Milletvekili
Milletvekili, Parlamenter veya Mebus, bir parlamentoda oy verenleri temsil eden kişidir. Birçok ülkede bulunan bikameral sistem gereği; parlamento üyelerine değişik isimler verilebilmektedir. Örneğin; senato bulunan sistemlerde seçilen kişi; senatör olarak tanımlanabilmektedir. Parlamenter bağımsız olabileceği gibi sıklıkla görüldüğü üzere bir siyasi partiye bağlı da olabilir. Ülkenin parlamento sistemine ve yürürlükteki mevzuatına göre seçme ve seçilme kuralları ile milletvekilinin görev ve sorumlulukları değişiklik gösterebilir.
Westminster sistemi
Westminster sistemi, hükûmet modelinin Birleşik Krallık siyaseti tarafından uygulanması sonucu şekillenen bir demokratik parlamenter sistemdir. Bu sebeple ismini Birleşik Krallık Parlamentosu'nun konuşlandığı Westminster Sarayı'ndan almıştır.
Avustralya
Avustralya Parlamentosu'nda parlamento üyesi, senato veya temsilciler meclisi üyesini tanımlar. Avustralya Parlamentosu federal parlamentodur (The Parliament of the Commonwealth). Parlamento üyeleri; İngilizce Member of Parliament (Parlamento üyesi) kelimesinin kısaltması olarak MP kelimesini isimlerinden sonra kullanır. (Örneğin; John McCallahan, MP.) Senato üyeleri ise senatör sıfatını kullanır.
Bangladeş
Jatiyo Sangshad adlı ulusal meclisin üyeleri milletvekili sayılır. Her 5 yılda bir yapılan seçimle seçilen 350 parlamento üyelesinin 50 tanesi kadınlar için rezerve edilir.
Birleşik Krallık
Hindistan
İrlanda
Alt meclislere seçilenlere deputy, senatoya seçilenlere senatör denir.
Jamaika
Çift meclisli sistemin üyeleri 5 yıllığına seçilir.
Kanada
Birleşik Krallık parlamento sisteminin yerleştiği Kanada'da alt meclis üyelerine parlamento üyeleri, üst meclis senato üyelerine senatör denir.[1] Senatörler 75 yaşına ulaştığında emekliliğe sevkedilirler.
Kenya
349 milletvekilinin 290 tanesi Kenya'nın şehirlerinden temsilen seçilir. 47 tane kadın vekil ise illeri temsilen seçilir. 12 üye ise temsilciler tarafından seçilir.
Malezya
Çift meclisli Malezya parlamentosu üyelerine Ahli Parlimen denir. Daha önceleri milletvekili anlamında wakil rakyat denilmiştir.[2]
Malta
Malta Parlamentosu çift meclislidir ve 69 milletvekilinden oluşur.[3]
Nauru
Nauru Parlamentosu üyeleri 3 yıllığına seçilir ve 18 kişiden oluşmaktadır. Milletvekilleri Nauru Başkanı'nı seçer.[4]
Pakistan
Çift meclisli Pakistan Ulusal Asamblesi'nin 342 üyesinin 272 tanesi doğrudan seçilir. Kalan 70 tanesi kadınlara ve çeşitli azınlıklara ayrılır. Bir siyasi partinin üstünlük kurması için 172 sandalyeye ulaşması gereklidir.[5]
Singapur
Singapur parlamentosu üyelerinin bir kısmının siyasi partiye bağlı olmaması gerekir.
Sri Lanka
Çift meclisli Sri Lanka parlamentosunun 225 üyesi bulunur. Birleşik Krallık parlamentosu örnek alınarak dizayn edilmiştir. 18 Yaşını dolduran herkes aday olabilir.
Yeni Zelanda
Parlamentonun 120 üyesi 3 yıllığına seçilir. 69 tanesi yerel Maori halkına ayrılmıştır.
Zimbabve
Çift meclisli sistemde parlamenterler ile senatörler 5 yıllığına seçilirler.
Diğer sistemler
Westminister sistemini benimsemeyen ülkeler özgün sistemleri ve adlandırmaları ile parlamenter demokrasiyi uygulamaktadır. Parlamento üyesi her ülkede değişik isimlerle tanımlanabilmektedir. Tek meclislilik mümkündür.
Afganistan
Çift meclisli sistemde Wolesi Jirga denilen halk meclisinin 249 üyesi bulunur. Mesherano Jirga denilen yaşlılar meclisinin ise 102 üyesi olup, 34 tanesi bölge konseylerince 3 yıllığına, 34 tanesi eyalet konseylerince 4 yıllığına, 34 tanesi ise Başkan tarafından 5 yıllığına seçilirler. Milletvekilleri içinde kadın kontenjanı bulunur.
Almanya
Almanya'da da diyet meclisi vardır. 16 federal eyaletin temsil edilmesi eski Prusya Lordlar Kamarası'na benzer ve bunlar halk tarafından seçilmezler.
Avusturya
Avusturya Parlamentosu çift meclislidir. Bunlar Ulusal Konsül ve Federal Konsül'dür. Konsül üyeleri bölgesel diyet meclislerince seçilirler.
Bulgaristan
Hollanda
Çift meclisli Hollanda'da Temsilciler Meclisi'nin 150 üyesi 4 yıllığına halk tarafından seçilir. Senatonun 75 tane olan üyeleri ise doğrudan halk tarafından seçilmezler. Karayiplerde bulunanlar gibi özel yerleşim yerleri için kontenjan bulundurulur.
İtalya
İspanya
İsrail
İsveç
4 yıllığına halk tarafından 349 milletvekili seçilir. Bir siyasi parti tarafından aday gösterilen 18 yaşını doldurmuş İsveç vatandaşları milletvekili olabilir. Tek meclislidir.
Kamboçya
Kamboçya'nın 123 parlamenteri vardır. Üyeler 5 yıllığına seçilir.
Lübnan
Lübnan parlamentosunun 128 üyesi vardır. Üyelere Naib meclise Meclis an Nuvvab denir.
Makedonya
120 üyeli mecliste milletvekillerine Pratenik denir.
Norveç
Parlamentoya Stortinget, parlamentere stortingsrepresentanter denir.
Polonya
Çift meclisli Polonya'da alt meclise Sejm denir. 460 üyesi vardır.
Portekiz
Parlamentoya deputado denir.
Tayland
650 parlamenterin 500'ü meclis üyesi 150'si senatördür.
Türkiye
Tek meclisli sistemde 550 üye halk tarafından seçilir.
Ukrayna
Tek meclisli sistemde 450 üye halk tarafından seçilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ "ESL Home". Parl.gc.ca. 30 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120830234338/http://www.parl.gc.ca:80/About/Parliament/Education/OurCountryOurParliament/glossary-e.asp. Erişim tarihi: 2012-03-30.
- ↑ Then, Stephen (11 October 2012). "Here comes a real wakil rakyat". The Star (Malaysia). http://thestar.com.my/news/story.asp?file=/2012/10/11/sarawak/12153917. Erişim tarihi: 2 March 2013.
- ↑ "Court Services". Docs.justice.gov.mt. 21 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090521065605/http://docs.justice.gov.mt:80/lom/legislation/english/leg/vol_1/chapt0.pdf. Erişim tarihi: 2012-03-30.
- ↑ "About Parliament", Parliament of Nauru
- ↑ "Pakistan PM loses vital coalition partner as MQM quits". BBC News. 3 January 2011. http://www.bbc.co.uk/news/world-south-asia-12105507. Erişim tarihi: 6 June 2013.
|