Nedimeler (tablo)

Başlığın diğer anlamları için Nedime (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Nedimeler
(Las Meninas)

Sanatçı	Diego Velázquez
Yıl	1656
Tür	Yağlıboya
Boyutlar	318 cm × 276 cm (125 in × 109 in)
Konum	Prado Müzesi, Madrid

Nedimeler (İspanyolca: Las Meninas), Geç Ortaçağ İspanyası'nın en önemli ressamı sayılan Diego Velazquez'in 1656 tarihli tablosu.^[1] Velazquez'in 1656 yılında yaptığı bu tablo illüzyon duygusu yaratan muammalı kompozisyonu ile İspanyol resim sanatının üzerine en çok konuşulan, yorum yapılan ve etkilenilen tablosudur. Ayrıca, sanat tarihinin de ilk üç boyutlu tablosu olarak kabul edilir. Madrid'deki Prado Müzesi'nde sergilenmekte olan tablo, sanat eleştirmenleri tarafından Velazquez'in başyapıtı olarak görülür.

İçeriği

Malzeme

Prado Müzesi 1981'de Nedimeler üzerinde pigment analizi de dahil olmak üzere ayrıntılı bir teknik inceleme yaptı. İnceleme sonucunda Velazquez'ın bu resim için beyaz kurşun, azurit, vermilyon ve okra kullandığı ortaya çıkmıştır.

Açıklama

Resmin sanat dünyasında bu derece etki yaratmasının en önemli sebepleri, resmin tüm kurallarının uygulanmış olması, diğer taraftan da geri plandaki aynaya yansıyan görüntü ile bir derinlik ve üç boyutlu bir yanılsama duygusu yaratmasıdır. Bu açıdan bakıldığında resmedildiği zamana göre oldukça ilerici bir bakışla tasarlanmıştır. Tabloda toplam 11 kişi betimlenmiştir.

Kral ve kraliçenin arkada asılmış aynaya yansıyan siluetleri

Silüetleri aynaya yansıyan iki kişi, dönemin İspanya Kralı IV. Felipe ve eşi Mariana'dır. Kral ve eşi portreleri yapılırken poz veriyorlar. Eserin en önemli odak noktalarından biri de bu yansımadır. Velazquez'in aynaya yansıma kısmını, Jan van Eyck'ın Arnolfini'nin Evlenmesi isimli tablosundan esinlenerek yaptığı düşünülmektedir.

Arnofini ve karısının aynadaki yansıması

Velazquez bu resmi Madrid'de Alcázar de Toledo sarayındaki atölyesinde veya saraydaki başka bir odada yapmıştır.^[2] Figürlerin hareketliliğine bakılırsa da gerçek bir sahneyi canlandırmaktadır.

Prenses Margarita

Resim dönemin İspanya Kralı olan IV. Felipe'nin kızı Margaret Teresa'yı merkeze almıştır. Tabloda en ayrıntılı betimlenen figür de prensestir. Üzerinde beyaz bir elbise olan prenses, anne ve babasını izliyor. Daha sonra Kutsal Roma İmparatoriçesi olacak prenses, 22 yaşında hayatını kaybetmiştir.

Doña Isabel de Velasco

Agustina Sarmiento de Sotomayor

Margaret'in etrafında köpeği, tabloya ismini veren nedimeleri Dona Isabel de Velasco (sağdaki) ve Dona María Agustina Sarmiento de Sotomayor (soldaki), saray soytarısı ve bakıcıları resmedilmiştir. Isabel de Velasco reverans pozisyonundayken, Agustina Sarmiento de Sotomayor prensese kırmızı fincanda içecek sunuyor.

Don José Nieto Velázquez

Resmin sağ köşesinde, kapının önünde duran kişi José Nieto Velázquez'dır. Nieto'nun Velazquez'in akrabası olduğu düşünülmektedir. O sağ dizi bükük bir şekilde gösteriliyor ve öyle bir pozisyondadır ki, geldiği yoksa gittiği belli değil. Bir başka görüşe göre, Nieto kral ve kraliçe için kapıyı açmaktadır.

