.T.C. Rehberi, Tempo, 12 Mayıs 2004.
  7. 1 2 Universities: Little accord on the island (The Independent) Erişim tarihi: 22 Haziran 2012.
  8. ↑ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010, sf. 87-95.
  9. ↑ Ekonomiye 100 milyon TL (Kıbrıs Gazetesi) Erişim tarihi: 22 Haziran 2012.
  10. ↑ Son 60 yılın en karamsar zamanı (Kıbrıs Gazetesi) Erişim tarihi: 22 Haziran 2012.
  11. ↑ Dibe vuruş (Kıbrıs Gazetesi) Erişim tarihi: 22 Haziran 2012.
  12. ↑ H. D. Purcell, Cyprus, New York; Frederick A. Praeger, 1969, 2. baskı, s. 78.
  13. ↑ H. D. Purcell, a.g.e., s. 79.
  14. ↑ Osmanlı İdaresinde Kıbrıs (Nüfusu, Arazi Dağılımı ve Türk Vakıflar), Ankara; Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2000, s.9.
  15. ↑ H.D.Purcell, Cyprus, New York; Frederick A. Praeger, 1969, 2.baskı, s.89.
  16. 1 2 H. D. Purcell, a.g.e., s. 90.
  17. ↑ "Kısa Kıbrıs Tarihi". KKTC Cumhurbaşkanlığı. http://web.archive.org/web/20080822003358/www.kktcb.eu/index.php?men=251&submen=214. Erişim tarihi: 23 Eylül 2010.
  18. 1 2 Hakeri, Bener Hakkı (4 Eylül 2010). "Kıbrıs'ta Venedikliler". Kıbrıs Gazetesi Ekran Eki. s. 6.
  19. ↑ Martin Sicker, "The Islamic world in ascendancy", sf. 213, Praeger Publishers (30 Haziran 2000).
  20. ↑ Hacı Osman Yıldırım, Hasan Çağlar, Vahdettin Atik, "Osmanlı İdaresinde Kıbrıs", sf. 48, Başbakanlık Osmanlı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2000).
  21. ↑ "Hürriyet ansiklopedik yıllığı", sf. 198, Hürriyet (1975).
  22. ↑ Ali Efdal Özkul, Aydın Özkul, "Kıbrıs'ın sosyo-ekonomik tarihi, 1726-1750", sf. 38, İletişim Yayınları (2005).
  23. ↑ Erdinç Sancar, "21. yüzyıl stratejilerinde Türk denizcilik tarihi", sf. 174, IQ Kültür Sanat Yayıncılık (2006).
  24. ↑ Yusuf Küçükdağ, "Türk tasavvuf araştırmaları", sf. 209, Çizgi Kitabevi (2005).
  25. ↑ Halil Fikret Alasya, "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ", sf. 2, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü (1987).
  26. ↑ Pierre Oberling, Mehmet Erdoğan, "Bellapais'e giden yol", sf. 1, Genelkurmay Basımevi (1987).
  27. ↑ Göyünç, Nejat. "Kıbırs'ta Türk İdaresi". Türk Federasyon. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120111082819/http://www.turkfederasyon.com/altsayfadetay.php?dokuman_kod=270. Erişim tarihi: 2009-05-14.
  28. ↑ Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.21–22.
  29. ↑ Eric Solsten (Derleyen), Cyprus, A Country Study, Washington, D.C.; GPO for the Library of Congress, 1993
  30. ↑ "KKTC Cumhurbaşkanlığı web sayfası"
  31. ↑ "Lozan Antlaşması, 20-29 ss.". Türk Tarih Kurumu. 24 Temmuz 1923. 24 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20111124234618/http://www.ttk.org.tr:80/templates/resimler/File/Antlasmalar/lozan/lozan20-29.pdf. Erişim tarihi: 2009-03-15.
  32. ↑ Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 37. sayfa, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3.
  33. ↑ Eric Solsten (Derleyen), Cyprus - British Annexation, Washington, D.C.; GPO for the Library of Congress, 1993.
  34. ↑ Ismail Bozkurt, Hüseyin Mehmet Ateşin, (1999). Second International Congress for Cyprus Studies: 262. sayfa., Eastern Mediterranean University (Doğu Akdeniz Üniversitesi).
  35. ↑ Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.38.
  36. ↑ Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.40.
  37. ↑ "Kıbrıslı Rumlara komünist başkan". Fox.com.tr. 2008-02-25. http://www.fox.com.tr/gundem/detay/3674. Erişim tarihi: 2009-05-27.
  38. ↑ O'Malley, Brendan (1999). Ian Craig. ed. The Cyprus Conspiracy: America, Espionage and the Turkish Invasion. I.B.Tauris. s. 170. ISBN 1-86064-737-5.. http://books.google.com/books?id=MhreepIYrtIC&printsec=frontcover&dq=the+cyprus+conspiracy#PPP7,M1.
