Nuri Said Paşa
Nuri el-Said Nuri Said Paşa | |
---|---|
Irak Başbakanı | |
Görev süresi 3 Mart 1958 - 18 Mayıs 1958 | |
Hükümdar | II. Faysal |
Yerine geldiği | Abdulvahap Mercan |
Yerine gelen | Ahmet Muhtar Baban |
Görev süresi 4 Ağustos 1954 - 20 Haziran 1957 | |
Hükümdar | II. Faysal |
Yerine geldiği | Arşad el-Ömeri |
Yerine gelen | Ali Cevdet el-Eyyubi |
Görev süresi 15 Eylül 1950 - 12 Temmuz 1952 | |
Hükümdar | II. Faysal |
Yerine geldiği | Tevfik el-Süveydi |
Yerine gelen | Mustafa el-Ömeri |
Görev süresi 6 Ocak 1949 - 10 Aralık 1949 | |
Hükümdar | II. Faysal |
Yerine geldiği | Muzahim el-Paçacı |
Yerine gelen | Ali Cevdet el-Eyyubi |
Görev süresi 21 Kasım 1946 - 29 Mart 1947 | |
Hükümdar | II. Faysal |
Yerine geldiği | Arşad el-Ömeri |
Yerine gelen | Seyyid Salih Cebr |
Görev süresi 10 Ekim 1941 - 4 Haziran 1944 | |
Hükümdar | II. Faysal |
Yerine geldiği | Hamdi el-Paçacı |
Yerine gelen | Cemil el-Midfai |
Görev süresi 25 Aralık 1938 - 31 Mart 1940 | |
Hükümdar | Gazi |
Yerine geldiği | Cemil el-Midfai |
Yerine gelen | Reşid Ali Geylani |
Görev süresi 23 Mart 1930 - 3 Kasım 1932 | |
Hükümdar | I. Faysal |
Yerine geldiği | Naci el-Süveydi |
Yerine gelen | Naci Şevket |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 1888 Bağdat |
Ölüm | 15 Temmuz 1958 |
Partisi | Anayasal Birlik Partisi |
Dini | Sünni İslam |
Nuri Said Paşa (d. 1888 - ö. 15 Temmuz 1958), Uzun yıllar ülke yönetiminde etkili olmuş Iraklı devlet adamı ve subay.
1909'da Osmanlı ordusuna subay olarak katıldı. I. Dünya Savaşı sırasında İngilizlerle yapılan çarpışmalarda görev aldı. İngilizlere tutsak düşmesinin ardından, 1916'da İngiltere'nin desteklediği Arap isyanına önderlik eden Hüseyin bin Ali'nin kuvvetlerine katıldı. Hüseyin'in oğlu Faysal'ın yanında görev alarak Osmanlılara karşı sürdürülen askeri harekata katıldı. Savaş sonunda Faysal'ın Şam'da kurduğu kısa ömürlü Arap devletinin yöneticileri arasında yer aldı. Bu devletin 1920'de Fransızlarca yıkılmasından sonra, Faysal 1921'de İngilizlerin denetimindeki Irak'ta I. Faysal adıyla tahta çıktı. Nuri Said Irak yönetiminde bir dizi etkili görev üstlendi. 1930'da da başbakan oldu. Bu görevi sırasında İngiltere ile, ülkedeki İngiliz nüfuzunun güvence altına almakla birlikte Irak'ın bağımsızlığını da öngören 20 yıllık bir antlaşma imzaladı.
Çeşitli dönemlerde 8 kez başbakanlık yapan (1930-1958) Nuri Said her zaman İngiliz yanlısı politikasını ve Faysal'ın temsil ettiği Haşimi hanedanına olan bağlılığını sürdürdü. II. Dünya Savaşı'nın başlarında İngiltere'yi desteklemek amacıyla Almanya'ya savaş ilan etti ve İtalya ile diplomatik ilişkileri kesti. Bu politikaya karşı çıkan ordudaki etkili subaylar Nisan 1941'de Raşid Ali Geylani önderliğinde bir darbe düzenledi. Nuri Said genç kral II. Faysal'la birlikte yurt dışına kaçtı. İngiltere'nin doğrudan müdahalesiyle Raşid Ali hükümetinin devrilmesinin ardından Irak'a döndü. İngilizlerin desteğiyle 1941-1944 arasında başbakanlığı yeniden üstlendi. Bu dönemde Arap ülkelerinin tek bir devlet altında birleşmesini savundu. Polisi ve basını etkili biçimde kullanarak muhalefeti denetim altında tuttu ve orduya müdahale bulunma fırsatı vermedi.
1955'te ABD'nin desteğiyle imzalanan Bağdat Paktı'nı etkin biçimde destekleyerek Irak'ın Arap ülkeleri arasındaki konumunu güçlendirmeye, böylece halkın desteğini kazanmaya çalıştı. Ama ülkede Batı karşıtı milliyetçi akım giderek güç kazandı. 14 Temmuz 1958'de, Ürdün ile birleşme girişimleri sırasında Abdülkerim Kasım yönetimindeki askeri darbe (1958 Irak Darbesi) monarşiyi yıktı. Said, darbeden bir gün sonra kadın kılığında kaçmaya çalışırken yakalandı, aynı gün vurularak öldürüldü ve defnedildi. Ancak daha sonra kızgın bir kalabalık tarafından cesedi gömüldüğü yerden çıkarıldı, sokaklarda sürüklendikten sonra bir direğe asılarak yakıldı.
|