Zheng He
Zheng He (Geleneksel Çin yazısı: 鄭和; Basitleştirilmiş Çin yazısı: 郑和; Hanyu Pinyin: Zhèng Hé; Wade-Giles: Cheng Ho; Türkçe okunuşu: Cınğ Hı; Doğumdaki ismi: 馬三寶 / 马三宝; Pinyin: Mǎ Sānbǎo; Arapça / Farsça: حجّي محمود شمس Hacı Mahmud Shams) (1371-1433) ünlü Çinli denizci, amiral ve kâşif.
Hayatı
Modern Yunnan Eyaletinde 1371'de doğmuştur. Hui kökenli Zheng He'nın asıl ismi Ma Sanbao (馬 三保) idi. İslamı benimsemiş Semur sınıfındandı. Yunnan'ın ünlü valisi, bugünkü Özbekistan sınırları içindeki Buhara'dan Seyyid Eclel Şems el-Din Ömer'in altıncı kuşaktan torunudur. Soyismi olan "Ma" Şems el-Din'in beşinci oğlu Masuh'dan gelmektedir. Hem babası Mir Tekin hem de dedesi Keramettin Mekke'ye hac yapmaya gitmiştir; onların bu uzak yerlere yaptıkları seyahatlerine dair anılarını dinlemiş olduğuna şüphe yoktur.
Zheng He daha küçükken, 1382 senesinde Moğol Yuan Hanedanlığı egemenliğindeki Yunnan Ming Hanedanlığı tarafından işgal edilmiştir. Tutsak alınıp, o dönemdeki diğer çocuk tutsaklara yapıldığı gibi, hadım edilmiş ve İmparatorluğun hizmetlilerinden birisi olmuştur. Nanjing Taixue'de (Merkezi İmparatorluk Koleji) eğitim görür, prens Zhu Di'nin hizmetinde görevlendirilir. Zhu Di'nin 1402 senesinde Yonglo İmparatoru olmasıyla sonuçlanan İmparator Jianwen'e karşı yapılan Yonglo ayaklanmasında önemli bir başarı yakalamıştır. Bu dönemdeki askeri başarılarından ötürü Zhu Di tarafından Zheng He ismi verilmiştir. Başarıları onu amiralliğe yükseltti.
Zheng 15. yüzyılda Malakka'ya seyahat etmiştir. 15. yüzyılın ortalarında Çin İmparatoru tarafından bir Çinli prenses, Hang Li Po (veya Hang Liu) Malakka Sultanı, Sultan Mansur Şah ile evlendirilmek üzere Malakka'ya gönderilmiştir. Prensesin beraberinde gelen yüzlerce kişi Malakka'da Bukit Cina'ya yerleşmiştir. Bu kişilerin soyundan gelenler bugün Peranakan olarak adlandırılmaktadır.
1424'te Yonglo İmparatoru öldü. Ardından imparator olan İmparator Hongxi tahtta sadece bir yıl kalabilmiştir. Zheng He İmparator Xuande'nin tahtta olduğu dönemde bir sefer daha yapmıştır. Fakat bundan sonra Çin hazine filosu sonlanmıştır. Zheng He hazine filosunun son yolculuğunda vefat etmiştir. Her ne kadar Çin'de bir mezarı olsa da bu mezar boştur, diğer ünlü amiraller gibi denize gömülmüştür.
Seyahatleri
Zeng He'nın seyahatlerinden genellikle Batı Okyanusu seyahatleri olarak söz edilmiştir. Batı Okyanusu ile kastedilen Zeng He'nın Asya ve Afrika'da keşfettiği yerlerdir. Bunlara şunlar dahildir:
- Sumatra,
- Malakka,
- Cava Adası,
- Seylan,
- Hindistan,
- Amerika kıtaları (kanıtlanmamıştır),
- İran,
- Arap Körfezi,
- Arabistan,
- Kızıldeniz - Mısır'a kadar kuzeyi,
- Afrika - Mozambik Kanalı'na kadar güneyi,
- Tayvan (yedi kez).
Seyahatlerinin sayısı ayrıştırmanın yapıldığı metoda göre değişiklik gösterir, fakat Batı Okyanusuna filosuyla birlikte en az yedi kez seyahat etmiştir. Çin'e otuzdan fazla krallıktan ganimet ve temsilci ile dönmüştür. Bunların arasında İmparatora bizzat özrünü sunmak için gelen Seylan Kralı Alagonakkara da vardır.
Zheng'ın gemilerinden bazılarının Ümit Burnunun ötesine seyahat ettiğine dair spekülasyonlar mevcuttur. Özellikle Venedikli rahip ve haritacı (kartograf) Fra Mauro 1457 Fra Mauro haritasında 1420 yılında "Hindistan'dan gelen - büyük bir - jungun" Atlas Okyanusu'nun içine doğru 2000 mil ilerlediğini belirmiştir.
Seferleri, kayıtları, haritaları bazı diğer Antik dünya haritalarının kaynağıdır. Bu haritalarda, örneğin Fra Mauro haritası veya De Virga Haritası, (gizemli bir şekilde) Amerika kıtaları, Antarktika ve Afrika'nın burnu gibi yerler (Avrupalı) resmi keşiflerinden önce gözükmektedir.
Filolar
Çin kaynaklarına göre Zheng He 300'den fazla gemiden oluşan 7 filoyu kumanda etmekteydi. Toplamda komutasında yaklaşık 30.000 adamı vardı.
1405 seferinde 317 gemi ve 27.800 adam vardı. Filolarda farklı birçok tipte gemi bulunurdu. Örneğin kumandan ve yardımcılarını barındıran, 9 direkli, yaklaşık 120 m uzunluğunda ve 50 m genişliğinde olan Hazine gemileri bulunurdu.
1412 ve 1421'de yaptığı diğer iki seferdeki filolar da yaklaşık büyüklükteydi.
Dönemin Çin gemilerinin devasa özellikleri Doğu'ya seyahat etmiş seyyahlarca da doğrulanmıştır; İbn Battuta ve Marco Polo gibi.
Kültürel Yankılar
Zheng He'nın devasa filoları ve yaptığı başarılı seferler gerek dönemin gerekse daha sonraki dönemlerin kültüründe yer etmiştir.
Kim Stanley Robinson'ın The Years of Rice and Salt isimli alternatif tarih romanında Zheng bir karakter olarak bulunur.
Bazı tarihçiler tarafından ve yakın zamanlarda hazırlanmış bir National Geographic makalesinde Denizci Sinbad efsanesinin ve Bin Bir Gece Masalları'nda bulunan Denizci Sinbad'ın Yedi Seyahati masalının kaynağının Zheng olduğu ortaya atılmıştır.
Dış bağlantılar
- National Geographic magazine special feature "China's Great Armada" (July 2005)
- TIME magazine special feature on Zheng He (August 2001)
- The Great Chinese Mariner Zheng He (kısa biyografi, harita ve resimler de mevcut)
- Google Earth Interactive Map of Zheng He's Voyages
| ||||||
|