Cevdet Sunay
| Cevdet Sunay | |
|---|---|
 | |
| 5. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 28 Mart 1966 - 28 Mart 1973 | |
| Başbakan | Süleyman Demirel (1965-71) Nihat Erim (1971-72) Ferit Melen (1972-73) |
| Yerine geldiği | Cemal Gürsel |
| Yerine gelen | Fahri Korutürk |
| Cumhuriyet Senatörü | |
| Görev süresi 28 Mart 1973 - 12 Eylül 1980 | |
| Görev süresi 14 Mart 1966 - 28 Mart 1966 | |
| Seçen cumhurbaşkanı | İbrahim Şevki Atasagun (Vekil) |
| 12. Genelkurmay Başkanı | |
| Görev süresi 4 Ağustos 1960 - 16 Mart 1966 | |
| Yerine geldiği | Ragıp Gümüşpala |
| Yerine gelen | Cemal Tural |
| 11. Kara Kuvvetleri Komutanı | |
| Görev süresi 3 Haziran 1960 - 2 Ağustos 1966 | |
| Yerine geldiği | Cemal Gürsel |
| Yerine gelen | Mehmet Muzaffer Alankuş |
| Genelkurmay II. Başkanı | |
| Görev süresi 15 Aralık 1957 - 3 Haziran 1960 | |
| Yerine geldiği | Salih Coşkun |
| Yerine gelen | Seyfi Turagay |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 10 Şubat 1899 Erzurum, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 22 Mayıs 1982 (83 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Yattığı yer | Devlet Mezarlığı, Ankara |
| Eşi | Atıfet Sunay (e. 1929) |
| Bitirdiği okul | Kara Harp Okulu Harp Akademisi |
| Mesleği | Asker |
| Dini | İslam |
| İmzası |  |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Osmanlı (1917-1920) Türkiye (1921-1966) |
| Branşı | Topçu |
| Hizmet yılları | 1917-1966 |
| Rütbesi | Orgeneral |
| Komutası |
|
| Çatışma/savaşları | I. Dünya Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı |
| Ödülleri | Harp Madalyası İstiklâl Madalyası |
Cevdet Sunay (10 Şubat 1899, Erzurum – 22 Mayıs 1982, Ankara), Türk asker ve devlet adamı, Türkiye Cumhuriyeti'nin beşinci cumhurbaşkanı. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 12. Genelkurmay Başkanı.[2]
Askerlik yaşamı
İlk ve orta öğrenimini Erzurum, Kerkük, Edirne ve Kuleli Askerî Lisesi'nde yaptı.
I. Dünya Savaşı sırasında, 1917 yılında subay adayı olarak eğitim kampına katıldı. Aynı yıl Filistin Cephesinde görev aldı. 1918 yılında Mısır'da İngilizlere esir düştü. Esaretten döndükten sonra, Kurtuluş Savaşı'na katılarak, Güney Cephesinde görev aldı. Sonradan Batı Cephesinde görevini sürdürdü.
1927 yılında Harp Okulu öğrenimini tamamladı. 1930 yılında Harp Akademisi'ni bitirdi. Silahlı Kuvvetler'de çeşitli görevler almıştır. 1949 yılında Tuğgeneral rütbesine terfi etti. Tuğgeneral rütbesi ile 3. Zırhlı Tugay Komutanlığı ve Genelkurmay Harekât Daire Başkanlığı yapmıştır. 1952 yılında Tümgeneral rütbesine terfi etti. Tümgeneral rütbesi ile Genelkurmay Harekât Daire Başkanlığı ve 33. Tümen Komutanlığı görevlerinde bulundu. 1955 yılında Korgeneral rütbesine terfi etti. Korgeneral rütbesi ile 9. Kolordu Komutanlığı, Genelkurmay Harekât Başkanlığı ve Genelkurmay II. Başkanlığı görevlerinde bulunduktan sonra 1958 yılında Orgeneral rütbesine terfi etti. Orgeneral rütbesinde Genelkurmay II. Başkanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı görevlerini yürüttü. 2 Ağustos 1960 tarihinde Genelkurmay Başkanlığı görevine atandı. 15 Mart 1966 tarihinde kendi isteği ile emekli olmuş ve aynı yıl kontenjan senatörü seçildi.
Cumhurbaşkanlığı
Cemal Gürsel'in rahatsızlığı sebebiyle görevden ayrılması üzerine, 28 Mart 1966'da Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin beşinci Cumhurbaşkanı seçildi. 28 Mart 1973 tarihine kadar devam eden Cumhurbaşkanlığı zaman zaman sıkıntılı günler geçirdi. Sırasıyla Süleyman Demirel, Nihat Erim ve Ferit Melen'in hükümet kurdukları bu dönemde en uzun müddet hükümet başında kalan (27.10.1965-19.03.1971) Süleyman Demirel'dir. Demirel bu dönem için Sunay'ın ölümünden sonra: "Beş yıl, Cumhurbaşkanı Sunay ile rahat çalıştık. Birbirimizi anlıyorduk. Çankaya ile hükümet arasındaki bu uyum Türkiye'ye pek çok şey kazandırmıştır" demiştir.
