Malazgirt Muharebesi (1915)

Başlığın diğer anlamları için Malazgirt Meydan Muharebesi sayfasına bakınız.

Malazgirt Muharebesi
Kafkasya Cephesi
Rus saldırı planı haritası.
Tarih 10-26 Temmuz 1915 Bölge Malazgirt, Osmanlı Devleti Sonuç 20 Temmuz'da Ruslar Malazgirt'den püskürtüldü.
Taraflar
Rusya İmparatorluğu	Osmanlı Devleti
Komutanlar ve liderler
Nikolay Yudeniç Ogonovski	Abdülkerim Paşa
Güçler
22.000	40.000
Kayıplar
10.000 ölü	6.000 esir

Malazgirt Muharebesi (10-26 Temmuz 1915), I. Dünya Savaşı'nın Kafkasya cephesi savaşıdır. 26 Temmuz tarihinde Rus güçleri Malazgirt'i terk ederek Van'a doğru çekilmişlerdir.

Öncül harekâtlar

Ayrıca bakınız: Köprüköy muharebeleri, Ardahan Harekâtı, Sarıkamış Harekâtı ve Van İsyanı (1915)

1 Kasımda Ruslar sınır Bergmann Atağı ile ilk olarak geçti. Kasım ayının sonunda Ruslar Erzurum-Sarıkamış ekseninde Osmanlı İmparatorluğu'nun içine bir çıkık 25 kilometre tutunarak stabilize oldu. 3. ordunun yükünü azaltmak için Rusların kuvvetlerini ana saldırı yönünden uzaklaştırmak üzere 3. Piyade Alayı bulunduğu Trakya mevkinden Çoruh'a taşınmış ve başına Alman Strange getirilmiş dir. Ardahan Harekâtı nın ilk amacı Rusları Batum kıyıları üzerinde tutmak olarak belirlenmiştir. Daha sonra Enver Paşa Sarıkamış Savaşı'nı desteklemek için bu gücün planını değiştirecekdir. 22 Aralık tarihinde 3. Ordu Kars için emir aldı. Bu emir Sarıkamış Harekâtı'nın başlangıcı oldu. Enver Paşa 3. Orduyu kendi komutasına aldı ve Rus askerlerine karşı savaşa girdi. 6 Ocak, 3. Ordu kararğahı ateş altında kalır. Hafız Hakkı geri çekilme emri verir. Enver Paşa yenilgiden sonra komutanlığı bırakarak İstanbul'a döndü. 20 Nisan günü Van kentinde Van İsyanı başladı. Van Valisi’nin daha önceki yardım çağrılarına Bitlis’te bulunan Kâzım Bey komutasındaki birkaç tabur Van’a gönderildi. General Yudeniç onlara destek olmak için üç haftadan fazla süren çatışmalardan sonra General Trukhin'in komutası altında olan Baykal Kazakları ve bir Ermeni gönüllü tugayını yolladı. Rusların bu atağı Osmanlı güçleri ile çatışan Ermeni halkı rahatlatmak için bir kanat oldu.

Çatışmalar

Malazgirt'in Ruslara geçmesi, 11 Mayıs

6 Mayıs'ta, Ruslar ataklarını iki ana koldan gerçekleştirdi. Kuzeyde Rus güçleri Tortum Vadisi yoluyla Erzurum'u amaçlasa da Osmanlı 29. ve 30. Tümenleri bu saldırıyı durdurmayı başardı. Osmanlı X. Kolordusuna karşı Rus kuvvetleri saldırdılar. Güney kanadında Osmanlılar başarılı değildi. Bu başarısızlıkta, Mirliva Halil Paşa'nın Bitlis ve çevresinde konuşlanan güçlerini daha önce İran Cephesine taşımasıyla bu kanatta bir boşluk yaratmasının da payı vardı ve Rusların ilerlemesi kolaylaşmıştı. 11 Mayıs'ta Malazgirt şehri düştü. 17 Mayıs günü, Rus kuvvetleri Van şehrine girdi. Osmanlı kuvvetleri geri çekilmeye devam etti. 21 Mayısta General Yudeniç Van şehrine geldi. Şehir ve kalenin anahtarları Ermeniler tarafından kendisine sunuldu. General Yudeniç daha önce kurulan Ermeni geçici hükümetini onadı. Bu hükümetin başına Van Valisi olarak Aram Manougian atandı. Van güvene alınca General Yudeniç mücadeleye yaz boyunca Van Gölü'nün batısında devam etti.

19 Haziran tarihinde, Ruslar bir ileri atak daha başlattı. Bu atak, daha önce ele geçirdikleri Van Gölü çevresinde kuzeybatı yönüne doğru idi. Bu atağın ilk çatışması Malazgirt Muharebesi olmuşdur.

Malazgirt Muharebesi, 10-26 Temmuz

10 Temmuz'da Oganovsky Malazgirt'in batı kanadında bulunan tepelerini elde etmek için bir saldırı başlattı. Osmanlı kuvvetlerinin bu alanda zayıf olduğunu düşünüyordu. Rus Ordusu sayıca 3/1 olarak üstündü.

Bu arada Tuğgeneral Abdülkerim Paşa'nın komutası altında kurulan "Sağ kanat Grubu" güneye doğru konumlandırılmıştı. Doğrudan Enver Paşa'ya bağlı Abdülkerim Paşa büyük bir sürpriz yapacakdır ve kuvvetlerini Malazgirt'te Rusları yendi. Fakat Osmanlı kuvvetleri Rusların bilmediği çeşitli bölgelerde 40.000 den fazla insan içeriyordu. 16 Temmuz'da Osmanlı Ordusu Abdul Kerim Paşa komutası altında bir karşı hücum yaptı. General Oganovsky Malazgirt'e gerilemeye zorlandı. Osmanlı Ordusu onun yük vagonu trenini ele geçirdiler.

20 Temmuz'da Ruslar Malazgirt'ten püskürtüldüler.

Kayıplar

General Yudenich kuvvetlerini yeniden grup halinde topladıysa Rusya'nın kayıpları yaklaşık 10.000 olarak rapor edildi.

Sonrası

Rusya'nın Kafkasya Cephesi komutanı General Yudeniç, Rusya'nın kalitesiz haberleşmesinden dolayı 22 Temmuz'a değin Rus birliklerinin çekilmekte olduğunu öğrenemedi.

General Oganovski bu olaylar sonucu Adilcevaz’a geri dönmek zorunda kaldı. Ahlat’a doğru ilerlemesinin önü kesilmiş oldu. Generali Nazarbekov (Nazarbekiyan) ve Tatvan’da bulunan General Şarpantiye, bu kuvvetler karşısında fazla dayanamamış ve Adilcevaz’a doğru geri çekilmek başladılar.

Rus kuvvetleri Adilcevazda toplandılar. Adilcevaz’da bulunan ve Nazarbekov’un komuta ettiği Rus birlikleri, diğer Rus birlikleriyle beraber Adilcevaz’ı terkederek Van’a doğru geri çekildiler.

Aynı yılın Eylül ayından sonra Malazgirt yeniden istila edildi fakat Yudenich bunu daha fazla sürdürmeye yetecek geniş kuvvete sahip değildi.

Kaynakça