Newport Kulesi
Newport Kulesi, ABD'de Newport Rhode Island bölgesindeki Touro Parkındaki dairesel taş kule. Kulenin 17. yüzyılda inşa edilen bir yeldeğirmeni olduğu düşünülse de son yıllarda ortaya atılan iddialarda çok daha eski olduğu ve Kolomb öncesi okyanus ötesi temasa dair bir kanıt olduğu iddia edilmektedir.
Kule
Touro Park, tarihi mahalleye tepeden bakan bir bölgede yer alır. Tepe önceki dönemlerde limandan görülebilmekte ve Narragansett Körfezinden geçen denizcilerce görülebilmekteydi. Ancak son zamanlardaki ağaç gelişimi artık görüşe izin vermemektedir.
Newport Kulesi tam dairesel değildir. Kule çapı değişkenlik gösternektedir. Kulenin yüksekliği yaklaşık 9 metre civarında olup çapı 8 metreye yaklaşmaktadır. Kulenin ana gövdesi ekiz silindirik sütun ve kemer tarafından taşınmaktadır. Üst kısımda ise bir zamanlar yerleşim olduğunu belirten zemin kalıntıları vardır. Duvar kalınlığı 1 metre olduğundan üst kısım iç çapı yaklaşık 6 metre civarındadır. Burada dört pencere yeri bulunur. Batı yönünde ateş yakılabilmesi için ocak bulunan bir kısım bulunmaktadır.[1]
Yapımı
Kulenin yapımıyla ilgili ilk tez tarihçilerin büyük oranda ortaklaştığı bir yorumdur. Yapının 17. yüzyılda Rhode Island sömürge valisi Benedict Arnold için inşa edilen bir değirmen olduğu sanılmaktadır. Kule 1661 yılında bölgeye gelen ve o dönem evi orada bulunan Arnold’un arazisine çok yakındır. 1677 yılındaki vasiyetnamesinde Arnold taş değirmenden bahseder. Bu bahis kulenin bir dönem değirmen olarak kullanıldığını göstermektedir.
Kulenin asıl işlevinin değirmen olduğuna dair en kuvvetli delil Chesterton Değirmenidir. 17. yüzyılda İngiltere'deki Warwickshire yakınlarındaki Chesterton’da inşa edilen değirmen yapısal olarak Newport Kulesine çok benzemektedir.[2]
Bilimsel araştırmalar
1848 incelemesi
1848 yılında Newportlu Rahip Jackson kulede kullanılan harçtan numuneler alarak bölgedeki eski binalarda kullanılmış olan harçlarla karşılaştırmış ve benzer malzemelerden oluştuğunu dolayısıyla aynı döneme ait oldukları sonucuna ulaşmıştır.
1948 kazıları
Newport yerel yönetimi 1948 yılında amerikan Arkeoloji Derneğine bilimsel inceleme için izin vermiştir. Bilimsel çalışmalar Harvard Üniversitenden Hugh Henken başkanlığında yürütülmüştür. İncelemeler sırasında kulenin dışından içine doğru bir metre derinliğinde kazılmıştır. 1951 yılında yayınlanan sonuçlarda elde edilen buluntuların 17. yüzyıla ait olduğu belirtilmiş ve değirmenin 1677 yılında Benedict Arnold tarafından inşa edildiğine dair bilgiler teyit edilmiştir.[3]
1992 Karbon-14 tarih belirleme
1992 yılında yapılan radyo karbon test yöntemiyle kulede kullanılan harç malzemesi üzerinde testler yapılmıştır. Danimarka ve Finlandiya’dan bilimadamlarının yaptıkları deneylerde kulenin yapım tarihinin 1635 ila 1698 yılları arasında olduğu ilan edilmiştir. Ancak kapsamlı numune testleri harç malzemesinin 1410 ila 1930 yılları arasında olduğunu belirlemiştir.