  39. ↑ "Tarihçesi" (Türkçe). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Londra Temsilciliği. 9 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20091109063046/http://www.e-kktc.com:80/index.php?men=296&submen=256. Erişim tarihi: 2009-07-05.
  40. ↑ Turan, Sibel (15-16 Mayıs 2003). Keşan sempozyumu; 323. sayfa, Keşan Belediye Başkanlığı, 2006.
  41. ↑ Aydoğdu, Ahmet (2005). Kıbrıs Sorunu çözüm arayışları, 134. sayfa, Asil Yayın Dağıtım, ISBN 975-98443-2-X.
  42. 1 2 3 Münir, Metin (2004-08-26). "KKTC'de yabancılar villa Türkiye bela satın alıyor" (Türkçe). Vatan. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160103182045/http://haber.gazetevatan.com/haberdetay.asp?Newsid=34557&Categoryid=4&wid=76. Erişim tarihi: 2009-07-04.
  43. ↑ "Unlawfuk exploitationof the property of displaced persons" (İngilizce) (PDF). Kıbrıs hükûmeti. 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110728130103/http://www.cyprus.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/AE583EC981F888E8C22575940024CDCB/$file/Legal%20Action%20Against%20Unlawful%20Exploitation%20of%20Stolen%20Properties%20in%20Turkish%20Occupied%20Cyprus%20(367%20KB,%202006).pdf. Erişim tarihi: 2009-07-04.
  44. ↑ according to the United Nations Security Council, see Resolution 550 and 541 (İngilizce), Birleşmiş Milletler, Erişim Tarihi: 29 Eylül 2008.
  45. ↑ www.Zypern.cc: United Nations Annan-Plan for Cyprus 2004 (english, PDF)
  46. 1 2 Hakkında>>KKTC Hakkında, (Türkçe), Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Erişim Tarihi: 29 Nisan 2009.
  47. ↑ "Middle East" (İngilizce). Teksas Üniversitesi Austin. 15 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130215212911/http://www.lib.utexas.edu/maps/middle_east_and_asia/txu-oclc-192062619-middle_east_pol_2008.jpg. Erişim tarihi: 21 Eylül 2010.
  48. ↑ Seyahatname – 1: Kıbrıs ve Microsoft, PC TIME, 20 Kasım 2008.
  49. ↑ Sema Sezer, Hasan Kanbolat, 'Türkiye-Azerbaycan-KKTC: "Bir Millet, Üç devlet"', Stratejik Analiz, Kasım 2005, ASAM (PDF dosyası)
  50. ↑ "İKÖ'den KKTC ve Batı Trakya Desteği" (21 Haziran 2006, CNN Türk)
  51. ↑ İKÖ-AB Toplantısı - Hollanda katılmıyor (1 Ekim 2004, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği)
  52. ↑ Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nde (AKPM) KKTC’nin Temsiliyeti
  53. ↑ "Gambiya'dan KKTC sürprizi", 27 Mayıs 2005 tarihli Sabah gazetesi
  54. ↑ "KKTC Katar Temsilciliği açıldı", 25 Kasım 2008 tarihli NTV-MSNBC
  55. ↑ "Referandum Sonrası Kıbrıs-Nisan, 2004". T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI. 2004. http://www.arem.gov.tr/rapor/basin/referandum_sonrasi_kibris.htm. Erişim tarihi: 6 Ekim 2012.
  56. ↑ "'Türklere verilecek para benden geçer'". Milliyet. 28 Nisan 2004. 29 Ekim 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20041029215046/http://www.milliyet.com.tr:80/2004/04/28/siyaset/siy06.html. Erişim tarihi: 6 Ekim 2012.
  57. ↑ "KKTO, Avrupa'da Artık Söz Sahibi". Kıbrıs Türk Ticaret Odası. 1 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20111001053124/http://www.ktto.net:80/turkce/20100905.html. Erişim tarihi: 2 Ekim 2010.
  58. ↑ http://www.ntvmsnbc.com/id/25293446/
  59. ↑ "UBP 1’inci". Star Kıbrıs. 20 Nisan 2009. 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150912235621/http://www.starkibris.net/index.asp?haberID=26321. Erişim tarihi: 20 Nisan 2009.
  60. ↑ "YSK - KKTC 2009 Milletvekilliği Erken Genel Seçim Sonuçları". Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu. http://www.kktcsecim2009.com/secim_sonuclari.rar. Erişim tarihi: 20 Nisan 2009.
  61. ↑ Northern Cyprus - Freedom in the World 2011 (Freedom House) Erişim tarihi: 5 Haziran 2012.
