Siyahiler
Siyahî ya da zenci, antropolojide insanların ayrıldığı ırklardan biri. Bu kavram yalnızca belirli milletleri değil, derileri siyah olan tüm insanları kapsar. Batılı devletlerde yaygın olarak kullanılan Afro (Afrikalı) ve Karayipli sözcükleri de zaman zaman Türkçede kullanılır.
Etimoloji
Siyah sözcüğü Türkçeye Farsçadan,[1] zenci sözcüğü Arapçadan geçmiştir.[2] Arapça zenc sözcüğü "siyah" anlamına, zenci sözcüğü "siyahî" anlamına gelir.
Köle ticareti ile özdeşleştiği için Anglosakson toplumlarda hakaret kabul edilerek[3] artık kullanılmayan "Negro" sözcüğü Latince niger (siyah) sözcüğünden İspanyolca ve Portekizceye geçmiştir.[3] Negro sözcüğü Türkçeye zaman zaman zenci olarak çevirilse de aralarında birincil anlam benzerliği haricinde bir dilbilimsel ilişki yoktur ve zenci kelimesi Türkçede hiçbir zaman "köle" anlamında kullanılmadığı için hakaret anlamı taşımaz. Bununla birlikte siyaseten doğruluk adına zaman zaman kullanımından kaçınılır.
Fiziksel özellikler
Siyahi ırkın en belirgin ortak özelliği, derinin, iris ve tüylerin bol miktarda melanin boya maddesi (pigmenti) içermesi nedeniyle koyu renkli oluşudur. Renk sarı-kahverengi ya da kırmızıdan, abanoz siyahına dek değişir. Bu koyu renkler Güneş ışınlarını soğutarak deri altındaki dokuları korurlar. Öte yandan vücuttaki çok sayıdaki ter bezleri ısının dağılmasını sağlar. Deride çok az kıl bulunur. Saçlar genellikle kıvırcık, bazen de biber tanesi biçiminde örgülüdür. Ağız bölümleri oldukça etli, dişleri ise çok kuvvetlidir; çene kemikleri çok sağlam olup, uzun ve dışarı çıkıktır. Dudakları kalın ve sarkık; kulaklar küçüktür. Burnun aşırı geniş oluşu da sıcak ve özellikle nemli-nemli sıcak ortama uyma özelliğine bağlanır.[4]
Coğrafya
Siyahiler, ekvator ortamı ve bu ortamın orman, savan, çöl gibi çeşitli değişikliklerine uyma bakımından kendi içinde derin farklılıklar gösterir. Afrika, Asya ve Avustralya’ya yayılmış olan siyahiler birbirinden farklıdır. Beyaz ırkta ve sarı (doğu Asyalı) ırklarda olduğu gibi, siyahilerde de melezler görülür. Buna karşın siyahiler, dünyada en az karışan, büyük göçlerle ana karakterini yitirmeyen ırklardan biridir.[4] Siyahilerin ana yurdu Afrika anakarası olmakla birlikte, tarih öncesi zamanlardaki göçlerle birçok kol, Güney Asya ve Avustralya ile Büyük Okyanus’taki adalara geçti. Siyahilerin ayrıldığı başlıca soy dalları şunlardır:
Afrika Siyahileri
Batı kıyılarında yaşayan siyahilerin derileri koyu kahverengi ile siyah arasında değişir. Bunların kafası küçük ve uzunca, yüzleri basık, boyları ve kolları uzuna yakın, bacakları kısadır. Liberya’daki Kru, Nijerya’daki İbo ve Lvaj’lar bu soyun tipik örnekleridir. Aşağı Nil bölgesindeki siyahiler, Batı Afrikalı siyahilere benzer. Bir bölümü, beyaz ırktan olan hami soyuyla karışıktır. Nile çevresinde yaşayan bu siyahilere Nilotik adı verilir. Nil boylarında beyaz ırkla karışan siyahilerin bir kolu da Mısır Halkının bir bölümünü oluşturan Fellahlardır. Kuzeydoğu Afrika’da, özellikle Kenya’da yaşayan siyahiler de Nilotikler’e benzer. Bunlardan Masai, Nandi ve Suk boyları Hami soyuna ait özellikler gösterir. Bu arada Kuzeydoğu Afrika ile, Kuzeybatı Afrika’da Sudan ve Senegal boyları, siyahi ırkının tipik örnekleridir. Bunların boyları daha uzun, vücutları biçimli, derileri koyu kahverengidir.
Asya'daki Siyahiler
Genellikle başka ırklara karışmıştır. Hindistan’daki Toda, Tamil ve Vedalar Beyaz ırk ile siyahi ırkın karışmasından ortaya çıkmadır. İnce çizgili, ince dudaklı ve düz saçlıdırlar. Malay Yarımadası’ndaki Semanglar ile Filipinler'deki Aetalar, kısa boylu ufak yapılıdırlar. Bunlara Asya Pigmeleri adı verilir. Bu arada Yeni Gine ile Borneo’da yaşayanlar da siyahi ırkındandırlar.
Okyanusya'daki Siyahiler
Burada yaşayan siyahiler her iki ırkla da karışıktırlar. Yeni Gine ve Borneo’da olduğu gibi bunlar da Küçük siyahi koluna Bağlıdırlar. Negrito adı verilen bu siyahilerden Samoa, Solmon ve Havai Adaları’nda yaşayanlar Sarı ırk(Çin ve benzeri) ve Beyaz ırkla karışmıştır. Renkleri açık kahverengi, boyları uzun ve düzgündür. Avustralya yerlileri de Zenci-Beyaz karışımıdır.
Amerika'daki Siyahiler
Siyahiler Güney ve Kuzey Amerika’da da önemli topluluklar oluştururlar. Bunlar anakaranın yerlisi değil, köle ticareti yoluyla Avrupalılar tarafından Yeni Dünya'ya götürülen siyahilerdir.
Kaynakça
- ↑ "siyah." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 23 Temmuz 2012
- ↑ "zenci." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 23 Temmuz 2012
- 1 2 "Negro." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- 1 2 Büyük Ansiklopedi, Milliyet, 1990. Cilt 15. Sayfa 5960.