Türk Silahlı Kuvvetleri genelkurmay başkanları listesi
Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı, Kurtuluş Savaşı zamanında düzenli ordunun komuta ihtiyacı sonucunda kurulmuş olan ve resmî olarak Türkiye'yi korumakla görevlendirilen askeri kuruluştur.[1] Ek olarak görevleri arasında insani yardım ve kriz yönetimi de bulunmaktadır.[1] İlk Genelkurmay Başkanı Orgeneral İsmet İnönü'dür.[2] Genelkurmay Başkanlığı, Kara, Hava, Deniz, Jandarma ve Sahil Güvenlik olmak üzere beş ana komuta merkezinden oluşmaktadır. Jandarma ile Sahil Güvenlik, barış zamanında İçişleri Bakanlığı'na bağlıdır.[3]
1952 yılında Türkiye'nin NATO'ya katılmasıyla beraber Türk Silahlı Kuvvetleri'nde modernizasyon çalışmaları başlamıştır.[4] 1960 yılında silahlı kuvvetler, Türkiye'nin görmüş olduğu ilk askeri darbeyi gerçekleştirdi ve anayasayı değiştirdi.[5] Bu ihtilali Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç ile kuvvet komutanlarının imzasını taşıyan 12 Mart muhtırası izledi ve hükümet düşürüldü. 1974 Kıbrıs Harekatı'nın ardından oluşan siyasi kargaşa ortamı[6] sonucunda 12 Eylül Darbesi gerçekleşti. Sıkıyönetim ilan edilerek bir takım siyasi kuruluşlar feshedildi ve Genelkurmay Başkanı Kenan Evren, devlet başkanı oldu.[6][7] Askeri yönetimde 650 bin kişi gözaltına alındı, 1011 kişi mahkeme kararı olmadığı halde öldü veya öldürüldü.[8][9]
Türk Silahlı Kuvvetleri, NATO'nun ve Birleşmiş Milletlerin düzenlediği operasyonlara katılmaktadır.[4] Şu anda görevde bulunan 29. Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, Ağustos 2015'te yapılan Yüksek Askerî Şûra'da göreve seçilmiştir.[10]
Cumhurbaşkanlık yapan Genelkurmay başkanları İsmet İnönü, Cevdet Sunay ve Kenan Evren'dir. En uzun görev yapan Genelkurmay başkanı Fevzi Çakmak[11], en kısa görev yapan ise Ragıp Gümüşpala'dır. Ragıp Gümüşpala, Millî Birlik Komitesi tarafından emekliye sevkedildi ve sadece 62 gün Genelkurmay başkanlığı yapmış oldu.[12]
Başkanlar listesi
# | Komutan | Fotoğraf | Göreve Başlangıcı | Görev Bitişi | Katıldığı muharebeler |
---|---|---|---|---|---|
1 | Mirliva İsmet İnönü | 3 Mayıs 1920 | 10 Kasım 1921 | Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[13] | |
2 | Mareşal Fevzi Çakmak | 5 Ağustos 1921 | 12 Ocak 1944 | Arnavutluk isyanının bastırılması, Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[11] | |
3 | Orgeneral Kâzım Orbay | 12 Ocak 1944 | 30 Temmuz 1946 | 31 Mart Ayaklanması'nın bastırılması, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[14] | |
4 | Orgeneral Salih Omurtak | 1 Ağustos 1946 | 8 Haziran 1949 | I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[15] | |
5 | Orgeneral Nafiz Gürman | 10 Haziran 1949 | 6 Haziran 1950 | Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[16] | |
6 | Orgeneral Nuri Yamut | 5 Haziran 1950 | 10 Nisan 1954 | Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[17] | |
7 | Orgeneral Nurettin Baransel | 28 Mayıs 1954 | 25 Ağustos 1955 | Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[18] | |
8 | Orgeneral Hakkı Tunaboylu | 25 Ağustos 1955 | 10 Ekim 1957 | I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[19] | |
9 | Orgeneral Feyzi Mengüç | 11 Ekim 1957 | 22 Ağustos 1958 | I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[20] | |
10 | Orgeneral Rüştü Erdelhun | 23 Ağustos 1958 | 27 Mayıs 1960 | I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[21] | |
11 | Orgeneral Ragıp Gümüşpala | 3 Haziran 1960 | 4 Ağustos 1960 | I. Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı ve Şeyh Sait İsyanı'nın bastırılması.[12] | |
12 | Orgeneral Cevdet Sunay | 4 Ağustos 1960 | 16 Mart 1966 | I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[22] | |
13 | Orgeneral Cemal Tural | 16 Mart 1966 | 16 Mart 1969 | Katıldığı bir muharebe yok.[23] | |
14 | Orgeneral Memduh Tağmaç | 16 Mart 1969 | 29 Ağustos 1972 | Katıldığı bir muharebe yok.[24] | |
