Reasürans

Reasürans, sigorta şirketlerinin üstlerindeki riskleri tekrar sigortalatarak kendilerini güvence altına alması.

Reasürans işinde uzmanlaşan şirketlere ve bu şirketlerde çalışan reasürans konusunda uzman kişilere reasürör denir.

Reasürans tekniği

Reasürans sayesinde, sigorta şirketleri, kendi mali kapasitelerinin çok üzerindeki risklere teminat verebilir. Reasürörlere devredilen riskler, dünyanın her tarafında reasürans yapan şirketlere dağılır. Böylece, özellikle büyük risklerin etkileri bölünür ve uluslararası mali piyasalara dağılarak karşılanabilir hale gelir.

Sigorta şirketleri, reasürans işinde genellikle riski veren taraf olmakla birlikte, bazen risk kabulü de yaparlar. Sigorta şirketlerinin reasürans işi kabulü, çoğu kez havuzlar (pool'ler) yoluyla olur.

Sigorta şirketleri, risklerin tümünü reasürörlere devretmez, bir kısmını kendileri üstlenir. Sigorta şirketlerinin kendilerinde kalan bu riske saklama payı (veya konservasyon) denir.

Sigorta şirketleri, devrettikleri riskler karşılığında reasürörlere prim öderler. Reasürörler ise, sigorta şirketlerine, üstlendikleri risklerden kaynaklanan hasar tazminatlarını ödedikleri gibi, kendilerine devrettikleri riskler için ayrıca bir de komisyon ödemesinde bulunurlar.

Başlıca reasürans yöntemleri şunlardır:

Zorunlu reasürans

Sigorta şirketinin reasürörle anlaşarak belli bir dönem içinde (çoğu kez bir yıl boyunca) kabul ettikleri tüm poliçelerin sigortalanmasını sağlamasıdır. Bu durumda sigortacı ve reasürör bir anlaşma (trete) imzalarlar.

Zorunlu reasürans anlaşmalarında sigortacı üstlendiği her riski anlaşma kapsamına girdiği sürece reasüröre devretmek zorundadır. Buna karşılık reasürör de kendisine devredilen her riski kabul etmek zorundadır.

Reasürans anlaşmaları, riskin paylaşılma yöntemine göre çeşitli gruplara ayrılır.

• Bölüşmeli reasürans anlaşmaları: Bu tür anlaşmalarda, sigorta primi ve hasarlar belli bir oranda sigorta şirketi ile reasürör arasında paylaşılır. Sonuç olarak sigortacının ve reasürörün devredilen risklerden elde edeceği kâr veya zarar birbirine benzer olacaktır. Başlıca türleri, aşkın bedel anlaşmaları (eksedan, surplus) ile belirli paylı (kotpar) anlaşmalardır.
• Bölüşmesiz reasürans anlaşmaları: Bu tür anlaşmalarda reasürör, sigortacının zararının belli bir tutarı geçmesi halinde, sadece aşan kısmı ödemekle yükümlüdür. Sigortacıya ödenen hasarla reasüröre devredilen prim arasında oransal bir bağlantı yoktur. Bu anlaşmaların başlıca türleri hasar fazlası (excess of loss) ve stop loss 'tur.

İhtiyari reasürans

Sigorta şirketlerinin seçtikleri riskleri, risk bazında reasüröre devretmesi durumudur. Genellikle tretelerin üst teminat sınırlarının da üzerine taşan çok büyük riskler için kullanılır. Bu riskler, parça bazında sigortalanır. Reasürörler, çoğu kez ihtiyari reasürans için sigorta şirketinden risk hakkında ayrıntılı bilgi ve belge isterler. Reasürör şirketlerde ihtiyari risk kabulünde uzmanlaşmış kadrolar, bu bilgileri inceleyerek risk kabulü konusunda karar verir.

İhtiyari-zorunlu

Zorunlu ve ihtiyari reasüransın bir karışımıdır. Bu tür reasürans anlaşmalarında sigortacı istediği riski reasüröre devretmekte serbesttir. Buna karşılık reasürör, kendisine anlaşma kapsamında devredilen her riski kabul etmek zorundadır.

Retrosesyon

Reasürörlerin kendi üstlerindeki riskleri sigortalaması durumudur. Böylece riskler daha da dağıtılmış olur. Bir retrosesyonda riski devreden taraf reasürördür. Riski kabul eden ise (reasüransta olduğu gibi) bir diğer reasürör, bir sigorta şirketi veya bir pool olabilir. Sadece retrosesyon işi yapan şirket yoktur. Retrosesyon anlaşmasında riski kabul eden şirkete retrosesyoner, devreden şirkete retrosedan denir.

Retrosesyon işindeki önemli bir risk, devredilen risklerin sigorta piyasasında dönüp dolaşıp yine devreden şirkete gelmesidir. Bu duruma spiral denir. Spiral oluşması halinde, retrosesyoner şirket, farkına varmadan fazladan risk üstlenmiş olacaktır. Özellikle felaket hallerinde, bu risk önemli boyutlara ulaşır. 1980'lerde Londra sigorta piyasası spirallerden etkilendi. Bazı reasürörlerin iflas etmesi sonucunda, bunlara risk devreden sigorta şirketleri de etkilendi ve teminatsız kaldı. Bu nedenlerle, retrosesyoner şirketler risk kabul ederken spiral oluşmaması için özellikle dikkatli davranır.

Risk bonoları

Risk bonoları, özellikle felaket hasarlarına verilen teminatların bonolar haline getirilerek mali piyasalarda satılması yoluyla yapılır. Bonoları alanlar, dönem sonunda gerçekleşen hasar miktarına göre kazanç elde eder ya da kayba uğrarlar.

Türkiye'de reasürans

2008 itibariyle Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği'ne kayıtlı Türkiye'de faaliyet gösteren iki reasürans şirketi vardır. Bunlardan büyük olanı, bir Türkiye İş Bankası iştiraki olan Milli Reasürans T.A.Ş.'dir. Geçmişte Türkiye'de Destek Reasürans, İstanbul Reasürans gibi şirketler kurulmuş, ancak sektördeki konsolidasyon ve dış rekabet nedeniyle faaliyetlerini sürdürememiştir. Halk Reasürans, uzun süre risk kabulü yapmadan tüzel kişiliğini korumuş, daha sonra Artı Reasürans A.Ş. adıyla yeniden kurulmuş, ancak yeni kurulan şirket henüz faaliyete geçmemiştir.

Türkiye'deki sigorta şirketleri, risklerini ağırlıklı olarak yabancı reasürans şirketlerine devretmektedir. Bu nedenle Türk sigorta sektörü, uluslararası reasürans piyasasındaki koşullara tabi olarak çalışmak zorundadır.