Titus'un merhameti

Titüs'ün Merhameti

Özgün ismi: La clemenza di Tito'
Müzik: Wolfgang Amadeus Mozart
Libretto: Caterino Mazzolà
Galası: 6 Eylül 1791
İlk gösterim yeri: Devlet Tiyatrosu, Prag
Oyuncular: *Titüs Flavius Vespasianus: Roma imparatoru, tenor.
  • Vitellia: Sabık İmparator Vitellıus'un kızı, soprano.
  • Servilia: Sesto'nun kızkardeşi, Annio'nun sevgilisi, soprano.
  • Sesto: Titüs'ün arkadaşı, Vitellia'nın sevgilisi (mezzosoprano.
  • Annio: Sesto'nun arkadaşı, Servilia sevgilisi, mezzosoprano.
  • Publio: Pretoriyan muhafızları komutanı, bas.
  • Koro.

Titus'un merhameti (İtalyanca:) La clemenza di Tito; Köchel Dizini KV 621) Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiş bir "opera-seria" türünde opera eseridir. Opera'nın librettosu antik Romalı Suetonius'un ünlü eseri olan Sezarların hayatındaki Roma İmparatoru Titus Flavius Vespasianus'un hayatından uyarlanmış olup ünlü librettocu Metastisio tarafından ilk defa 1734de İtalyan besteci Antonio Caldera tarafından bestelenen opera eseri için hazırlanmış ve yaklaşık 40 kadar besteci tarafından da kullanılmıştır. Avusturya İmparatoru I. Leopold'un Pragda Bohemya Kralı olarak taç giyme töreni için Mozart'a sipariş verilen bu "opera-seria" eseri çok kısa bir zaman içinde bestelenmiş ve prömiyeri 6 Eylül 1791'de Prag'da Bohemya Devlet Tiyatrosunda oynanmıştır.

Hazırlanması ve sahnelenmesi

6 Eylül 1791de Pragda yapılacak olan Avusturya ve Kutsal-Roma Germen İmparatoru olan II. Leopold'un Bohemya Kralı olarak taç giyme töreni için hazırlıklarla görevli olan Guardasoni Haziran 1791'de Mozart'a başvurarak bu tören için yeni bir "opera-seria" bestelemesi için sipariş vermiştir. Zaman çok kısa olduğu için 1734de hazırlanıp zaten elde bulunan ve 40 kadar besteci tarafından operaya çevrilen Metastasio'nun librettosunu kullanmasina karar verilmistir. Aynı librettoyu kullanan besteciler arasında 1734'de İtalyan Antonio Çaldara, 1752de Gluck, 1774de Josef Mysliveček bulunmaktaydı ve 1791den sonra da üç değişik besteci bu librettoyu kullanmıştır.

Mozart Temmuz 1791'de Sihirli Flüt operasının hazırlamasında epeyce ileri gitmişti. Sipariş Prag'da yaşayan konser organizatörü "Domenico Guardasoni" geldi ve bu kişi Kutsal Roam-Germen İmparatoru olan II. Leopold'un Bohemya Kralı olarak Prag'da taç giymesi için yapılacak töreni organize etmek için Bohemya İdare Meclisi tarafından görevlendirilmişti. Bu törenin tarihi 6 Eylül olarak tespit edilmişti. Fakat Guardasoni Mozart'a Haziran içinde sipariş vermiş ve Mozart'ı çok hızlı çalışmaya zorlamıştı. Mozart Guardasoni'nin ilk tercihi değildi. Daha önce yeni opera siparişi Antonio Salieri'ye gitmiş; ama onun fazla işi olduğu için bu sipariş reddedilmemişti. Eski libretto saray şairi Caterino Mazzolà tarafından gözden geçirildi ama bu şair eserlerinin kataloğunu hazırlarken librettonun revizyonu için Mozart'ın ismini de koymuştur.

Guardasoni Mozart'ın Don Giovanni eseri hazırlamasına şahit olmuştu ve onun hızla çalışabileceğini bilmekteydi. Ayrıca siparişi için Mozart'a Viyana'da aldığı ücretin iki misli ücret vermeyi kabul etmişti. Mozart'ın hayatını yazanlar operanın 18 günde tamamlandığını; bunun için resitatiflerin başka bir besteci (büyük olasılıkla Mozart'ın öğrencisi "Sussmayer") tarafından hazırlandığını yazmışlardır.

Prömiyer I. Leopold'un taç giyme töreninin bitiminden birkaç saat sonra yapıldı. İmparator I. Leopold'un şahsen bu opera hakkında neler düşündüğü bilinmemekle beraber, 19. yüzyılda yazılan ve bu taç giyme törenine katılan bir saray mensubunun hatıralarına dayanan bir müzik makalesinde İmparatoriçe Maria Luisa'nın bu eseri bir porcheria tedesca (Alman domuzluğu) olarak nitelendirdiği bildirilmiştir.