  62. ↑ "KKTC hakkında, Telekomünikasyon". KKTC Tanıtma Dairesi. 18 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110118004748/http://www.trncinfo.com:80/tanitmadairesi/2002/turkce/KKTCHAKKINDA/telekomunikasyon.htm. Erişim tarihi: 2009-03-15.
  63. ↑ http://www.cografya.gen.tr/siyasi/devletler/kuzey-kibris-turk-cumhuriyeti.htm
  64. ↑ Claude Delaval Cobham Excerpta Cypria, Cambridge University Press, 1908, s.366-67
  65. ↑ Archimandrite Kyprianos Istoria Khronoloyiki tis Nisou Kiprou (History and Chronicles of the Island of Cyprus, Ιστορία χρονολογική της νήσου Κύπρου) 1788, s.495
  66. ↑ Mete Hatay, "Is the Turkish Cypriot population shrinking?", PRIO Cyprus Center, 2007, s.19
  67. 1 2 Nüfus sayımının sonuçları açıklandı Erişim: 7 Mart 2015.
  68. ↑ "Kıbrıs'ı "görüşüyorlar"!". Yeni Dünya için Çağrı Dergisi, 52. sayı. 2001-12-15. http://www.ydicagri.com/Sayilar/052/52kibris.html. Erişim tarihi: 2009-05-14.
  69. ↑ Eskioğlu, Faruk (2009-04-24). "İngiltere'deki Kıbrıslı Türkler". Açık Gazete. 26 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150226152746/http://www.acikgazete.com/ozel-dosyalar/2009/03/24/ingiltere-deki-kibrisli-turkler.htm. Erişim tarihi: 2009-05-12.
  70. 1 2
  71. ↑
  72. 1 2
  73. ↑
  74. ↑
  75. ↑ M. Tevfik Tarkan, Kıbrıs (Genel Çizgileriyle) Sevinç Matbaası, Ankara 1975, s. 45-47.
  76. ↑ http://arsiv.sabah.com.tr/2007/01/10/gny/yaz1649-200-118-20070110-200.html
  77. 1 2 3 "Kıbrıs Türk Eğitim Sistemi". KKTC Milli Eğitim Bakanlığı. http://www.mebnet.net/sites/default/files/KibrisTurkEgitimsistemi.pdf. Erişim tarihi: 21 Eylül 2010.
  78. ↑ KKTC Devlet Planlama Örgütü. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2009. s. sf. 2-3.
  79. 1 2 3 4 http://www.trncinfo.com/tanitma/tr/index.asp?sayfa=cms&dmid=0&cmsid=189&ssid=90897018
  80. ↑ "Üniversitelerimiz" (Türkçe). Yükseköğretim Planlama, Denetleme, Akreditasyon ve Koordinasyon Kurulu. 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131110184538/http://www.ncyodak.eu/turkce/universities.html. Erişim tarihi: 2013-06-03.
  81. ↑ http://www.brtk.net/index.php?option=com_content&view=article&id=42328:uenverstelerde-toplam-oerenc-sayisi-47-bn&catid=1:kktc&Itemid=3
  82. ↑ http://neu.edu.tr
  83. ↑ "Sporcularımızın dünya ile bütünleşmesi çözümle olur". Kıbrıs Gazetesi. 30 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121130141428/http://www.kibrisgazetesi.com/index.php/cat/8/news/91138/PageName/Spor. Erişim tarihi: 21 Eylül 2010.
  84. ↑ Erdem, Sinan. "KIBRIS TÜRK KESİMİ’NDE YAŞAYAN GENÇLERİN DÜNYA SPOR PLATFORMUNDA YERLERİNİ ALMALARI İÇİN GEREKLİ YAPTIRIMLAR KONUSUNDA DÜŞÜNCELER". KKTC Milli Olimpiyat Komitesi. 24 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120124075121/http://kktcmok.org.tr/5_4_gencler.htm. Erişim tarihi: 21 Eylül 2010.
  85. 1 2 "Benzersiz Spor Ambargosu". Anka Haber Ajansı. Haberpan. http://www.haberpan.com/benzersiz-spor-ambargosu-haberi/. Erişim tarihi: 10 Ocak 2011.
  86. ↑ "Spor ambargosu kalkıyor mu?". Star Kıbrıs. Kıbrıs Postası. 19 Mart 2010. 25 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130525135420/http://www.kibrispostasi.com/index.php/cat/35/news/34746/PageName/banner.html. Erişim tarihi: 10 Ocak 2011.
  87. ↑ "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası". KKTC Mahkemeleri. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20081209140543/http://www.mahkemeler.net:80/mahkeme-web-t/anayasa/anayasa.doc. Erişim tarihi: 2009-03-15.
  88. ↑ Turizm İstatistikleri Yıllığı 2009. KKTC Turizm ve Planlama Dairesi. s. sf. 46.
  89. ↑ Turizm İstatistikleri Yıllığı 2009. KKTC Turizm ve Planlama Dairesi. s. sf. 43.

