Memleket Sandıkları
Memleket Sandıkları, Menaf-i Umumiye Sandıkları olarak da bilinir, Osmanlı Devleti'nde çiftçiye tarım kredisi sağlamak amacıyla kurulan yerel tasarruf sandıkları.
19. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı İmparatorluğu'nda, ticaret ve finansmanda batılı modellerin benimsenmesiyle birlikte, yabancı bankalar ülke toprakları içinde faaliyet göstermeye başlamıştı. O dönemlerde ülkede henüz, ulusal niteliğe sahip bir bankacılık sisteminin kurulması için yeterli sermaye birikimi oluşmamıştı ve bir kaynak yaratma aracı olarak milli bankaların varlığından söz edilemiyordu. Bundan en çok zarar gören kesim ise, çalışan nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan, kendi kaderine terkedilmiş, geçim sıkıntısı içinde bulunan ve başvurabilecekleri kurumsal bir finansal yapı olmayan çiftçilerdi.[1]
İlk Memleket Sandıkları Midhat Paşa'nın Tuna valiliği sırasında Rusçuk'ta (bugün Bulgaristan'da) açıldı (1864). Rusçuk'un önde gelen çiftçilerinin katılımıyla kurulan sandık, yüzde 12 gibi yüksek bir faiz oranı uygulamasına karşın büyük ilgi gördü. Bunu Tuna vilayetinin öteki kentlerinde yeni sandıkların kurulması izledi. 25 Temmuz 1867'de yayımlanan bir nizamname ile Memleket Sandıkları'nın kredi alanları genişletilerek Menaf-i Umumiye Sandıkları adıyla ülkenin her yanında açılması kararlaştırıldı. 1883'te aşar vergisinin yüzde 1'lik bölümü sermaye artırımı amacıyla Memleket Sandıkları'na ayrıldı. Sandıkların denetimi de Ticaret ve Nafia Nezareti'ne verildi.
Bu dönemde, kredi olanaklarının artmasına karşın, dağıtılan kredilerin geri dönmesi gibi bir sorun ortaya çıktı. Bunun üzerine 15 Ağustos 1888'de Ziraat Bankası kurularak Memleket Sandıkları kapatıldı. Sayıları yaklaşık 250'yi bulan sandıkların tüm mal varlığıyla sermayesi de bu bankalara aktarıldı.
Ayrıca
Kaynakça
- ↑ Bankamız Tarihçesi, Ziraat Bankası.