Halka açık ilk temsili 6 Eylül 1791de Prag'da Devlet Tiyatrosuda yapıldı. Bu opera Mozart'ın ölümünden sonra birçok yıl popüler olarak opera evlerinde sahnelendi. 1806da bu opera İngiltere'de Mozart'ın operaları arasında sahnelenen eserlerden ilki olmuştur. Fakat bu yıllardan sonra gözden düşmüş ve hiç sahnelenmez olmuştur. 19. ve 20. yüzyıllarda müzik kritikleri bu eseri çok hızla ve bestecinin yorgun olduğu bir dönemde hazırlanmış, Mozart'ın diğer eserleri arasında ikinci derecede, önemsiz bir eser olarak görmüşlerdir. Buna bir neden de "opera-seria" janrının zaten Mozart'ın yaşadığı dönemde eskimiş demode bir opera janrı olmasındandır. Diğer bir nedeni de iki önemli rol (Sesto ve Annio) için kastrato şarkıcılar gerekmekte ve son yüzyıllarda bu türlü şarkıcılar ortadan kalktığı için bu erkek rollerinin kadın mezzosopranolar tarafından oynanılmakta ve bu da seyirciler tarafından yadırganmaktadır. Buna rağmen son yıllarda bu eser yine birkaç defa modern opera sahnelerinde konulmuştur.

Roller

Rol Ses tıpı Prömiyerde roller, 6 Eylül, 1791
(Orkestra şefi: - )
Titüs Flavius Vespasianus: Roma imparatoru, tenor Antonio Bağlioni
Vitellia: Sabık İmparator Vitellıus'un kızı soprano Maria Marchetti-Fantözzi
Servilia: Sesto'nun kızkardeşi, Annio'nun sevgilisi soprano Antonina Mıklaşzewicz
Sesto: Titüs'ün arkadaşı, Vitellia'nın sevgilisi mezzo-soprano (kastorato) Carolina Perini
Annio:Sesto'nun arkadaşı, Servilia'nın sevgilisi mezzo-soprano (kastorato) Domenico Bedini
Publius: Pretoriyan muhafızları komutanı bas Gaetano Campi

Enstrümentasyon

Mozart'ın orijinal notaları şu çalgıları kapsayan bir orkestra için hazırlanmıştır.

Resitatiflerde basso continuo için klavsen ve viyolonsel.

Konu özeti

I. Perde

Tahttan indirilmiş sabık imparator Vitellıus'un kızı olan, Vitellia bunun öcünü almak için Roma İmparatoru Titüs aleyhinde bir komplo hazırlamaktadır. Bunun için İmparator'un arkadaşı olan ve Vitellia'ya aşık olan Sesto'u be komploda başrolü oynaması için imparator aleyhine kışkırtmaya çalışmaktadır. Vitellia kendisini kıskandığı imparatoriçe Klikyalı Berenicein Titüs tarafından Kudüs'e geri gönderildiğini duyunca Sesto'dan bu komployu uygulamayı geciktirmesini ister.

Vitellia kendinin Titüs tarafından imparatoriçe olarak seçileceğini ummaktadır. Fakat Titüs Sesto'un kız kardeşi Servilia'yı imparatoriçe olarak seçer. Titüs tarafından bilinmeyen bir gerçek, Annius ve Servilla'nın birbirlerine aşık olmalarıdır ve Titüs'ün bu seçimi her ikisini de gayet mutsuz yapar. Servilla bu gerçeği Titüs'a itiraf etmeye karar verir, ama eğer Titüs buna rağmen kendiyle evlenmek isterse İmparator'un isteğine boyun eyeceğini bildirir. Servilia'nın itirafını duyan Titüs Servilia'nın dürüstlüğü dolayısıyla tanrılara şükürler sunar ve hemen Annius ve Servilia arasına girmekten vazgeçtiğini açıklar.

Bu sırada Titüs'ün Servilia'ya gösterdiği yakın ilgiyi çok kıskanan Vitellia Titüs aleyhindeki komplo planlarına uygun olarak Sesto'u Titüs'a karşı suikast yapıp öldürmesini ister. O da bu operanın en ünlü aryalarından Parto, parto aryasını söyleyip suikast yapmayı kabul eder. Fakat onun ayrılmasından hemen sonra Annius ve imparatorluk muhafızları komutanı Publius gelip Vitellia'ya Titüs'ün kendisini eşi olarak seçtiği haberini verirler ve onu refakatlerinde İmparator huzuruna götüreceklerini bildirirler. Vitellia Sesto'ya verdiği komplo ve suikast rolü ve şimdiki imparatoriçelik rolü arasında büyük bir ikilemle karşılaşmıştır.

Bu sırada, Sesto Roma idaresi merkezi olan Kapitol'a gitmiş ve diğer komplocularla birlikte bu binayı ateşe vermiştir. Titüs dışındaki diğer karakterler birer ikişer girerek Kapitol'ün ateşe verilmesi gerçeğinden duydukları dehşeti ifade ederler. Sonra Sesto sahneye girerek Titüs'ün öldürüldüğünü gördüğünü ilan eder. Fakat bu ölümde kendinin suikastçı olduğunu daha ilan etmeden Vittelia tarafından durdurulur. I. Perde diğerlerinin Titüs'ün ölümü nedeniyle söyledikleri yavaş acıklı bir matem şarkısı ile sona erer.

