Psikoloji
 Portal • Tarih Dallar |
| ARAŞTIRMA |
|
Anormal |
| UYGULAMALI |
Psikoloji (Yunanca ψυχολογία, psihologia: Psikoloji), insan davranışları ve zihinsel süreçleri ile birlikte bunların altında yatan nedenleri inceleyen ve araştıran bilim dalıdır. Psikoloji diğer bilimlere kıyasla çok daha kısa bir geçmişe sahiptir. Bu kısa süre içinde psikoloji değişik biçimlerde tanımlanmıştır. İlk tanım insan zihninin yapısının incelenmesi biçimindeydi. İnsan zihnini gözleyebilmenin olanaksızlığı karşısında psikologlar, psikolojiyi "gözlenebilen davranışların bilimsel incelemesi" biçiminde tanımlamışlardır. İnsan zihninin davranış üzerindeki etkisini kabul etmeyen bu yaklaşıma, psikoloji içinde tepki oluşmaya başlamış, bellek süreçleri ve düşünme gibi zihinsel işlevleri inceleyen bilişsel psikoloji ortaya çıkmıştır.[1]
Bu gelişmeler günümüz psikolojisinin tanımını etkilemiştir. Modern psikoloji günümüzde, davranışı ve davranışın altında yatan süreçleri bilimsel olarak inceleyen çalışma alanı olarak tanımlanır. Bilişsel süreçleri doğrudan gözleme olanağı yoktur; organizmanın davranışları gözlenerek ya da nörolojik bulgular kullanılarak onların varlığı saptanır.[1]
Bilim olarak psikoloji
İnsanın, bir canlı olarak çevresine uyum sağlama ve kendi içinde dengeli bir şekilde gelişme eğilimi vardır. Psikoloji de elde ettiği yasaları yine insana uygulayarak onun davranışlarını açıklamaya, önceden kestirmeye çalışır. Böylece, insana bu gelişim ve uyum sürecinde yardımcı olabilir.
Günümüzde psieyacan, bellek, düşünme ve öğrenme konularında elde edilen psikolojik bilgilerin eğitim alanında kullanılmasıyla bu alanda başarı yükselmiş, daha sağlıklı, daha yeni bir eğitim anlayışı gelişmiştir.
Psikolojinin amaçları
- İnsan davranışlarını tanımlamaya çalışır. (Örneğin: Stres, vücudun çeşitli içsel ve dışsal uyaranlara verdiği otomatik tepki. Öğrenme, bireyin yaşantılar sonucu davranışlarda meydana gelen oldukça uzun süreli değişmelerdir. gibi.
- İnsan davranışlarını anlamaya ve açıklamaya çalışır. Davranışın nedenini saptamaya çalışır. Yani diğer bilimlerin yaptığı gibi neden-sonuç ilişkisini ortaya koymaya çalışır.
- İnsan davranışlarını önceden kestirebilmek (öngörü, tahmin) ister.
Psikolojinin alanları
- Klinik psikoloji
- Sosyal psikoloji
- Deneysel psikoloji
- Fizyolojik psikoloji
- Gelişim psikolojisi
- Endüstri ve örgüt psikolojisi
- Eğitim psikolojisi
- Öykü psikolojisi
- Din psikolojisi
- Çocuk psikolojisi
Ekoller ve yaklaşımlar
- Amaçlılık ruhbilimi
- Askerlik ruhbilimi
- Uygulamalı ruhbilim
- Atomculuk
- Bilimsel ruhbilim
- Biçim ruhbilimi
- Bireysel ruhbilim
- Budunsal ruhbilim)
- Çevre ruhbilimi
- Çevresel ruhbilimi
- Çözümsel ruhbilim
- Davranışçılık
- Davranışlararası ruhbilimi
- Derinlik ruhbilimi
- Ergenlik ruhbilimi
- Yapısal ruhbilim
- Genel ruhbilim
- Gensel ruhbilim
- Görgül ruhbilim
- Hayvan ruhbilimi
- Herbartçılık
- İşlem ruhbilimi
- İşlevsel ruhbilim
- Kişilik ruhbilimi
- Kültür ruhbilimi
- Matematiksel örnek ruhbilim
- Nesnel ruhbilim
- Örgensel ruhbilim
- Öz ruhbilimi
- Sayılama ruhbilimi
- Topoloji ruhbilimi
- Ussal ruhbilim
- Uyaran - karşılık ruhbilimi
- Varoluşçu ruhbilim
- Vektör ruhbilimi
- Yığın ruhbilimi
- Politik Psikoloji
Ayrıca:
- Normaldışı ruhbilim
- Biyolojik ruhbilim
- Bilişsel ruhbilim
- Karşılaştırmalı ruhbilim
- Psikometrik ruhbilim
- Danışmanlık ruhbilimi
- Eğitim ruhbilimi
- Adli psikoloji
- Sağlık ruhbilimi
- Nöropsikoloji
- Psikodrama
- Sağlıkbilimsel psikoloji
- Psikanaliz
- Psikopatoloji
- Grup psikolojisi, vb. alanlar da mevcuttur.
Ana çalışma alanları
- Dikkat ve filtreleme kuramları
- Örüntü tanıma
- Kısa dönem hafıza ve uzun dönem hafıza
- Otobiyografik hafıza
- Düzensiz hafıza
- Flaş hafıza
- Anlamsal hafıza
- Yapısal hafıza
Bilgi temsili
- Zihinsel betimleme
- Önermeli şifreleme
- Betimleme önerme tartışması
- Zihinsel modeller
- Mantık, biçimsel ve doğal muhakeme
- Kavram oluşturma
- Problem çözme
- Yargılama ve karar verme
- Wilhelm Wundt
- Edward Titchener
- William James
- John B. Watson
- B. F. Skinner
- Edward Thorndike
- Albert Bandura
- Erik Erikson
- Geroge Miller
- Ulrich Neisser
- Hermann Ebbinghaus
- Max Wertheimer
- Kurt Lewin
- Kurt Koffka
Diğer bilimlerle ilişki
Psikoloji-biyoloji: Biyoloji, canlı varlıkları inceler. İnsan biyolojisi, insan psikolojisiyle iç içedir. İnsanların psikolojik durumu, onların biyolojik işleyişini; biyolojik durumları da ruhsal durumlarını etkiler. Psikotrop ilaçların çalışma şekli de bu yüzden insanların sinir sistemindeki kimyasal değişiklikler yaratarak ruh durumlarını değiştirmeyi hedefler.
Kaynakça
- 1 2 Doğan Cüceloğlu (1991), İnsan ve Davranışı, "Psikolojinin Tanımı", Remzi Kitabevi, ISBN 978-975-14-0250-9.
| ||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||