Dış bağlantılar

Daha fazla bilgi için Vikipedi'nin kardeş projelerinde ara
bu maddeyi Vikisözlük'te ara
bu maddeyi Vikikitap'ta ara
bu maddeyi Vikisöz'de ara
bu maddeyi Vikikaynak'ta ara
bu maddeyi Commons'da ara
bu maddeyi Vikihaber'de ara
bu maddeyi Vikiversite'de ara

Wikimedia Atlas'da Cyprus

Resmî web siteleri

KKTC tanıtım siteleri

Kıbrıs Sorunu
Birleşik Krallık · Kıbrıs Cumhuriyeti · Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti · Türkiye · Yunanistan
Tarihi
Köken
Kıbrıs tarihi · Kronoloji
1914-1960
1921 Enosis Plebisiti · Kıbrıs Maden Şirketi grevi · 1931 Kıbrıs ayaklanması · 1950 Enosis Plebisiti · Macmillan Planı · Ya Taksim, Ya Ölüm · Zürih ve Londra Antlaşması
1960-1973
Bayraktar Camii'nin bombalanması · Akritas Planı · Acheson Planı · Geçici Merhale Planı · Anayasa değişikliği önerisi · 1963-1964 olayları · Kanlı Noel · Johnson Mektubu · 1967 krizi
1974
1975-1998
KTFD'nin kuruluş bildirgesi · Viyana Görüşmeleri · Nüfus Mübadelesi Antlaşması · I. Doruk Antlaşması · II. Doruk Antlaşması · Nemitz Planı · Kuzey Kıbrıs bağımsızlık bildirgesi · Çerçeve Antlaşma Taslağı · Cuellar Barış Planı · Fikirler Dizisi
1998-2010
Loizidu Davası · Annan Planı · Annan Planı Halkoylaması · Orams Davası · Müzakereler · Arestis Davası · Petrol krizi · Taşınmaz Mal Komisyonu
Kişiler
Türkiye
Yunanistan
Konstantin Karamanlis · Evangelos Averoff · Fedon Gizikis · Yeoryos Mavros
Kıbrıs Türkleri
Kıbrıs Rumları
Diğer
Lord Harding · Sir Hugh Foot · Dean Acheson · James Callaghan · Joseph Sisco · Kofi Annan
BM kararları
Güvenlik
Konseyi
155 sayılı karar · 186 sayılı karar · 305 sayılı karar · 353 sayılı karar · 360 sayılı karar · 364 sayılı karar · 365 sayılı karar · 367 sayılı karar · 370 sayılı karar · 383 sayılı karar · 541 sayılı karar · 544 sayılı karar · 550 sayılı karar · 716 sayılı karar · 750 sayılı karar · 774 sayılı karar · 789 sayılı karar · 1873 sayılı karar · 1898 sayılı karar · 1930 sayılı karar
Genel Kurul
814 sayılı karar · 3212 sayılı karar · 3395 sayılı karar
Diğer
Silahlı
teşkilatlar
UNFICYP · Kıbrıs Ulusal Muhafızları · Birleşik Krallık Kıbrıs Kuvvetleri · Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri · Güvenlik Kuvvetleri · EOKA · PEKA · EOKA-B · Kıbrıs Türk Mukavemet Birliği · Kara Çete · 9 Eylül · Kıbrıs Türk Komandoları · Türk Mukavemet Teşkilatı · Volkan
Politikalar
Etkinlikler

Koordinatlar: 35° 10′ N, 33° 22′ O

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/7/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.