Sâdi Yâver Ataman

Sâdi Yâver Ataman (23 Nisan 1906, Yanya - 10 Aralık 1994, İstanbul), Türk müzikolog, folklor uzmanı, eğitimci ve sanatçı.

23 Nisan 1906'da babasının görev yaptığı Yanya'da doğmuştur. Babası Kafkasyalı Şeyh Şâmil'in baba soyundan Dr. Ali Yâver Ataman, annesi ise Safranbolu "Cılız" soyundan Habîbe Yektâ Ataman'dır.

İptidâî Mekteb ve Rüştiye ve İdâdî'yi Safranbolu'da 1922'de, liseyi ise İstanbul'da İstiklâl Lisesi'nde 1926'da tamamlamıştır. İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği'ne kaydolmuştur fakat müzik tutkusu nedeniyle eğitimini bırakarak, o zamanki ismi Dâru'l-Elhân olan İstanbul Konservatuvarı'na girmiş ve 1930'da mezun olmuştur. Eğitim sürecinde ayrıca Mehmet Fuad Köprülü'den dersler almıştır.

1930-1931 yıllarında müzik öğretmenliği yapmıştır. 1933 yılında askere gitmiş ve 1934 yılında teğmen olarak terhis olmuştur. 1938'e kadar öğretmenlik yapmış ve kendi isteğiyle öğretmenlik mesleğini bırakmıştır. 1938-1940 yıllarında Ankara Radyosu Halk Müziği yayınları yöneticiliği yapmıştır.

1940 yılında bağımsız olarak Karabük belediye başkanlığına seçilmiş ve aynı tarihlerde Karabük halkevi başkanlığını sürdürmüştür. 1940'da başkanlığı döneminde tekrar teğmen olarak askere alınmış ve 1942'de üsteğmen olarak görevine dönmüştür. 1946'da tekrar askere alınmış ve 1947'de terhis olmuştur.

1948'de İstanbul Beyazıt bucak müdürlüğü ve 1950'de İstanbul Radyosu'nda grup şefliği yapmıştır. 1952 yılında Bucak'daki görevinden ayrılmış ve İstanbul Belediye Konservatuvarı içinde Folklor İnceleme ve Derleme Kurulu başına geçirilmiştir.

1953'te Radyo Islah Komisyonu üyeliği ve Raportörlüğü'ne seçilmiştir. 1955-1960 arasında Radyo Halk Müziği Müşâvirliği yapmıştır. 1963'te Folklor İnceleme ve Derleme Kurulu üyeliğine tekrar getirilmiş ve 21 Aralık 1971'de bu görevden emekli olmuştur. 1972-1976 yıllarında Yapı ve Kredi Bankası genel müdürlüğü kültür ve sanat işleri müşâvirliği görevinde bulunmuştur.

Sâdi Yâver Ataman'ın bir erkek ve üç kız çocuğu vardır. 1991'de Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Devlet Sanatçısı unvanı verilmiştir.^[1] 10 Aralık 1994'te İstanbul'da 88 yaşında ölmüş ertesi gün Safranbolu'da gömülmüştür.

Eserleri

Eserlerinde bazen Emre Kayaoğlu ismini kullanmıştır.

Yayımlanmış Kitapları

1. Aşık Nâilî, Zonguldak, 1937, Karaelmas Basımevi, 24 s.,
2. Safranbolu Düğünleri/Oyunlar-Türküler, Bartın, 1936, Memleket Basımevi, 94 s.,
3. Anadolu Halk Sazları, Yerli Musikiciler ve Halk Musiki (Müzik) Karakterleri, İstanbul, 1938, Burhaneddin Matbaası, 72 s.
4. Bu Toprağın Sesi/Toprak Kokan-Memleket Havaları, İstanbul, 1951, Şaka Matbaası, 160 s.,
5. Memleket Havaları/I: Esnaf Türküleri, İstanbul, 1954, V.Meti matbaası, 32 s.
6. Okullar İçin Halk Müziği ve Müsâmere Türküleri, İstanbul, 1965, Anten Yayınevi, 112 s.
7. Okullar İçin Yeni Şarkılar ve Kahramanlık Türküleri, İstanbul, 1966, Tan Gazetesi ve Matbaası, 48 s.,
8. Başını Vermeyen Şehit Gencosman, İstanbul, 1972, Şua Mecmuası Kültür Yayınları: 1, 80 s.
9. İki Resimli Roman Bir arada: Genç Osman [Yazan: Sadi Yâver Ataman - Çizen: Hamit Yüksek] ve Han Buyruğu [Yazan: Mehmet Taşdiken - Çizen: Hasan Karal], İstanbul, 197(?)/(tarih yok), Otağ Yayınları Resimli Romanlar Serisi, 108 s.
10. 100 Türk Halk Oyunu, İstanbul, 1975, Yapı Kredi Bankası Yayınları, Tifdruk Matbaacılık A.Ş., 160 s.
11. Dümbüllü İsmail Efendi, İstanbul, 1975(?)/(tarih yok), Türkiye İş Bankası Yayınları, 256+96 s.
12. Türk Halk Oyunları: 1/BARLAR, İstanbul, 1977, Sarıaltun Yayınları, 111 s.
13. Mehmet Sâdi Bey, Ankara, 1987, Nüve Matbaası, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları:842, Kültür Eserleri Dizisi:100, 223 s.
14. Atatürk ve Türk Musikisi, Ankara, 1991, Kültür Bakanlığı/1291, Atatürk Dizisi/31, Atak Ofset, 144 s.
15. Eski Türk Düğünleri, Ankara, 1992, Kültür Bakanlığı/1425, Kültür Eserleri/186, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 151 s.
16. Türk Halk Musikisi ve Bağlama Metodu, İstanbul, 1992 (?/tarih yok), Akın Erkul-Ataman Elektroteknik Yayınevi, 42 s.
17. Türk İstanbul, İstanbul, 1997, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, 512.s

