Mumya (film, 1932)
| Mumya | |
|---|---|
| The Mummy | |
 İlk gösterim posteri | |
| Yönetmen | Karl Freund |
| Yapımcı | Carl Laemmle Jr. |
| Senarist | John L. Balderston |
| Oyuncular |
Boris Karloff Zita Johann David Manners Edward van Sloan |
| Dağıtıcı | Universal Studios |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1932 |
| Çıkış tarih(ler)i | 22 Aralık 1932 |
| Süre | 73 dakika |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce |
Mumya[1] (İngilizce: The Mummy), 1932 Universal Studios yapımı ABD korku filmi. Karl Freund'un yönettiği filmde başroldeki Boris Karloff yeniden hayata dönen bir Mısır rahibini canlandırdı. Diğer rollerde ise Zita Johann, David Manners ve Edward Van Sloan yer aldı. Film Cantil, Kaliforniya'da, Universal City'de ve Mojave Çölü'nde çekildi.
Konu
İmhotep (Boris Karloff) isimli bir Antik Mısır rahibi, arkeolojik bir kazıda mumyasının bulunması sırasında arkeologlardan birinin antik canlandırma tılsımını yüksek sesle okuması sonucunda yeniden canlanır. Thoth'un yazmasını da alarak arkeologlardan kaçmayı başaran İmhotep, yaşadığı dönemdeki sevgilisi Prenses Ankhesenamen'in ruhunun reenkarnasyonunu bulmak için Kahire'de dolaşmaya başlar.
On sene sonra, çağdaş bir Mısırlı olan Ardath Bey kimliği ile arkeologları arayan İmhotep, onlara Ankhesenamen'in mezarını bulmak için kazmaları gereken yeri gösterir. Mezarı bulan arkeologlar mumyayı ve hazineleri Kahire Mısır Müzesi'ne gönderirler. İmhotep prensese oldukça benzeyen Helen Grosvenor (Zita Johann) isimli kadını görünce, onunla evlenebilmek için kadını mumyalamaya kalkışır. Geçmiş yaşamlarını hatırlayarak kurtulmak için tanrıça İsis'e yalvaran kadın sonunda ölümden kurtulur. Bu dua ile aynı zamanda İsis heykelinden çıkan bir ışın, İmhotep'e can veren tılsımın yazılı olduğu yazmayı da yakarak yok eder. Böylece İmhotep bir kemik yığına dönüşür.
Kadro
- Boris Karloff: İmhotep
- Zita Johann: Helen Grosvenor
- David Manners: Frank Whemple
- Arthur Byron: Sir Joseph Whemple
- Edward Van Sloan: Dr. Muller
- Bramwell Fletcher: Ralph Norton
- Noble Johnson: Nubiyalı
- Kathryn Byron: Frau Muller
- Leonard Mudie: Profesör Pearson
- James Crane: Firavun
Yapım
1922'de Tutankhamun'un mezarının açılmasından ve Firavunların Laneti'nden etkilenen yapımcı Carl Laemmle Jr., editör Richard Shayer'ı, Drakula ve Frankenstein filmlerinde olduğu gibi Mısır temalı bir korku filmine temel oluşturacak bir roman bulmakla görevlendirdi. Shayer böyle bir roman bulamadı ancak sonuçta ortaya çıkan filmin konusu, Arthur Conan Doyle'un The Ring of Thoth isimli kısa öyküsüyle ciddi benzerlikler içeriyordu. Shayer ve yazar Nina Wilcox Putnam, İtalyan okültist Alessandro Cagliostro hakkında Cagliostro başlıklı dokuz sayfalık bir tretman yazdı. San Francisco'da geçen öyküde kendine nitratlar enjekte ederek hayatta kalan 3000 yıllık bir büyücü hakkındaydı. Tretmanı beğenen Laemmle senaryoyu yazmak için John L. Balderston'ı işe aldı. Balderson 1931 yapımı Drakula ve Frankenstein filmlerine de katkıda bulunmuştu ve gazeteciyken New York World gazetesi için Tutankhamun'un mezarının açılışını takip etmişti. Balderston tretmandaki öyküyü Mısır'a taşıdı ve başrol karakterinin adını aynı isimli tarihöncesi mimara itafen İmhotep olarak değiştirdi.[2]
Filmin çekimlerine başlanmadan iki gün önce, Drakula filminin görüntü yönetmeni Karl Freund yönetmen olarak işe alındı. Çekimlerin üç haftada tamamlanması planlandı. Karloff'un ilk çekim günü boyunca mumyanın canlanarak lahidinden çıkması sahnesi çekildi. Makyajcı Jack Pierce İmhotep'in mumyasının görüntüsü için II. Seti'nin mumyasının fotoğraflarını incelemişti ancak filmde Karloff'un görüntüsü daha çok III. Ramses'e benziyordu. Pierce sekiz saatlik bir çalışma ile Karloff'un yüzüne pamuk, kolodyum ve yapıştırıcı, saçlarına ise kil uyguladı ve vücudunu asite batırılıp fırınlanmış kumaş şeritlerle sardı. Çekimler sonrasında Karloff'un yüzünden makyajın çıkarılması iki saat sürdü. Yapıştırıcının yüzünden çıkarılması sırasında acı çeken Karloff bu günü "çektiğim en büyük acı" sözleriyle tanımladı.[2] Karloff'un filmdeki bandajlı görüntüleri daha sonra ikon hâline geldi ancak oyuncu bu makyajla perdede ancak birkaç dakika görülüyordu. Filmin geri kalanında ise daha basit bir makyaj kullanılıyordu.