Diego Velazque

Resmin sol tarafında ise ressam Velazquez'in kendisini büyük boy bir tuval üzerinde çalışırken görüyoruz. Muhtemelen kral ve kraliçenin portresini yapıyor. Tarihte ise IV. Felipe ve eşinin bu boyutlarda bir portresinin olmadığı biliniyor. Sanatçı kendisini öyle bir şekilde canlandırmış ki, resmi bitirdiği yoksa daha ilk fırçayı bile tuvale dokundurmadığı anlaşılmıyor. Kendi otoportresini çizen Velazquez'in kıyafetinde yer alan haç, ona verilen kraliyet emaresidir ve tabloya muhtemelen sonradan eklenmiştir.^[3] Arka duvarda asılı duran iki tabloların birinde Arakhne ile Athena, diğerinde ise Marsias ve Apollon, arasındaki bir yarışma sahnesi resmedilmiştir.

Yorumlar

Fransız düşünür ve edebiyat eleştirmeni Michel Foucault Kelimeler ve Şeyler kitabında Nedimeler'i eleştirirken,

“	Gördüklerimizi ne kadar anlatırsak anlatalım, görünen hiçbir zaman kelimelerin içine sığmaz. Aynı şekilde sözle ifade bulan fikir ve duygularımız teşbih ve kıyasla “görsel” hale getirilse bile, bunların mânâ ile buluştuğu yer göz değil lisandır ancak…	„

ifadelerini kullanmıştır.^[4][5]

Küratör Dawson Carr'a göre bu eser "hayat'ın bir yanılsama olduğunu" göstermektedir. İspanyol Barok edebiyatının en tanınmış eseri Don Kişot’ta büyük ölçüde şekil bulan yanılsama ve gerçeklik ilişkisi, 17. yüzyıl boyunca İspanyol kültüründe temel bir konu idi. Bu açıdan Pedro Calderón de la Barca tabloyu, kendi yazdığı La vida es sueño (Hayat Bir Rüya) oyununun edebi eşdeğeri olarak düşündüğünü belirtmiştir:

“	Hayat dediğin nedir? Gelip geçici bir yanılsama, Bir gölge oyunu, bir düzmece; En yüce sayılanın hiç değeri yok. Çünkü bir rüyadır hayat, Ve rüya da rüyadır sadece.	„

Royal Academy of Arts başkanı Sir Thomas Lawrence 1827’de ardılı İskoç ressam Sir David Wilkie’ye yazdığı mektupta tabloyu "Gerçek sanat felsefesi" olarak yorumlamıştır.

Sanat tarihçisi Kenneth Clark ise 1960 yılında, tablo hakkında şunları söylemiştir:

“	Odak noktaların her biri bize bir dizi yeni ilişki sunar ve Nedimeler gibi karmaşık bir grubu resmetmek için ressamın kafasının içinde resmin her tarafında uygulayabileceği tek bir tutarlı ilişkiye odaklanması gerek. Kendisine bunda yardımcı olacak her şeyi kullanabilir –ki perspektif bunlardan biridir – fakat eninde sonunda bütüncül bir görsel izlenim tek bir şeye bağlıdır, tonun gerçeğe uygunluğu. Çizim detaysız, renkler donuk olabilir ama eğer ton ilişkileri doğru ise resim, tutacaktır.	„

^[6]

Etkileri

IV. Carlos ve Ailesi, Francisco Goya (1801)

İspanyol ressam Francisco Goya Nedimeler'den esinlenerek 1801 yılında tamamladığı IV. Carlos ve Ailesi tablosunu çizmiştir. Burada da Nedimeler'de olduğu gibi kral ailesi ressamı atölyesinde ziyaret ederken tasvir ediliyor.