2006–2008 kazıları
2006 yılının Ekim ve Kasım aylarında ve yeniden 2007 yılının Kasım ayında Kronognostik Araştırma Derneği Touro Parktaki jeofizik anomalilerle ilgili deneyler yapmıştır. Parkta yapılan kazılarda 17. yüzyıla ait buluntular ortaya çıkarılmış olsa da kulenin yapımına dair bir veri elde edilememiştir.
Alternatif hipotezler
Tarihçilerce genel olarak kabul edilen ve değirmen binası olarak değerlendirildiği düşünülen kulenin işleviyle ve inşa edilişiyle ilgili alternatif teoriler bulunmaktadır.
Vikingler hipotezi
1837 yılında Danimarkalı arkeolog Carl Christian Rafn “Antiquitates Americanæ” adlı kitabında Taunton Irmağı ağzındaki Dighton Kayası üzerindeki eski yazıtı incelemiş ve buradan da kulenin Vikingler tarafından inşa edildiğini öne sürmüştür.
Latin Amerika alanında uzman olan Phillip Ainsworth Means kuleyle ilgili 1942 yılında kaleme aldığı “The Newport Tower” adlı eserde viking tezini desteklemiştir. İngiliz değirmen uzmanı Rex Wailes ise kulenin gözlem amacıyla inşa edildiğini daha sonra 1600'lü yıllarda değirmene çevriliğini açıklayacaktır.
Arkeolojik olarak kuleyi Kolomb öncesi döneme bağlayan veya ilişkilendiren bir bulgu bulunamamıştır. Kolomb öncesi döneme ait yazılı belgelerde de bu kuleden bahsedilmemektedir.
Gözlemevi hipotezi
Kuleyi taşıyan sekiz sütundan dört tanesi dört ana yönleri göstermektedir. Rhode Island Üniversitesi astronomi uzmanı William Penhalow 1990'lı yıllarda yaptığı araştırmada kuledeki pencerelerle yıldızların konumlanışı arasında bir bağlantı araştırmıştır. Kimi yıldızların astronmik konumlarıyla ilgili bazı yakınlıklar olsa da bunların bilerek yapıldığına dair bir delil bulunamamıştır.[4]
Diğer hipotezler
- Amatör tarihçi Gavin Menzies yazmış olduğu 1421 adlı eserde kulenin Çinli amiral Zheng He’ye bağlı donanma tarafından 1421 yılında inşa edildiğini savunur. Bu teze göre kulenin ölçüleri Çin’deki Ming hanedanı dönemindeki ölçü standartlarına göredir. Ayrıca kule harç malzemesinde bulunan denizkabuğu varlığının inşaatın koloni dönemi İngiliz değil Çin kaynaklı olduğunu iddia eder. Menzies, Zheng He’nin yolculuğu sırasında bir kısım Çinli denizci ve seyahatte bulunan kadınların burada bırakıldığını ve kulenin de gözlemevi veya denizfeneri olarak inşa edildiğini savunur.
- Kolomb öncesi çizilen haritalarda ve özellikle Gerardus Mercator haritasında kulenin yeri işaretlenmiştir.[5] Ancak bu haritaların hiçbiri ölçekli değildir ve kulenin bulunduğu yerin Naragansett Körfezi olduğuna dair bir bilgi içermemektedir. Bu haritacıların hangi kuleyi kastetikleri ve kuleye dair bilgiyi nereden aldıkları bilinmemektedir.[6]
Kaynakça
- ↑ Kuleyle ilgili çizimler
- ↑ Avrupa tarzı değirmenin Amerika kıtasında buna benzer birçok örneği vardır: Moulin de Grondines, Quebec (1674), Moulin de Vincelotte, Quebec (1690)
- ↑ Godfrey, Digging a Tower and Laying a Ghost,p.5
- ↑ Penhallow, William S. Astronomical Alignments in Newport Tower, in "Across before Columbus?", Edgecomb, Maine, New England Antiquities Research Association, 1998
- ↑ Arlington Mallery, The American Anthropologist, 60, (1958), pp. 149-150
- ↑ Kuleye dair bir araştırma
