Kuleli Askerî Lisesi
| Kuleli Askerî Lisesi | |
|---|---|
 | |
| Kuruluş |
1845 Mekteb-i Fünun-ı İdadiye 1925 Kuleli Askeri Lisesi |
| Kapanış |
31 Temmuz 2016 (OHAL kapsamında KHK ile tüm askeri liseler kapatıldı) |
| Ülke | Türkiye |
| Şehir | Çengelköy İstanbul |
| Türü | Askeri Lise |
| Eğitim dili | Türkçe, İngilizce |
| Yabancı dil(ler) | Fransızca, Almanca, Rusça |
| Resmî sitesi | Kuleli Askeri Lisesi |
Kuleli Askerî Lisesi, İstanbul Boğazı kıyısında yer alan askeri okul. Okulun amacı Türk Silahlı Kuvvetlerine subay ve Kara Harp Okuluna kaynak teşkil edecek öğrenci yetiştirmektir. Okula girebilmek için Türk Silahlı Kuvvetleri'nin belirlemiş olduğu kriterlere uygun olmak gereklidir. 15 Temmuz Darbe Girişiminden sonra tüm askeri liseler kapatılmıştır. Daha Sonra Milli Savunma Üniversitesi Rektörlüğüne olarak tahsis edilmiştir.
Yerleşim merkezi
II. Mehmed İstanbul’u aldığı zaman Kuleli’nin şimdi bulunduğu yerde bir koru, içerisinde de bir manastır ile bir kule bulunuyordu. 1512-1520 yılları arasında Yavuz Sultan Selim devrinde manastır yeniçerilere kışla olarak verilmiştir. Bu kışla mevkii, Bostancıbaşı Odaları diye anılırken zamanla güzel ve süslü bir bahçe haline gelişinden olacak ki Kuleli Bahçesi diye tanınmıştır. I. Süleyman padişah olunca bahçede yüksek bir kulesi bulunan dokuz katlı ve her katı fıskiyeli havuzlarla süslenen büyük bir kasır yaptırmıştır. III. Ahmed devrinde kule bahçesi ve etrafı has olarak kendisine verilmiştir. Bu dönemde Bizans devrinden kalan kule yıktırılmıştır. 1744 yılında Sadrazam Nevşehirli İbrahim Paşa’nın damadı Kaymak Mustafa Paşa tarafından sahilde bir mescit yaptırılmıştır.
Askeri Reform ve Kışla Dönemi
II. Mahmut (1808-1839) döneminde, Bostancıbaşı Odaları mevkiinde, yani okulun şimdi bulunduğu yerdeki bu kışla, Kuleli Askeri Lisesi’nin ilk yapısı olmuştur. Abdülmecit devrinde (1839-1861) kışla yanınca yerine, yarı kagir olarak yenisi inşa edilmiştir(1843). İki tarafına da kuleler yapıldığı için kışlaya bu tarihten itibaren Kuleli Kışla denilmeye başlanmıştır. 1847’de su yolları tamamlanarak kışlanın su işi de halledilmiştir.
Kafkasyalı Hüseyin Paşa tarafından tertiplenen ve Sultan Abdülmecit’i tahttan indirmek hedefini güden hareketin meydana çıkarılması üzerine, suçluların yargılanması Serasker Rıza Paşa tarafından Kuleli Kışlası’nda yapılmıştır. (Kuleli Vak’ası - 1859)
Kırım Savaşı'na iştirak etmek üzere İstanbul'a gelen Fransız ve İngiliz askerlerinin bir kısmı, Fransa’nın İstanbul Maslahatgüzarının isteğine uyularak bu kışlaya yerleştirilmiştir(1854). Burası, müttefik askerlerinin kışla ve hastanesi haline getirilmiştir. Harpte yaralanan ve tedavileri sırasında ölen müttefik askerleri kışlanın kuzeyindeki mezarlığa gömüldüğü için yakın zamana kadar bu mezarlığa İngiliz Mezarlığı deniliyordu.