Edward Darley Boit'in Kızları, John Singer Sargent (1882)

1819 yılında İspanya kralı VII. Fernando kraliyet sanat eserleri koleksiyonunu halka açtı. Böylece birçok sanatçı Diego Velázquez eserlerini inceleme fırsatı buldu. Bir diğer İspanyol ressam John Singer Sargent'da 1879'daki İspanya seyahati sırasında bu koleksiyonu ziyaret ederek sanatçının on üç eserini kopyaladı.^[7] Nedimeler de bunlardan biriydi. Sargent eserin temel yapısını, geometrik biçimini, ışık ayarını ve figürlerin yerleştirilişini kopyalayarak Velazquez'in Nedimeler'de kullandığı derinlik ve boşluğu esas almakla 1882'de Edward Darley Boit'in Kızları'nı yaptı.^[8] Bu tablo boyutlarına göre Nedimeler'den daha küçüktür ve daha az kişi betimlenmiştir. İlk tabloda esas figür Prenses Margarita, burada ise dört yaşlı Julia'dır. 2010 yılında Boston Güzel Sanatlar Müzesi tabloyu sergilenmesi için Prado Müzesi'ne ödünç verdi. Böylece Nedimeler ve Edward Darley Boit'in Kızları ilk kez birlikte sergilendi.^[9]

Picasso'nun Nedimeler'i

1957'de Pablo Picasso 1957 yılında Nedimeler'in 58 ayrı versiyonundan oluşan koleksiyon yapmıştır. Koleksiyon şu anda Barselona'daki Picasso Müzesi'nde sergilenmektedir.^[10]

Amerikalı romancı David Foster Wallace'ın bu tablo hakkında yazdığı kısa öykü 1996 yılında Inifinity Jest (Sonsuz Jest) romanının "Wardine" bölümünde yayınlandı.

2004 yılında, yönetmen Eve Sussman Nedimeler'den esinlenerek 89 Seconds at Alcázar (Alcázar'deki 89 Saniye) isimli film çekmiştir.

Dış bağlantılar

• Las Meninas
• Web Gallery of Art'da Las Meninas
• Michel Foucault-Nedimeler: Las Meninas Üstüne
• Las Meninas ya da IV. Felipe Ve Ailesi (Anlam, İdeoloji Ve Gerçek) Prof. Dr. Engin Beksaç
• Las Meninas Picasso Müzesi websitesi

Kaynakça

1. "Nedimeler Diego Velazquez inceleme". Academia. 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160402171232/http://www.academia.edu/7947214/Nedimeler_Diego_Velazquez_inceleme. 
2. " Las Meninas (1656) - Diego Velazques". Felsefe Yorumu. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160306042201/http://www.felsefeforumu.com/viewtopic.php?f=83&t=1232. Erişim tarihi: 24 Ocak 2010. 
3. "Las Meninas: The world’s first ‘photobomb’?". BBC. 28 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150828005727/http://www.bbc.com:80/culture/story/20150320-the-worlds-first-photobomb. Erişim tarihi: 20 Mart 2015. 
4. "Resim sanatındaki Hakikat / Jacques Derrida". Derin Düşünce. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160314143205/http://www.derindusunce.org/2012/06/23/resim-sanatindaki-hakikat-jacques-derrida/. Erişim tarihi: 23 Haziran 2012. 
5. Michel Foucault, The Order of Things (2015) [1966]. "[Kelimeler ve Şeyler]". İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları. ISBN 9789755330754. 
6. Kenneth Clark: Velazquez "Las Meninas"
7. "Sargent's The Daughters of Edward Darley Boit". Khan Academy. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141006214641/http://smarthistory.khanacademy.org/the-daughters-of-edward-darley-boit.html. Erişim tarihi: 7 Ocak 2013. 
8. "Velázquez’s Las meninas and Sargent’s Daughters of Edward Darley Boit". Lines and Colors. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160216091126/http://linesandcolors.com/2010/05/01/velazquezs-las-meninas-and-sargents-daughters-of-edward-darley-boit/. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2010. 
9. "The Daughters of Edward Darley Boit". Museo del Prado. 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130512035441/http://www.museodelprado.es/en/pradomedia/multimedia/the-daughters-of-edward-darley-boit/. Erişim tarihi: March 18, 2013. 
10. Pablo Picasso. Las Meninas. After Velázquez