Güroymak

Koordinatlar: 38°34′37″K 42°1′16″D / 38.57694°K 42.02111°D

Güroymak
—  İlçe  —
Türkiye'de yeri
İlin siyasi haritası
Koordinatlar: 38°34′37″K 42°1′16″D / 38.57694°K 42.02111°D
Ülke	Türkiye
İl	Bitlis
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
Yönetim
- Kaymakam	Ufuk Özen Alibeyoğlu[1]
- Belediye başkanı	Ufuk Özen Alibeyoğlu (Kayyum)
Yüzölçümü
- Toplam	650 km^2 (251 mi^2)
Rakım	1,320 m (4 ft)
Nüfus (2015)[2]
- Toplam	46,428
- Kır	23,193
- Şehir	23,235
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
Posta kodu	13800
İl alan kodu	434
İl plaka kodu	13
İnternet sitesi: http://www.guroymak.gov.tr

Güroymak (aslı Ermenice Norşén Նորշէն "Yeniköy", Kürtçe: Norşîn), Bitlis ilinin bir ilçesidir.

Coğrafya

Güroymak, Doğu Anadolu Bölgesinde Yukarı Murat havzasının doğusuyla Van Gölü’nün batısında Muş Ovası’nın doğu ucunda, Doğu-Batı istikametinde uzanan iki dağ sırasının arasında ovada bulunan bir alan içinde yer almaktadır. İlçenin doğusunda yer alan Nemrut Dağı-Krater Gölü ve etekleri özellikle batıya doğru uzanarak ilçenin kuzeyini çevirir. Güneyde Yer alan Kilhar Dağı ise Doğu Torosların uzantısı olup, ilçenin batısına doğru hafif bir eğimle ovaya uzanır.

Güroymak iklim yapısı genelde Bitlis ilinin Akdeniz kara iklimi geçiş özelliğine benzemekle beraber önemli değişiklikler gösterir. Kışları ve baharları özellikle yoğun sis nedeniyle güneşli gün sayısı azdır. İlçenin doğusundaki Rahva düzlüğü doğal bir rüzgar koridoru olduğu için büyük tipi ve fırtınalara sahne olur. Kışlar soğuk ve yoğun kar yağışlı baharlar ise yağmurlu geçer. Yazlar kısa ve ılık bir özellik gösterir. İlçenin yüksek yerlerinde yetişen meşe ve kavak ağaçları tahrip edilip kesildiğinden dağlık arazisi çıplak, seyrek çalılarla kaplı otlaklıklar niteliğindedir. Ovadaki eski ormanlar tahrip olmuş yerinde sellerle kaplı bozkır mahiyetinde bir arazi yapısı ortaya çıkmıştır. İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği 1320 metre, köyler ile birlikte yüz ölçümü 650 km2 dir.

Tarihçe

İlçenin bulunduğu topraklar tarih boyunca Muş Ovası ile aynı siyasi kaderi paylaşmış, 4. ila 9. yüzyıllarda Mamigonyan Ermeni beyliğine, 825-967 yılları arasında Bagratuni Ermeni krallığına tabi olmuş, 967 yılında Bizans egemenliğine girdikten kısa bir süre sonra Diyarbakır merkezli Mervani emirlerine boyun eğmiştir. Türk istilalarından sonra bir müddet Ahlat'ta hüküm süren Dilmaçoğlu ve Sökmenli beyliklerinin hakimiyetine giren Norşin, daha sonra Bitlis'teki Şerefhanoğlu beylerinin egemenliği altında kalmıştır. Bu süreçte ilçe ve çevresinin Ermeni olan eski nüfusunun peyderpey Kürtleştiği anlaşılmaktadır. 20. yüzyıl başlarında Norşin ve çevre köylerinin halkı yaklaşık üçte bir oranında Ermeni ve üçte iki oranında Kürt idi.

Norşin kasabası 1926 yılında "Çukur" adı verilen nahiyenin merkezi olmuştur. 1960 tarihinde Güroymak adını kazanan kasaba, 04.07.1987 gün ve 19507 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3392 sayılı kanunla ilçe statüsü kazanmıştır.