Kışla, 1856’da İngilizler tarafından boşaltılırken, çıkarılan kasıtlı bir yangınla tamamen harap olmuştur. Abdülaziz devrinde (1861-1876) kışla, ana duvarları kagir, iç bölmeleri, tavan ve tabanları ahşap olarak iki kat halinde, Osmanlı’nın Ermeni saray mimarlarından Garabed Amira Balyan tarafından inşa edilmiş; böylece bugünkü kışla ortaya çıkmıştır(1871).
Kuleli Askeri Lisesi, “Mekteb-i Fünun-ı İdadiye” adı altında 21 Eylül 1845’te bugün İstanbul Teknik Üniversitesi olarak kullanılan Maçka Kışlası’nda kurulmuştur. Bu kışlanın tamiri nedeniyle ilk eğitim öğretim yılını, Mızıka-i Hümayün ve Baltacılar dairesi olarak kullanılan Çinili Köşk’te tamamlamıştır. Maçka Kışlası’nın tamiratının tamamlanması üzerine buraya taşınan Mekteb-i Fünun-ı İdadiye, Sultan Abdülmecit’in de bulunduğu bir törenle 10 Ekim 1846’da ikinci eğitim-öğretim yılına başlamıştır. 1868’de mevcut askeri idadilerin(liselerin) birleştirilmesi kararı alınmıştır. Bu tarihte, Kuleli de dahil olmak üzere, dört askeri idadi “Umum Mekteb-i İdadi Şahane” adı altında birleştirilerek Galatasaray Kışlası’na nakledilmiştir.
İdadilerin birleştirilmesinden istenen sonuç elde edilemeyince, 1872’de okulların ayrı ayrı öğretime devam etmeleri kararlaştırılmıştır. Bunun üzerine, Mekteb-i Fünun-ı İdadiye ve Deniz İdadisi, Kuleli Kışlası’na taşınmıştır. Bu tarihten sonra okul “Kuleli İdadisi” adıyla anılmaya başlamıştır.
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı dolayısıyla Kuleli’nin hastahaneye çevrilmesi kararlaştırılınca okul, Pangaltı’daki harp okulu binasına taşınmıştır. Savaşın sona ermesiyle birlikte Askeri Tıbbiye İdadisi ile birlikte yeniden Çengelköy’deki binasına dönmüştür(1879). Mevcudun artması üzerine okul haricindeki sırt üzerindeki okul hastahanesi tahliye edilip burası tıbbiyeye tahsis edilmiştir. Hastane ise Beylerbeyi’ne taşınmıştır. Askeri Tıbbiye İdadisi, daha sonra Haydarpaşa'ya nakledilmiştir(1910).
1912-1913 Balkan Harbi sırasında Kuleli Kışlası tekrar hastane olmuştur. Öğrencilerin bir kısmı Kandilli Kız Lisesi’nin bulunduğu Adile Sultan Sarayı’na bir kısmı da Beylerbeyi Sarayı'nın yanındaki binalara gönderilmiştir. 1913 yılı sonunda, okul tekrar eski binasına taşınmıştır.
I. Dünya Savaşı sırasında okul bir dönem Büyük Ada’daki Rum Yetimhanesi’ne taşınmıştır. Savaş sonu 5 Kasım 1920'de İngilizler’in Mondoros Mütarekesi’ne dayanan istekleri üzerine okul binası boşaltılıp İngilizler tarafından Ermeni yetim ve göçmenlerine tahsis edilmiştir.[1][2]
26 Aralık 1920'de Kuleli İdadisi, önce Kağıthane’de, Sünnet Köprüsü yanındaki çadırlardan ibaret bir ordugaha, bir ay sonrada Maçka’daki karakol binasına taşınmıştır. İngilizlerin buraya da el atması üzerine, Beylerbeyi Sarayı yanındaki eski Jandarma Okulu’na nakledilmiştir.
