Orta Doğu

Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız.

Başlığın diğer anlamları için Orta Doğu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Orta Doğu ülkelerini dünya üzerinde gösteren harita.
Geleneksel tanımla Ortadoğu (koyu yeşil renkli bölgeler)
G8 tanımıyla Ortadoğu (yeşil renkli bölgeler)
Ortadoğu ile yakından ilişkileri olan ülkeler (açık yeşil bölgeler)

Bugünkü Orta Doğu'nun siyasi ve ulaşım haritası

1. Orta Doğu^[1] ya da Ortadoğu^[2], Asya, Avrupa ve Afrika'nın birbirlerine en çok yaklaştıkları yerleri kapsayan ve birbirine komşu ülkelerin oluşturduğu bölge. Akdeniz'den Pakistan'a kadar uzanır ve Arap Yarımadası'nı kapsar. Orta doğu kavramı Avrupa merkeziyetçi yaklaşıma dayanır ve Britanyalıların 19. yüzyıla kullanmaya başladıkları bir kavramdır. Bu tanımlamada İngiltere ve Avrupa ülkeleri merkez kabul edilmiş; doğu, Uzak Doğu, Yakın Doğu, Orta Doğu gibi kavramlar buna göre tayin edilmiştir ^[3][4].

Bu tanıma göre Orta Doğu ülkeleri Suriye, Irak, Katar,Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Ürdün, İsrail, Lübnan, İran, Batı Şeria-Gazze(Filistin), Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Kuveyt, Bahreyn, Yemen, Mısır, Afganistan, Pakistan, Tunus, Cezayir, Libya, Sudan, Fas'tır.^[5] Bazı kaynaklarda Somali de bu listeye dahil edilmektedir.^[6]

Ortadoğu kavramının öncülü Fransızların, Osmanlı Devleti‟nin toprakları için kullandığı “Yakın Doğu” tabiridir. 20. yüzyılın başlarına kadar sık sık kullanılmıştır. İngiltere‟nin 19. yüzyıldan itibaren Hindistan ve Çin‟in zenginliklerine yayılması da “Uzak Doğu” kavramının kullanılmasına neden olmuştur. Bu iki kavram batılı devletler için yeni bir bölgesel tanımlama ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bu doğrultuda İngilizler, Yakın Doğu terimine karşılık, Osmanlı Devleti toprakları içerisinde kalan ve Uzak Doğu‟ya geçişte önemli bir atlama taşı olan bölge için “Ortadoğu” terimini kullanmaya başlamıştır.^[7]

Ortadoğu, Doğu ile Batıyı, Akdeniz ile Hint Okyanusu‟nu, Rusya ile sıcak denizleri birbirine bağlayan, aynı zamanda Doğu ile Batı arasındaki bütün ticarî ve kültürel bağlantıların yapıldığı bir bölgedir. Yeryüzünün en önemli kara ve suyollarını kumanda etmesinin kendisine kazandırdığı eşsiz jeopolitik değer, Ortadoğu‟yu tarihin ilk dönemlerinden bu yana dünya egemenliği peşinde koşan güçlerin birincil hedefi haline getirmiştir.“Kara altın” olarak tanımlanan petrolün 20. yüzyılın ilk yarısından itibaren değer kazanmasıyla Ortadoğu‟nun, dolayısıyla buradan geçen kara ve deniz yollarının stratejik önemi dünyanın hiçbir yeriyle kıyaslanamayacak derecede artmıştır.^[8]

Yakın Doğu ve Orta Doğu kavramlarının karşılaştırılması

Orta Doğu, batılı devletler tarafından bazen Yakın Doğu olarak adlandırılır. Oysaki Yakın Doğu, Orta Doğuyla beraber Balkanları da kapsamaktadır.^[9]

Bu adlandırmadaki değişiklik, Osmanlı İmparatorluğunun yıkılmasıyla başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Balkanların Osmanlı egemenliği altında olması ve farklı bir kültür motifini barındırması nedeniyle, Balkanlar ve Doğu Akdeniz sahilleri "Yakın Doğu", mezapotamya dahil olmak üzere mezopotamya ile Hindistan arasındaki bölge "Orta doğu" olarak adlandırılmaktaydı.

Balkanlar'da özgür devletlerin ortaya çıkması "ötekiler" kavramını ortadan kaldırmış ve Yakın Doğu kavramının yaygın olarak kullanılmamasına yol açmıştır. Yakın doğu kavramının kullanılmamaya başlanmasıyla Orta Doğu kavramı, Hindistan arasındaki bölge için kullanılmaya başlanmıştır^[10].

Orta Doğu ülkelerinden görüntüler

• 
  Ankara'nın önemli iş merkezi Söğütözü, Ankara
• 
  Tahran, İran
• 
  Kahire, Mısır
• 
  Mekke, Suudi Arabistan
• 
  Tel Aviv, İsrail
• 
  Beyrut, Lübnan
• 
  Doha, Katar
• 
  Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri

Kaynakça

1. Orta Doğu TDK Büyük Türkçe Sözlük
2. Ortadoğu Dil Derneği Sözlüğü
3. Beaumont, Peter , Gerald H. Blake, J. Malcolm Wagstaff (1988). "The Middle East: A Geographical Study." David Fulton, p.16.
4. Adelson, Roger. London and the Invention of the Middle East: Money, Power, and War, 1902-1922. New Haven: Yale University Press, 1995. ISBN 0-300-06094-7 p. 22-26
5. "Ortadoğu Paktı (MEP)". Ortadoğu Paktı (MEP). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304195027/http://www.mep-online.org/. 
6. "Kaliforniya Üniversitesi Orta Doğu çalışmaları". Kaliforniya Üniversitesi. 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131206023227/http://mesa.ucdavis.edu/academics/map-of-the-region/somalia. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2015. 
7. Sedat Laçiner, Ortadoğu diye bir Yer Var mı, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt: 3, Sayı:10, Ankara, 2007, s.153-155
8. http://www.historystudies.net/Makaleler/180246529_16-Serdar%20Sakin.pdf
9. Oxford Dictionary of English 2e, 2003, Oxford University Press, Near East maddesi
10. "Ortadoğu Neresi?". stradigma.com. 15 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131115043159/http://www.stradigma.com/turkce/kasim2003/makale_01.html.