Türkiye'de sol hareketin ivme kazanması, CHP'nin "Ortanın Solu" sloganı, Ecevit'in adının duyulmaya başlaması, öğrenciler arasındaki sağ-sol kavgası, Yassıda Mahkemesi'nde yargılanıp hapse mahkûm olan ve Kayseri Kapalı Cezaevinde kalan başta Celâl Bayar olmak üzere Demokrat Parti milletvekillerinin affı ile siyasî haklar verilmesi mevzusunda o günlerin partileri arasındaki mücadele, Suat Hayri Ürgüplü'nün başbakanlığa getirilip (29 Nisan 1972) kurduğu hükümetin Sunay tarafından önce uygun görülüp sonra reddedilmesi, üniversitelerde zaman zaman arama yapılması, hatta bazen kapatılması, İsmet İnönü'nün irtica ve Nurculuk kelimelerini sık sık tekrarlaması, 1967 Kıbrıs olayları, ABD Başkanı Johnson'un mektubu, Yargıtay Başkanı İmran Öktem'in cenaze merasimindeki olaylar (1969) ve sonrasındaki gösteriler, Birinci Boğaz Köprüsü, İstanbul ve Ankara'da bazı resmî binaların bombalanması Genelkurmay Başkanı Cemal Tural'in Askeri Şûra'ya alınarak Orgeneral Memduh Tağmaç'ın Genelkurmay Başkanı olması (12 Mart 1969), Millî Nizam Partisi'nin kurulması (26 Ocak 1970), İsrail Başkonsolosu'nun kaçırılması ve daha sonra öldürülmesi, üç İngiliz teknisyenin kaçırılıp öldürülmesi, Boğaziçi adlı yolcu uçağının Bulgaristan'a kaçırılması, Deniz Gezmiş ve iki arkadaşının idamı, İsmet İnönü'nün önce CHP liderliğinden daha sonra CHP'den ve milletvekilliğinden istifası, birinci ve ikinci Nihad Erim hükümetleri (1971-1972), sonra Ferid Melen'in başbakanlığı ve benzeri olaylar ve meşhur 12 Mart Muhtırası Cevdet Sunay'ın Cumhurbaşkanlığı döneminde cereyan etmiştir.[3] Yedi yıllık görev süresini 28 Mart 1973 tarihinde tamamladı ve cumhurbaşkanlığından ayrıldı.
1929 yılında Atıfet Hanım'la evlenen ve üç çocuğu olan Cevdet Sunay 22 Mayıs 1982'de 83 yaşında vefat etmiştir. Cenazesi, 28 mayıs 1982'de törenle, Ankara Cebeci Asri Mezarlığında toprağa verildi. 6 Yıl sonra, 30 Ağustos 1988'de, Büyük Zaferin, 66. yılı nedeniyle, Devlet Mezarlığına nakledilmiştir.[4]
Kaynaklar
- ↑ "Cevdet Sunay". Türk Silahlı Kuvvetleri. http://www.tsk.tr/TskHakkinda/CevdetSuna. Erişim tarihi: 15 Aralık 2016.
- ↑ "Cevdet Sunay". T.C. Cumhurbaşkanlığı. 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150405225926/http://www.tccb.gov.tr/sayfa/cumhurbaskanlarimiz/cevdet_sunay/. Erişim tarihi: 12 Ocak 2013.
- ↑ http://www.enfal.de/yak08.htm
- ↑ Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı "Cevdet Sunay". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. http://tccb.gov.tr/sayfa/cumhurbaskanlarimiz/cevdet_sunay/ Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. Erişim tarihi: 20 Ocak 2011.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Cemal Gürsel |
Türkiye Cumhurbaşkanı  28 Mart 1966 - 28 Mart 1973 |
Sonra gelen: Fahri Korutürk |
| Askerî görevi | ||
| Önce gelen: Ragıp Gümüşpala |
TSK Genelkurmay Başkanı 4 Ağustos 1960 - 16 Mart 1966 |
Sonra gelen: Cemal Tural |
| Önce gelen: Cemal Gürsel |
Türk Kara Kuvvetleri Komutanı 3 Haziran 1960 - 2 Ağustos 1960 |
Sonra gelen: Mehmet Muzaffer Alankuş |
| Önce gelen: Salih Coşkun |
TSK Genelkurmay II. Başkanı 15 Aralık 1957 - 3 Haziran 1960 |
Sonra gelen: Seyfi Turagay |
| ||||||||||
| ||||||||
| ||||||||
