Süperpozisyon prensibi (jeoloji)
Süperpozisyon prensibi veya süperpozisyon ilkesi, jeolojinin bir bilim olarak gelişmesinde 17. yüzyıl Danimarkalı anatomi bilgini Nicolas Steno'nun (1638-1686) geniş ölçüde yayılan yazılarından ötürü önemli bir dönemdir. Steno taşkın sırasında ırmakların taşkın düzlükleri boyunca yayıldığını ve taşkın düzlüğünde yerleşik organizmaları gömen çökel tabakalarının biriktiğini gözlemiştir. Ardışık taşkınlar önceki çökellerin üzerine gelen ya da depolanan yeni çökel tabakalarını oluşturur. Bu çökel tabakaları taşlaşarak çökel kayaç haline gelir. Bu yüzden bozulmamış bir çökel kayaç tabakası diziliminde en eski tabaka altta ve en genç tabaka üsttedir. Bu üst üste bulunma prensibi katmanların ve içerdikleri fosillerin göreceli yaşlarının belirlenmesi için temeldir.
Yukarıdan aşağıya:
•Yuvarlak taba rengi kubbe Navajo Sandstone,
•katmanlı kırmızı Kayenta Formation,
•'uçurum oluşturan dikey eklemli kırmızı Wingate kumtaşı',
•morumsu chinle oluşumu,
•katmanlı açık kırmızı Moenkopi Formation,
•ve beyaz katmanlı Cutler Formation kumtaşı. Resim Glen Canyon National Recreation Area'da, Utah.
Teşekkülü
Stratigrafinin temel kuralı süperpozisyon prensibinin de temel kuralıdır. Bir örnekle açıklanacak olursa Meksika Körfezi'nde bu yıl belirlenen bir çamur deposu, geçen sene depolanmış bir katman üzerinde duracaktır. Geçen yılki depo, sırayla ve ard arda daha eski depoya dayanır. Körfez içinde depolanma uzun zaman içerisinde geriye doğru devam eder. Bu depolardan bir kesit alınırsa en eski deponun altta, en genç deponun üstte olduğu kronolojik bir kayıt ortaya çıkar. Bu ard arda sıralanma süperpozisyon prensibini açıklar. Eğer bir serideki tortul kayaçlarda bir devrilme yoksa en üstteki katman daima en genç, en alttaki katman ise en eskidir.
Kaynaklar
Literatür
- Judson Sheldon, Richardson Steven M., 1995, EARTH An Introduction to Gelogic Change.
- Monroe James s., 2007, Fiziksel Jeoloji Yeryuvarı'nın Araştırılması.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