15 | Orgeneral Faruk Gürler | 29 Ağustos 1972 | 6 Mart 1973 | Katıldığı bir muharebe yok.[25] | |
16 | Orgeneral Semih Sancar | 6 Mart 1973 | 7 Mart 1978 | Kıbrıs Harekatı[26] | |
17 | Orgeneral Kenan Evren | 7 Mart 1978 | 1 Temmuz 1983 | Katıldığı bir muharebe yok.[27] | |
18 | Orgeneral Nurettin Ersin | 1 Temmuz 1983 | 6 Aralık 1983 | Kıbrıs Harekatı.[28] | |
19 | Orgeneral Necdet Üruğ | 6 Aralık 1983 | 2 Temmuz 1987 | Katıldığı bir muharebe yok.[29] | |
20 | Orgeneral Necip Torumtay | 24 Temmuz 1987 | 3 Aralık 1990 | Katıldığı bir muharebe yok.[30] | |
21 | Orgeneral Doğan Güreş | 6 Aralık 1990 | 30 Ağustos 1994 | Katıldığı bir muharebe yok.[31] | |
22 | Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı | 30 Ağustos 1994 | 30 Ağustos 1998 | Katıldığı bir muharebe yok.[32] | |
23 | Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu | 30 Ağustos 1998 | 28 Ağustos 2002 | Katıldığı bir muharebe yok.[33] | |
24 | Orgeneral Hilmi Özkök | 28 Ağustos 2002 | 28 Ağustos 2006 | Katıldığı bir muharebe yok.[34] | |
25 | Orgeneral Yaşar Büyükanıt | 28 Ağustos 2006 | 28 Ağustos 2008 | Katıldığı bir muharebe yok.[35] | |
26 | Orgeneral İlker Başbuğ | 28 Ağustos 2008 | 27 Ağustos 2010 | Katıldığı bir muharebe yok.[36] | |
27 | Orgeneral Işık Koşaner | 27 Ağustos 2010 | 29 Temmuz 2011 | Katıldığı bir muharebe yok.[37] | |
28 | Orgeneral Necdet Özel | 29 Temmuz 2011 | 18 Ağustos 2015 | Katıldığı bir muharebe yok.[38] | |
29 | Orgeneral Hulusi Akar | 18 Ağustos 2015 | Görevde | Fırat Kalkanı Harekatı.[39] | |
- 1 Şeref/Savaş zamanı rütbesi.
Ayrıca bakınız
- Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay II. Başkanları listesi
- Türk Kara Kuvvetleri Komutanları listesi
- Türk Hava Kuvvetleri Komutanları listesi
- Türk Deniz Kuvvetleri Komutanları listesi
- Türk Jandarma Genel Komutanları listesi
- Türk Sahil Güvenlik Komutanları listesi
- 1. Ordu (Türkiye) komutanları listesi
- 2. Ordu (Türkiye) komutanları listesi
- 3. Ordu (Türkiye) komutanları listesi
- Ege Ordusu komutanları listesi
Kaynakça
- Listede kaynak olarak TSK, "Genelkurmay Başkanları" başlıklı liste kullanılmıştır.
- 1 2 TSK, "Görevi" başlıklı internet yazısı.
- ↑ TSK, "Genelkurmay Başkanları" başlıklı liste.
- ↑ TSK, "Kuvvet Yapısı" başlıklı internet yazısı.
- 1 2 TSK, "Tarihçe" başlıklı internet metni.
- ↑ TBMM resmi sitesi, "27 Mayıs ihtilali ile ülke yönetimine el koyan güç" başlıklı metin (Arşivlenmiş sayfadır).
- 1 2 CNN Türk, "Bir gecede değişimin adı: 12 Eylül Darbesi" başlıklı internet yazısı.
- ↑ TSK, Kenan Evren biyografisi.
- ↑ CNN Türk, "12 Eylül darbesinin bilançosu" başlıklı internet yazısı.
- ↑ Ntvmsnbc, "12 Eylül’ün bilançosu" başlıklı internet haberi.
- ↑ Türk Silahlı Kuvvetleri
- 1 2 TSK, "Fevzi Çakmak" biyografisi.
- 1 2 TSK, "Ragıp Gümüşpala" biyografisi.
- ↑ http://www.tsk.tr/1_tsk_hakkinda/1_2_genelkurmay_baskanlari/konular/ismet_inonu.htm TSK, "İsmet İnönü" biyografisi.]
- ↑ TSK, "Kazım Orbay" biyografisi.
- ↑ TSK, "Salih Omurtak" biyografisi.
- ↑ TSK, "Nafız Gürman" biyografisi.
- ↑ TSK, "Nuri Yamut" biyografisi.
- ↑ TSK, "Nurettin Baransel" biyografisi.
- ↑ TSK, "İsmail Hakkı Tunaboylu" biyografisi.
- ↑ TSK, "Feyzi Mengüç" biyografisi.
- ↑ TSK, "Rüştü Erdelhun" biyografisi.
- ↑ TSK, "Cevdet Sunay" biyografisi.
- ↑ TSK, "Cemal Tural" biyografisi.
- ↑ TSK, "Memduh Tağmaç" biyografisi.
- ↑ TSK, "Faruk Gürler" biyografisi.
- ↑ TSK, "Semih Sancar" biyografisi.
- ↑ TSK, "Kenan Evren" biyografisi.
- ↑ TSK, "Nurettin Ersin" biyografisi.
- ↑ TSK, "Necdet Üruğ" biyografisi.
- ↑ TSK, "Necip Torumtay" biyografisi.
- ↑ TSK, "Doğan Güreş" biyografisi.
- ↑ TSK, "İsmail Hakkı Karadayı" biyografisi.
- ↑ TSK, "Hüseyin Kıvrıkoğlu" biyografisi.
- ↑ TSK, "Hilmi Özkök" biyografisi.
- ↑ TSK, "Yaşar Büyükanıt" biyografisi.
- ↑ TSK, "İlker Başbuğ" biyografisi.
- ↑ TSK, "Işık Koşaner" biyografisi.
- ↑ TSK, "Necdet Özel" biyografisi.
- ↑ TSK, "Hulusi Akar" biyografisi.