Yayımlanmamış kitapları

1. Aşk Bülbülü Emrah
2. Aşk Bülbülü Karacaoğlan
3. Başını Vermeyen Şehit Genç Osman [Sinematoğrafik Süje]
4. Çocuklar İçin [Okullar İçin] Eğlenceli Müzik, Oyun ve Deyişler
5. En Yaygın Halk Oyunlarımız: Halaylar
6. Folklor Araştırmaları Açısından "Ahilik" ve Esnaf Kuruluşları
7. İlkokullar İçin Müzik Eğitimi/[I-II-III-IV-V. sınıflar için]
8. Karşılaştırmalı Türk Halk Musikisi [Yapı, Metrik Sistem, Tonal Özellikleri, Türk San'at Musikisi ve Batı Müziklerine Göre Ayrıntılı Bilgiler ve Oyunlarımız]
9. Kerem ile Aslı [Sinematoğrafik Süje]
10. Konuşan Anadolu/I
11. Konuşan Anadolu/II
12. Uzun Mehmet
13. Uzun Mehmet [Sinematoğrafik Süje]
14. Yaşayan Orman
15. Yaşayan Orman/[Ormanları Koruma Konusunu Ele Alan Orijinal Hikaye]

Plaklarında okuduğu eserler

1. Aç kapıyı ben geldim (Sahibinin Sesi)
2. Alçak ceviz dalları (Odeon)
3. Amani oyun havası (Columbia)
4. Avşar iskân bozlağı (Hürses)
5. Benlimi aldım saçaktan (Parlfon)
6. Ben yârime kal’altıında kavuştum [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
7. Çadır kurdum Eğr’ova’nın düzüne (Sahibinin Sesi)
8. Çırdak oyun havası (Odeon)
9. Çuha da yelek ekl’olur [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
10. Dağ olur meşelerde [Bn.Sulhiye (Kuşkaya) ile birlikte] (Columbia)
11. Dama bulgur sererler/Bartın Varyantı [Bn.Nevin ile birlikte] (Odeon)
12. Ey milli dost milli dost (Columbia)
13. Gülîzar taksîm (Tanburla) (Parlfon)
14. Hac’Osman’ın gelinleri çift oynar (Parlfon)
15. İki de durnam gelir (Odeon)
16. Kâbenin dalları bölük bölüktür [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
17. Karaoğlan Karaoğlan [Bn.Sulhiye (Kuşkaya) ile birlikte] (Columbia)
18. Kastamonu Zeybeği (Odeon)
19. Kayadan iner akrep (Odeon)
20. Köroğlu (Columbia)
21. Mâhur Peşrev (Tanburla) (Parlfon)
22. Mâhur Saz Semâisi (Tanburla) (Parlfon)
23. Mavili mavili elâ kız [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
24. Nihâvend Taksîm (Tanburla) (Parlfon)
25. Okkalı Hacerim (Odeon)
26. Salına salına suya gidersin/Safranbolu Varyantı [Bn.Nevin ile birlikte] (Odeon)
27. Sarı kızın ayağında yemeni [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)
28. Selâm söylen Beybabam’a (Mahmud’um) (Columbia)
29. Seymen karşılama havası (Hürses)
30. Yarım Çırdak (Odeon)
31. Yaş kiremitten su damlar (Odeon)
32. Düriye’min güğümleri kalaylı [Bn.Nedime ve Münevver ile birlikte] (Columbia)

Notlar

1. Kültür Bakanlığı

Kaynaklar

• "Sadi Yaver Ataman" [Yazarı: Süleyman Şenel, İstanbul, 1995]
• Sâdi Yâver Ataman biyografisi