Norveç Nobel Komitesi

Komite toplantıları düzenlenen Norveç Nobel Enstitüsü

Norveç Nobel Komitesi (Norveççe: Den norske Nobelkomité), Norveç'te 1901'de kurulan organizasyon; Edebiyat alanındaki olağanüstü başarılarına göre kişiler veya kuruluşlara Nobel Ödülü'nü vermektedir.

Nobel Edebiyat Ödülü

Alfred Nobel

Nobel Edebiyat Ödülü sahibi duyurusunun yapılması

Norveç Nobel Komitesi tarafından her yıl Edebiyat alanındaki olağanüstü katkıları için edebiyatçılara Nobel Edebiyat Ödülü (İsveççe: Nobelpriset i litteratur) ödülü verilir. Bu ödül, Alfred Nobel'in 1895 yılında isteğiyle ve 1901 yılından itibaren edebiyatçılara alanlarındaki olağanüstü katkıları için, Alfred Nobel'in sözleri ile "bir idealist eğilimi en farklı şekilde ifade eden yazara" verilmeye başlanan Nobel Kimya Ödülü, Nobel Fizik Ödülü, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü ve Nobel Barış Ödülü ile birlikte beş Nobel Ödülünden birisidir^[1]. Alfred Nobel'in sözleri aslında ilk başta birçok tartışmaya neden olmuştur. İsveç dilinde 'idealisk' kelimesi 'idealistik' ve 'ideal' olarak çevrilmektedir. Bu da Lev Tolstoy ve Henrik İbsen gibi dünyaca tanınmış yazarların başlarda yazdıkları yeterince idealistik bulunmadığından ötürü bu ödülü alamamalarına yol açmıştır. Alfred Nobel'in vasiyeti gereği bu ödül Nobel Vakfı tarafından yönetilir ve Norveç Nobel Komitesi tarafından her yıl düzenlenen bir ödül töreniyle verilmektedir^[2]. Nobel Edebiyat Ödülü ilk kez 1901 yılında verilmiş, bu ödülü Fransa'dan Sully Prudhomme kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir^[3]. Ayrıca yedi defa hiçbir kimseye Nobel Edebiyat Ödülü verilmemiştir (1914, 1918, 1935, 1940–1943)^[4].

Oslo City Hall

Norveç Nobel Komitesi toplantıları Norveç Nobel Enstitüsü'nde düzenleniyor ve ödülü kazanan da burada ilan edilir. Ödül töreni, 1990 yılından beri ancak Oslo City Hall'de yapılıyor.

Komite başkanları

Komitenin ilk başkanı Bernhard Getz olmuştur. O, 1900–1901 yıllarında bu görevi taşımıştır. Gunnar Jahn iki kez (1941–1943 ve 1945–1966) başkanlık yapmıştır. Komite başkanlarının listesi aşağıdaki gibidir:^[5]

• 1900–1901: Bernhard Getz
• 1901–1922: Jørgen Løvland
• 1922–1922: Hans Jacob Horst
• 1922–1941: Fredrik Stang
• 1941–1943: Gunnar Jahn
• 1944–1945: yoktur^[6]
• 1945–1945: Carl Joachim Hambro
• 1945–1966: Gunnar Jahn
• 1967–1967: Nils Langhelle
• 1967–1967: Bernt Ingvaldsen
• 1968–1978: Aase Lionæs
• 1979–1981: John Sanness
• 1982–1989: Egil Aarvik
• 1990–1990: Gidske Anderson
• 1991–1999: Francis Sejersted
• 2000–2002: Gunnar Berge
• 2003–2008: Ole Danbolt Mjøs
• 2009–günümüz: Thorbjørn Jagland

2012-2014 devrindeki Üyeleri

Geçerli üyeler^[7]

• Thorbjørn Jagland (d. 1950), İşçi Partisinden seçilmiş eski Meclis Üyesi, Avrupa Konseyieski Genel Sekreteri ve eski Başbakan. 2009 yılından bu yana Norveç Nobel Komitesi üyesi Başkanı.
• Kaci Kullmann Five (d. 1951), Muhafazakar Partinin eski Parlamento üyesi ve kabine bakanı. 2003 yılından bu yana Norveç Nobel Komitesi Üyesi, 2009 yılından bu yana Komitenin genel başkan yardımcısı.
• Inger-Marie Ytterhorn (d. 1941), İlerleme Partisi Parlamentodaki eski üyesi. 2000 yılından bu yana Norveç Nobel Komitesi Üyesi.
• Ågot Valle (d. 1945), Sosyalist Sol Partinden seçilmiş eski meclis üyesi. 2009 yılından bu yana Norveç Nobel Komitesi Üyesi.
• Berit Reiss-Andersen (d. 1954), avukat.

Sekreterler

Komite Norveç Nobel Enstitüsü sekreter tarafından desteklenir. Enstitü başkanı unvanını sekreteri tutar. Sekreter komitenin bir üyesi değildir, sadece Norveç Nobel Enstitüsü'nün bir çalışanıdır. İlk sekreter Christian Lous Lange olmuştur. O, 1901–1909 yıllarında bu görevi taşımıştır. Sekreterlerin listesi aşağıdaki gibidir:^[8]

• 1901–1909: Christian Lous Lange
• 1910–1945: Ragnvald Moe
• 1946–1973: August Schou
• 1974–1977: Tim Greve
• 1978–1989: Jakob Sverdrup
• 1990–günümüz: Geir Lundestad

Ayrıca bakınız

• Nobel Ödülleri
• Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri listesi

Kaynakça

1. "Alfred Nobel–The Man Behind the Nobel Prize". Nobel Foundation. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160529081223/http://www.nobelprize.org/alfred_nobel/. Erişim tarihi: 14 Eylül 2012. 
2. All Nobel Prizes in Literature
3. The Nobel Prize. Nobel Foundation. Nobelprize.org/nobel ödülü Erişim tarihi: 15 Eylül 2012 (İngilizce)
4. All Nobel Laureates in Literature. Nobel Foundation. Nobelprize.org/ edebiyat ödülü sahipleri Erişim tarihi 15 Eylül 2012 (İngilizce)
5. Fredrik Heffermehl. Nobels vilje. Oslo: Vidarforlaget. ISBN 978-82-7990-074-0., 2008: pp. 60–64 (Norveççe)
6. "The Norwegian Nobel Committee 1901-2008". Nobelprize.org. 26 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130526034454/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/articles/committee/nnclist/index.html. Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
7. "Committee members". Norwegian Nobel Committee. 19 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20091119033335/http://nobelpeaceprize.org/en_GB/nomination_committee/members/. 
8. Heffermehl, 2008: pp. 60–64

Bibliyografya

• Fredrik Heffermehl (2008) (in Norwegian). Nobels vilje. Oslo: Vidarforlaget. ISBN 978-82-7990-074-0.
• Fredrik Heffermehl (2010). The Nobel Peace Prize. What Nobel really wanted'. Sta Barbara: Praeger. ISBN 978-0-313-38744-9.

Dış bağlantılar

• Resmî site
• Nobel Ödülü Resmi sitesi