Rüştiye
Rüştiye, (Mekteb-i Rüşdi olarak da bilinir), Tanzimat (1839) sonrasında açılan, ortaöğrenim amaçlı Osmanlı eğitim kurumu.
Ocak 1839'da toplanan Meclis-i Vâlâ'da, iptidailerin üzerinde okullar açılması uygun görüldü. Başlangıçta önerilen "sınıf-ı sâni mektebi" adını beğenmeyen II. Mahmud (hükümdarlığı 1808-1839), "rüşt" (erginlik) yaşına ve düzeyine çocukların bu okullarda ulaşacağı gerekçesiyle "rüştiye" adını verdi.[1] İlk rüşdiye mektebi olan Mekteb-i Maârif-i Adlî 1839 yılında açıldı ve bundan sonra rüşdiyeler ülke geneline yayıldı. Rüştiye programında Türkçe derslerine yer veren ilk okuldu.
1846'da oluşturulan Meclis-i Maarif-i Umumiye, rüştiyeler için üç aşamalı öğretim ilkesini benimsedi: Mekâtib-i iptidaiye (ilkokullar), mekâtib-i rüştiye (ortaokullar) ve darülfünun. Mekâtib-i rüştiye nazırı Kemal Efendi, Davutpaşa Mektebi'ni (bugün Davutpaşa Lisesi) rüştiye yaparak yeni programı uygulamaya koydu.[2] 1849'da rüştiye sayısı beşe çıkarıldı. İptidaileri bitirenlerin rüştiyede iki yıl okumaları koşulu kondu. Rüştiyeyi bitirenlere de, darülfünuna hazırlık dersleri veriliyordu. 1859 yılında ilk kız rüştiyesi olan Cevri Kalfa İnas (Kız) Rüşdiyesi açıldı. Bu okul, tüm İslam ülkelerinde kızlar için lise düzeyinde oluşturulan ilk resmî öğretim kurumuydu.[3]
1860'larda büyük vilayetlerde sivil rüştiyelerin yanı sıra askeri rüştiyeler de açıldı. Arapça ve Farsçayla birlikte Fransızca da zorunlu ders oldu. 1873'te mülki idadilar açılınca, rüştiyeyi bitirenler bu okullara yazılmaya başladı. 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi büyükçe kasabalarda resmî ve özel rüştiyeler açılmasını öngördüğü için, 1880'lerde rüştiyelerin sayısı hızla arttı. Okul süresi bazı yerlerde dört yıla çıkarıldı, programlara fen ve uygulama ağırlıklı dersler eklendi. Cumhuriyetin ilanından (1923) sonra bu okulların adı "orta mektep" (sonradan ortaokul) olarak değiştirildi.
Kaynakça
- ↑ Rüştiye Mekteblerinde Tarih Dersi
- ↑ Tarihçe, Davutpaşa Anadolu Lisesi.
- ↑ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
