Kıbrıs coğrafyası

Bu madde veya bölüm Kıbrıs maddesine çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz.

Kıbrıs coğrafyası
Kıta	Asya
Bölge	Orta Doğu
Koordinatlar	35°00′K 33°00′D / 35°K 33°D
Yüzölçüm	dünyada . sırada 9.250 km² Kara : % Su : %
Kıyılar	648 km
Sınırlar	km
En yüksek nokta	Olimpos Tepesi 1.952 m
En alçak nokta	Akdeniz 0 m
En uzun nehir
En büyük göl

Kıbrıs, Akdeniz'in doğusunda ada. 9.250 km²'lik yüzölçümüyle Akdeniz'in üçüncü büyük adasıdır. Türkiye'nin 64 km güneyinde, Suriye'nin 96 km batısında, Mısır'ın Nil Deltasının 400 km kuzeyinde ve Yunanistan anakarasının yaklaşık 770 km güneydoğusunda, 35°45' ve 34°15' kuzey enlemleriyle, 32°15' ve 34°30' doğu boylamları arasında yer alır. En uç noktaları arasındaki uzunluk batı-doğu doğrultusunda 224 km'ye, kuzey-güney doğrultusunda 96 km'ye ulaşır. Kıyılarının toplam uzunluğu yaklaşık 648 km'dir.

Kıbrıs adasında de facto (fiili) olarak iki devlet bulunmaktadır. Topraklarının yaklaşık üçte ikisini oluşturan güney bölümü Kıbrıs Cumhuriyeti'nin denetimi altındadır. Kıbrıs Cumhuriyeti -Türkiye hariç- uluslararası alanda adanın tümünü temsil eden devlet olarak tanınır. 3.352 km²'lik yüzölçümüyle adanın yaklaşık üçte birini kaplayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) uluslararası alanda yalnızca Türkiye tarafından tanınmaktadır.

Yüzey Şekilleri

Kıbrıs'ın tava biçimli görünümü jeolojik oluşumların sonucunda ortaya çıkan topografik yapısından kaynaklanır. Adanın kuzeyinde, kıyıya çok yakın uzanan ve beş tepeli görünümünden dolayı Beşparmak (Pentadaktylos) Dağları olarak da bilinen Girne Dağları yer alır.^[1] Kıyıya koşut olarak 160 km boyunca uzanan bu dağlar Akdeniz'in doğu kesimindeki büyük Alp-Himalaya zincirinin en güney ucunu oluşturur. Güneydekii Troodos Dağları (Karlıdağ) eskiden Avrasya ve Afrika-Arabistan anakaralarını ayıran Tetis adlı derin okyanusun dibindeki volkanik kayalardan oluşur. Bu sıradağ, adanın batı kıyısının yakınından, güneydoğu kıyısının yaklaşık 19 km uzağındaki Stravrovuni Tepesine (689 m) kadar 80 km boyunca uzanır. Sıradağların en yüksek noktası Olimpos Tepesi 1.952 m'ye ulaşır. Kuzeyde ve güneyde bulunan dağlık kesimler arasında, batıda Güzelyurt (Morfu) Körfezinden doğuda Gazimağusa (Famagusta) Körfezine uzanan ve Mesarya (Mesaoria) olarak da bilinen düz ve alçak İçova yer alır. Genel olarak Tersiyer (Üçüncü) Döneme (y. 65-2.5 milyon yıl önce) ve Kuvaterner (Dördüncü) Döneme (y. 2.5 milyon yıl öncesinden bugüne) ait tortul katmanların bulunduğu ovada, İç Anadolu'ya benzer yüzey şekilleri görülür. Yarısı sulanan ova adanın temel tahıl üretim alanıdır.

Akarsular

Kıbrıs'taki bütün önemli nehirler Troodos Dağlarından doğar. En büyükleri olan Kanlı Dere (Pedieos) Gazimağusa Körfezine, Karyoti Nehri Güzelyurt Körfezine, Kuris Nehri ise Episkopi Körfezine dökülür.

İklim

Kıbrıs'ta Akdeniz iklimi hüküm sürer. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağmurlu ve oldukça değişken geçer. Yıllık ortalama yağış miktarı 500 mm'dir. En düşük ortalama 350 mm ile Lefkoşa'da, en yüksek ortalama ise 1.025 mm ile Olimpos Tepesinde görülür. Lefkoşa'da yaz aylarında sıcaklık ortalaması 21 °C-27 °C, kış aylarındaysa 5 °C-15 °C arasında değişir. Aralıktan marta değin Troodos Dağlarından birkaç hafta boyunca don olayına rastlanır.

Bitki Örtüsü

Adanın kuzey kıyısı boyunca yaprakdökmeyen ağaçlarla kaplı verimli bir ova vardır. Burada ayrıca zeytin, keçiboynuzu, portakal, limon ve greyfurt ağaçları yetişir. Troodos Dağları çam, meşe, servi ve sedir ormanlarıyla kaplıdır. Güney va batıdaki dağ yamaçlarında üzüm bağları uzanır. Sonbaharla ilkbahar arasında İçova çok bol yetişen kır çiçekleri, çalılık ve fundalarıyla yemyeşil ve renkli bir görünüm alır. Ayrıca okaliptüs, akasya, selvi ve çam ağaçlarının birçok türünün görüldüğü ormanlık kesimler vardır. Adanın batı ucunda, Güzelyurt çevresindeki alanda portakal bahçeleri bulunur.

Hayvan Varlığı

Girne yöresinde fil ve su aygırı fosili bulunmuştur. Eski çağlarda çok sayıda geyik ve yaban domuzunun yaşamış olmasına karşın, günümüzde görülen tek yabani hayvan yaban koyunudur. Küçük av hayvanlarına bol miktarda rastlanır. Eski çağlarda efsanelere konu olan ve adanın her yerinde rastlanan yılanlara artık pek rastlanmamaktadır. Kıbrıs kuşların ana göç yolu üzerinde yer alır. Sonbaharda milyonlarca kuş adadan geçer. Birçok kuş türü kışı adadan geçirir. Turaç ve keklik gibi sürekli barınan çok sayıda kuş türü de vardır.

Kaynakça

1. Yrd.Doç.Dr. Rıdvan ÖZTÜRK. "Beşparmak Olgusu ve Kıbrıs". selcuk.edu.tr. https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:uCxpxAtpEusJ:www.turkiyat.selcuk.edu.tr/pdfdergi/s10/ozturk.pdf+&hl=tr&gl=tr&pid=bl&srcid=ADGEEShT-NJrBlioe0p4oPraR0jojdOgsvqVVFgRRad2GOt9tP-tvWsh6lj7BYpcNHpx1Eginz1z78xgSBLlt0oXu7z37fmAjQLDZ6QrLogTjDhCU_yH49PFYIIzpgiRXOkq8EliT1MU&sig=AHIEtbTx4T7-8lqcHPdksEDpRcLMjSPASg. Erişim tarihi: 2 Ocak 2013.