Çekimler sırasında uzun ve detaylı bir sekans olarak Ankhesenamen'in birçok geçmiş reenkarnasyonu da çekildi ancak bu görüntüler filmin son kurgusunda dışarıda bırakıldı. Bu görüntülere ait resimler mevcut olsa da film görüntüleri hâlen kayıptır.
Açılış yazıları sırasında duyulan müzik, Çaykovski'nin Kuğu Gölü balesinden alınmıştı ve bir yıl önceki Drakula filminin açılışında da kullanılmıştı.
Devam filmleri ve yeniden çekimler
Universal'in diğer korku filmleri Frankenstein ve Drakula'nın aksine bu filmin devam filmleri çekilmedi. Ancak 1940 yapımı b filmi Mumya'nın Eli kısmen de olsa bir yeniden çekimdi. Bu filmin ise devam filmleri olarak Mumya'nın Mezarı (1942), Mumya'nın Hayaleti (1944) ve Mumya'nın Laneti (1944) çekildi. Serinin parodisi olarak ise 1950'lerde İki Açıkgöz Mumya'ya Karşı filmi yapıldı. Bu filmlerdeki mumya karakteri Kharis'ti. The Mummy's Hand filminde özgün filmden görüntüler Kharis'in geçmişini anltmak için kullanıldı. Bu görüntülerde Karloff açıkça görülüyordu ancak filmin kadrosunda adı geçmiyordu.
1950'lerin sonunda İngiliz Hammer Film Productions Mumya temasını alarak 1959 yapımı Mumya ile başlayan bir seri çekti. Bu film 1932 yapımı Karloff filminin yeniden yapımı olmaktan çok Universal'in daha sonra çektiği The Mummy's Hand (1940) ve The Mummy's Tomb (1942) filmlerini temel alıyordu. Hammer'ın devam filmleri olarak çekilen The Curse of the Mummy's Tomb (1964), The Mummy's Shroud (1966) ve Blood from the Mummy's Tomb (1971) ise ne ilk seriyle ne de birbiriyle alakalıydı.
1999 Universal yapımı Mumya da baş karakteri İmhotep'in Thoth yazmaları sayesinde hayata dönmesi ve Ankhesenamen'in yeni reenkarnasyonunu araması bakımından 1932 tarihli filmin yeniden çekimi olarak görülebilir. Ancak klasik korku ve bilimkurgu filmlerinin modern yeniden yapımlarının birçoğunda olduğu gibi öykünün bundan sonraki bölümü farklı gelişir. Filmin devamı olarak 2001'de The Mummy Returns, önbölüm olarak ise 2002'de The Scorpion King çekildi. Bu önbölümün öncesindeki olayları anlatan 2008 yapımı The Scorpion King 2: Rise of a Warrior ile bunun devamı olan 2012 yapımı The Scorpion King 3: Battle for Redemption filmlerinin yanı sıra, 2008'de bir başka devam filmi olarak The Mummy: Tomb of the Dragon Emperor çekildi. Ayrıca 2001-2003 yılları arasında Mumya: Animasyon Serisi başlıklı bir animasyon dizisi de yayımlandı.