Tepeli aynak
 Korunma durumu: Tehlikede (EN) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| | ||||||||||||||
| Nipponia nippon Temminck, 1835 | ||||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||||
|
Tepeli aynak (Nipponia nippon) Threskiornithidae familyasında yer alan bir monotipik kuş cinsi Nipponia içinde sınıflandırılan tek kuş türüdür. 19. yüzyıla kadar Asya'nın doğusunda yaygın olarak bulunmaktaydı ancak 20. yüzyılın ilk yarısından itibaren sayıları giderek azalmıştır. 2010 yılının Aralık ayında Çin, Güney Kore ve Japonya'da 1,814 kuş bulunmaktaydı.[1] Nipponia nippon olan bilimsel adından ötürü Japonya'nın sembol kuşu olarak görülür ancak Japonya'nın ulusal kuşu Japon sülünüdür.[2] Japonya'da Niigata ilinin ve Wajima ile Sado şehirlerinin sembolüdür.
Fiziksel özellikleri
Tepeli aynağın boyu ortalama 76 cm., kanat açıklığı da ortalama 130 cm.dir. Uzun ve kıvrık gagası siyah renklidir ancak ucu kırmızıdır. Gaganın bitiminden itibaren yüzü tüysüz ve kırmızı, irisi turuncu renklidir. Ensesinde yoğun şekilde uzun sorguç şeklinde tüyler bulunur, adı da bu tüylerden gelmektedir. Gövdesi beyaz tüylerle kaplıdır. Kanatların içi kırmızı tonlu koyu pembe renklidir. Ayakları kırmızıdır. Genç kuşların gövdesi gri tüylerle kaplıdır ve yüzündeki tüysüz deri sarı renklidir. Uçarken leylekler gibi boynunu ileri doğru uzatarak uçar ve ayakları uçarken kuyruğunu geçmez. Erkek ve dişiler benzer renklere sahiptir. Daha iri olan erkek kuşların ağırlığı 1,8 ila 2 kg. arasında, dişilerin ağırlığı da 1,45 ila 1,6 kg. arasında değişir. Kafadaki tüysüz kırmızı renkli deri erkeklerde dişiye göre daha büyüktür. Erkeklerin gagaları ortalama 18 cm.'dir, dişilerin gagası erkeklerden daha ince ve ortalama 16 cm. uzunluğundadır.
Dağılımı
Tepeli aynak 18. yüzyılda ve 19. yüzyılın ortasına kadar Hokkaidō, Honshū, Izu Adaları, Sado Adası, Oki Adaları, Shikoku, Kyūshū ve Ryukyu Adaları gibi Japonya'nın birçok yerinde[3] Rusya'nın uzak doğusunda Amur ve Ussuri havzasında, Kore Yarımadası'nda, Tayvan'da, Çin'de kuzeyde Jilin, güneyde Fujian batıda Kansu'ya kadar olan bölgede olmak üzere Doğu Asya'da yaygın olarak bulunan bir kuş türüydü. Japonya'da daha çok Japon Denizi kıyılarında ve Tōhoku bölgesinde bulunmaktaydı ancak Kyushu ile Pasifik Okyanusu kıyılarında çok az sayıda bulunmaktaydı.
19. yüzyılın ikinci yarısından ve 20. yüzyılın başından itibaren aşırı balık avlanması nedeniyle tepeli aynak popülasyonu çok büyük ölçüde kayba uğramıştır. Kore Yarımadası'nda 1978'den beri, Rusya'da 1981'den beri soyları tükenmiştir. Japonya'da doğmuş en son tepeli aynak olan Kin adlı kuş 2003'te ölmüştür. Günümüzde Japonya'da yaşayan tepeli aynaklar Çin'de yaşayan kuşlardan üretilmiştir.
2010 yılının Aralık ayında Çin'in Şensi eyaletinde 997 tepeli aynak bulunmaktaydı.[4] Japonya'da Sado Adası'nda 2008 ile 2012 yılları arasında Çin'de bulunan kuşlardan üretilen 107 tepeli aynak doğaya salınmıştır. Esaret altında üretilip yaşayan kuş sayıları ise Çin'de Aralık 2010 tarihinde 620[4], Japonya'da Ağustos 2013 tarihinde 211, Güney Kore'de de Temmuz 2011 tarihinde 13 adettir.
Notlar
- ↑ "世界中のトキ、1814羽に" (Çince). China Radio International.. 26.12.2010. http://japanese.cri.cn/881/2010/12/26/162s168648.htm.
- ↑ "Kokucho(The national bird)". japanlink.co.jp. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160303210258/http://www.japanlink.co.jp/ka/symb.htm.
- ↑ (Japonca) 日本鳥類目録 改訂第７版 - Check-List of Japanese Birds 7th Revised Edition. The Ornithological Society of Japan. 2012. s. 88. ISBN 978-4-930975-00-3.
- 1 2 "中国と日本、トキを共同で保護" (Çince). China Radio International.. 23.12.2010. http://japanese.cri.cn/881/2010/12/23/141s168543.htm.