Eğitim

Güroymak'ta her yeni bir günde eğitimin daha gelişip canlandığını söylemek mümkündür. Eski yıllara oranla son zamanlarda üniversite ve yüksekokul mezununun arttığını, bununla beraber yerli eğitimci ve memur sayısında artış görülmektedir. Her geçen gün tıp, hukuk, eğitim fakültesi mezunu artmaktadır. Ayrıca onlarca öğrencinin şehir dışında eğitimini tamamlamaya çalıştığını söylemek mümkün. Yakın zaman içerisinde bu oranın dahada artacağı, ilçemizin son yıllarda eğitim açısından gösterdiği performansından farkedilmektedir. İlçede toplamda 5 tane lise bulunmaktadır. Güroymak İMKB Anadolu Lisesi, Güroymak Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi, İpekyolu Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi, Selahattin- Rahime Dur Anadolu İmam Hatip Lisesi ve Güroymak Anadolu Lisesi.

İsim

1987'de ilçenin adı Güroymak olarak değiştirilmiştir.^[3] Nakşibendi tarikatıyla da ilgili olan Norşin, köken itibariyle Ermenice bir sözcüktür. Nor-Şen/Şin-Yeni-Köy anlamına gelmektedir.^[4]

Yerli halk arasında "Norşin" adı daha çok tercih edilmektedir.

11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 2009 Ağustos ayındaki ziyareti sırasında ilçeden Norşîn olarak bahsetti. Bu durum olumlu ve olumsuz birçok tepki aldı.^[5] Olmusuz tepkilerden birini ortaya koyan MHP Mersin milletvekili Behiç Çelik, Bitlis'in Güroymak ilçesi'ne bir grup bölücünün "Norşin" dediğini ileri sürdü.^[6] Olumlu tepkilerden biri de Güroymak'ın DTP'li belediye başkanı Mehmet Emin Özkan'dan geldi.^[7]

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1990[8]	37.030	16.613	20.417
2000[9]	48.118	22.521	25.597
2007[10]	42.385	19.787	22.598
2008[11]	42.683	19.580	23.103
2009[12]	43.672	20.226	23.446
2010[13]	44.416	20.607	23.809
2011[14]	45.038	20.906	24.132
2012[15]	45.436	21.509	23.927
2013[16]	45.899	22.328	23.571
2014[17]	46.269	22.715	23.554
2015[18]	46.428	23.235	23.193

Kaynakça

1. http://www.guroymak.gov.tr/
2. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCZXs1q. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
3. "Norşin 1987'de Güroymak oldu". GazeteVatan. 10 Ağustos 2009. http://haber.gazetevatan.com/haberdetay.asp?tarih=09.08.2009&Newsid=253004&Categoryid=1. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2009. 
4. "Kürt Açılımı ve Norşin Gerçeği". BlogMilliyet.com. 14 Ağustos 2009. http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=197116. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2009. 
5. "Erdoğan: Atatürk de Norşin diyor!". NTVMSNBC. 12 Ağustos 2009. http://www.ntvmsnbc.com/id/24990905/. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2009. 
6. "Güroymak'a bölücüler 'Norşin' der". GazeteVatan. http://www.cnnturk.com/2009/turkiye/08/12/mhpli.celik.guroymaka.boluculer.norsin.der/538996.0/. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2009. 
7. "Güroymak'ta ‘Norşin’ heyecanı". Milliyet.com. 11 Ağustos 2009. http://www.milliyet.com.tr/Siyaset/HaberDetay.aspx?aType=HaberDetay&ArticleID=1127073&Date=13.08.2009&Kategori=siyaset&b=Guroymakta%20Norsin%20heyecani. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2009. 
8. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtxzCYx2. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
9. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtzyWWe0. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
10. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1jfwDJ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
11. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3Wfh7q. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
12. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCjOuaw. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
13. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEn1iqr. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
14. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGOJzsQ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
15. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxQxiNv. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
16. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUdhXJG. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
17. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCZXs1q. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
18. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 

Dış bağlantılar