26 Ağustos 1922’de başlayan Büyük Taarruz'un parlak bir zaferle sonuçlanması sonucu başlayan Lozan Barış Görüşmeleri ile beraber İngilizler, Kuleli Kışlası'nı boşaltarak Türk makamlarına teslim etmişlerdir. Böylece okul, üç yıllık bir aradan sonra, 6 Ekim 1923’te eski yerine tekrar taşınmıştır.
Cumhuriyet dönemi
1924’te çıkarılan “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” (Eğitim Birleştirilmesi) ile okul sivil liseye dönüştürülmüş, adı da “Kuleli Lisesi” olarak değiştirilmiştir. Aynı ders yılı sonunda bu uygulamaya son verilmiş ve okul tekrar askeri liseye çevrilmiştir. Ayrıca 1925’te bugünkü adını almış, Kuleli Askeri Lisesi olarak anılmaya başlamıştır.
İkinci Dünya Savaşı nedeniyle, seferberlik planlarına uyularak Kuleli Askeri Lisesi Mayıs 1941’de Konya’ya nakledilmiştir. Kuleli Kışlası 1000 yataklı askeri hastane haline getirilmiş ve Boğaz Nakliyat Komutanlığı da buraya taşınmıştır.
İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra, 18 Ağustos 1947’de İstanbul’a taşınarak tekrar ve son kez tarihi ve kutsal yuvasına kavuşmuştur. Kuleli Askeri Lisesi, 1975-76 öğretim yılına kadar Milli Eğitim Bakanlığına bağlı liselerin fen kolu programını uygulamıştır. Bu tarihte kolej sistemine geçilmiş, daha önce üç yıl olan öğretim süresi hazırlık sınıfının açılmasıyla birlikte dört yıla çıkarılmıştır. 2005 yılında MEB'in liselerdeki öğrenim süresini 4 yıla çıkarmasıyla beraber hazırlık sınıfı kaldırılmıştır. 2008 yılında alınan kararla öğrenim süresi 5 yıla çıkmıştır. 2013 yılında ise tekrar eğitim ve öğretim süresi 4 yıla düşürülerek hazırlık sınıfı kaldırılmıştır.
2016 Türkiye askerî darbe girişiminden sonra ilan edilen OHAL kapsamındaki Kanun Hükmündeki Kararname ile 31 Temmuz 2016 tarihinde diğer askeri okullarla birlikte kapatıldı.2 Kasım 2016 tarihindeki 676 sayılı KHK ile diğer askeri liseler ile birlikte tekrar açıldı.
Çalışmalar
Kuleli Askeri Lisesi'ne 2006 yılında dikilen dev Türk Bayrağı, 43 metrelik boyu ile İstanbul'un 2. en büyük Türk Bayrağı'dır. Bayrak, İstanbul'un birçok noktasından rahatça görülebilmektedir. Özellikle eklenen yüksek voltajlı projektörler, bayrağın geceleri de rahat görünmesini sağlamaktadır.
Okul müzesinde öğrencilerin aldığı ödüller ve bir adet Filkuşu yumurtası bulunmaktadır. Ayrıca altın sırmalı koltuklar ve çeşitli antika eşyalarda mevcuttur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ GÜNAL, BÜLENT (August 8, 2011). "Ermenistan'da basılan 'Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Ermeni Sporcular' adlı kitapta, Kuleli Askeri Lisesi'yle ilgili tarihi gerçekler yer alıyor". Haber Turk. http://www.haberturk.com/kultur-sanat/haber/656443-kulelinin-eskiden-unlu-kuleleri-yoktu. Erişim tarihi: 24 May 2013. "1920 yılında İngiliz askeri ataşesinin organizasyonuyla da Kuleli Askeri Lisesi boşaltıldı ve binaya Ermeni yetimler yerleştirildi."
- ↑ Demoyan, Hayk (2009). Armenian Sport and Sports Education in the Ottoman Empire. Erivan: Armenian Genocide Museum-Institute.
Koordinatlar: 41°01′12″K 29°00′41″D / 41.020125°N 29.011416°E