Pogrom

1819 yilinda Frankfurt'ta Yahudilere karşı yapılan Hepp-Hepp pogromu

Pogrom; dinsel, etnik veya siyasi nedenlerle bir gruba karşı yapılan şiddet hareketleridir. Bu şiddet hareketleri genellikle evleri, işyerlerini veya ibadet yerlerini tahrip etmek, insanları dövmek, yaralamak, tecavüz etmek veya öldürmekten oluşur. Bu deyim ilk olarak tarihin çeşitli dönemlerinde Yahudilere karşı yapılan şiddet hareketlerini tanımlamak için kullanılmış, sonra da anlamı diğer gruplara karşı yapılan benzer şiddet olaylarını kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

Pogrom kelimesinin aslı Rusçadır (погром), fakat Rusçadaki anlamı daha geneldir. Rusçada her türlü toplu şiddet olaylarına pogrom denir. Kelime büyük ihtimalle bir Yahud dili olan Yidiş yoluyla batı dillerine ve Türkçeye girmiştir.

Tarihçe

1931 yılında Selanik'te Yunanlar tarafından Yahudilere karşı yapılan pogrom

M.Ö. 167 yılında Yahudilerle Yunanlar arasındaki Makabi ayaklanması tarihte kayda geçmiş ilk pogromlardan biridir. Haçlı Seferleri sırasında Avrupa'da yaşayan Yahudilere karşı birçok pogramlar yapılmıştır: 1096 yılında Fransa ve Almanya'da, 1189–1190 yıllarında İngiltere'deki (Londra ve York) pogromlar buna örnektir. 1543 yılında Protestan reformcu Martin Luther Von den Jüden und iren Lügen (Yahudiler ve Yalanları) adlı bir kitap yazmış, kitleleri Yahudilere karşı şiddete teşvik etmiştir. 19. ve 20. yüzyılda Rusya'da Yahudilere karşı birçok pogromlar yapılmış, o yüzden 1880 ve 1914 yılları arasında 2 milyon civarında Yahudi Rusya İmparatorluğu'ndan kaçmak zorunda kalmıştır. 1931 yılında Selanik'teki Yahudilere karşı Yunanlar tarafından bir pogrom yapılmıştır. 1938 yılında Almanya'daki Yahudi Soykırımı'nın başlangıcı sayılan Kristal Gece olayı pogromlara bir örnektir. İstanbul'da Yunanlara karşı yapılan 6-7 Eylül Olayları da pogrom tanımına uymaktadır.

Soğuk Savaş'ın bitmesinden sonra çeşitli Doğu Bloku ülkelerinde gerçekleşen Sumgayıt Pogromu gibi şiddet olayları yakın tarihteki pogromlara örnek sayılabilir.

Tarihteki bazı pogromlar

Holokost

Ülkelerine göre maddeler Belarus • Estonya • Letonya • Litvanya • Poland • Norveç • Rusya • Ukrayna

İlk etmenler

Radikal politika • Nazi öjenikleri • Nürnberg Yasaları • Haavara Anlaşması • Madagaskar Planı • T4 operasyonu

Kamplar

Geçiş ve toplama	Belçika: Breendonk • Mechelen Fransa: Gurs • Drancy İtalya: Bolzano Hollanda: Amersfoort • Westerbork

Toplama	Bergen-Belsen • Bogdanovka • Buchenwald • Dachau • Flossenbürg • Gross-Rosen • Herzogenbusch • Janowska • Kaiserwald • Mauthausen-Gusen • Neuengamme • Ravensbrück • Sachsenhausen • Sajmište • Salaspils • Stutthof • Theresienstadt • Uckermark • Varşova

İmha	Auschwitz-Birkenau • Bełżec • Chełmno • Jasenovac • Majdanek • Maly Trostenets • Sobibor • Treblinka

Metodlar	Mahkûm kimliği • Gas van • Gaz odası • Emek aracılığıyla Katledilmesi • İnsan deneyleri • Mahkûmların imha edilmesi Bölümler: SS-Totenkopfverbände • Toplama Kampları Müfettişliği • Politische Abteilung • Sanitätswesen

II. Dünya Savaşı'nda Yahudiler

Pogrom	Kristal Gece • Bucharest • Dorohoi • Iaşi • Jedwabne • Kaunas • Lviv • Odessa • Tykocin • Vel' d'Hiv • Wąsosz

Gettolar	Białystok • Budapeşte • Kovno • Kraków • Łódź • Lublin • Lvov (Lwów) • Minsk • Riga • Vilna • Varşova • Mahkumların sayısı ve sınır dışı rota ile 267 Alman işgali altındaki Polonya'da Yahudi gettolarda Listesi

Son çözüm	Wannsee Konferansı • Operation Reinhard • Holocaust treni • İmha kampı

Toplu katliamlar	Babi Yar • Bydgoszcz • Kamianets-Podilskyi • Ninth Fort • Piaśnica • Ponary • Rumbula • Erntefest

Konutlar	Yahudi partizanlar • Getto ayaklanmaları (Varşova Gettosu Ayaklanması · Białystok Gettosu Ayaklanması · Częstochowa)

II. Dünya Savaşının sonunda	Ölüm yürüyüşleri • Wola • Bricha • Yerinden edilmiş kişiler

Diğer kurbanlar

Porajmos (Romanlar, Çingeneler) • Poles • Sovyet savaş esirleri • Doğu Avrupa'da Slavlar • Eşcinseller • T4 operasyonu • Sırplar • Masonlar • Yehova Şahitleri

Sorumlular

Organizasyonlar	Nazi Partisi • Sturmabteilung • Schutzstaffel • Reichssicherheitshauptamt (RSHA)

Kişiler	Büyük failler • Nazi ideologları

İşbirlikçiler	Einsatzgruppen • Ypatingasis būrys • Litvanya Güvenlik Polisi • Rollkommando Hamann • Arajs Kommando • Ukrayna Yardımcı Polisi • Trawnikis • Nederlandsche SS • Özel Tugaylar

Sonrasında

Nürnberg Mahkemesi • Nazi akımının kökünün kazınması • İsrail ve Batı Almanya arasındaki Tazminat Anlaşması

Listeler

Holokost kurtulanları • Auschwitz Mağdurları ve hayatta kalanlar • Sobibor ölümleri • Treblinka zaman çizelgesi • Nazizm kurbanları • Yahudi Kurtarıcıları

Araştımalar

Avrupalı Yahudilerin İmhası • İşlevselciliğe karşı intentionalism

Hatıralar

Anma günleri • Anıtlar ve müzeler

This article is issued from Vikipedi - version of the 9/26/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.