II. Perde

Bu sahne Annius'un Sesto'ya İmparator Titüs'ün hayata olduğunu ve ortalıkta göründüğünü söylemesi ile başlar. Yangın dolayısıyla ortaya çıkan duman ve kargaşalıkta Sesto bir başka kişiyi Titüs sanıp bıçaklamıştır. Biraz sonra Publius, Sesto'yu tutuklamak için gelir ve Sesto tarafından bıçaklanan, fakat ölmeyen, kişinin Sesto'nun komplosuna katılan ve bu nedenle Titüs'ün elbiselerini giymiş olan bir kişi olduğunu haber verir.

Senato Sesto'yu yargılamaya başlar. Titüs, arkadaşı Sesto'nun suçsuz olup beraat edeceğinden emin olmakla beraber yargının sonucunu sabırsızlıkla beklemektedir. Senato Titüs'ün beklemediği bir şekilde yargıya vararak Sesto'yu suçlu bulur. Titüs'ün, hiç istemediği halde, bu suçun cezası olan Sesto'nun idamı hükmünün infaz kararını imzalaması gerekmektedir.

Titüs önce Sesto'yu huzuruna çağırır ve bu komplonun ayrıntılarını ondan öğrenemeye çalışır. Sesto bu suçun bütün kabahatinin tek başına kendinde olduğunu iddia eder ve bu nedenle idam edilmesinin haklı olacağını da kabul eder. Titüs öyle ise idamını beklemesini söyleyip, onu huzurundan dışarı gönderir. Fakat Titüs'ün vicdanı bu idamı doğru bulmamaktadır. Sonunda Titüs, idam huukumunu imzalamadan yırtıp atar. Eğer dünya ve tarih Titüs'ün bu hareketini hatalı bulursa, bunun kendinin bir öcalıcı bir ruha sahip olmadığını ve bu nedenle büyük bir merhamet gösterdiği nedeniyle olduğunu bilmelerini ister.

Bu sırada Vitellia da utanç ve pişmanlık hisleri ile dolu olup, hazırladığı komplonun tüm içyüzünü Titüs'a açıklamaya karar verir. Böylece ünlü Non piu di fiori adlı rondoyu söyleyerek imparatorluğun birinci kadını olma umutlarını sona erdirir. Suçlu görülenler (bu arada Sesto) suçun infazı için vahşi hayvanlara atılmak üzere arenaya getirilirler. Titüs tam merhametini gösterip bütün hepsini af ettiğini ilan edecekken Vitellia komplonun kendi tarafından ortaya atıldığı itirafını Titüs'a yapar. İmparator bundan söke olmuştur. Fakat bu genel af kapsamının içine Vitellia'yı da koyar. Opera bütün Romalı tebaların İmparator'ları olan Titüs'ün çok büyük merhametini övmeleri ile sona erer. Bu övgü sırasında Titüs da eğer kendisi her Romalı'nın refahını korumaktan ayrılırsa tanrılardan kendini çarpıp öldürmelerini diler.

Önemli müziksel parçalar

I. Perde

II. Perde

Seçilmiş ses kayıtları

Yıl Roller
(Tito, Vitellia, Sesto, Annio, Servilia, Publius)		 Opera evi ve Orkestra,
Orkestra şefi		 Marka
1967 Werner Krenn,
Maria Casula,
Teresa Berganza,
Brigitte Fassbaender,
Lucia Popp,
Tugomır Franç		 İstván Kertész
Viyana Devlet Opera Orkestra ve korosu		Auduio CD: Decca/London
1977 Stuart Burrows,
Janet Baker,
Yvonne Minton,
Frederica von Stade,
Lucia Popp,
Robert Lloyd 		Colin Davis
Royal Opera House Orkestra ve korosu, Covent Garden		Audio CD: Philips
1979 Peter Schreier,
Julia Varady ,
Teresa Berganza,
Marga Schiml,
Edith Mathiş ,
Theo Adam 		Karl Bohm
Dresden Devlet Orkestrası ve Leipzig Radyo korosu		Audio CD: Deutsche Grammophon
1988 (yayın 1995) Gösta Winbergh ,
Carol Vaness ,
Delores Ziegler ,
Martha Senn ,
Christine Barbaux ,
Laszlo Polgar 		Riccardo Muti
Viyana Filarmonik Orkestrası, Viyana Devlet Opera Konser korosu		 Audio CD: EMİ
1990Anthony Rolfe Johnson,
Julia Varady ,
Anne Sofie von Otter ,
Catherine Robbin ,
Sylvia McNair ,
Cornelius Hauptmann 		John Eliot Gardiner
İngiliz Barok Soloistleri, Archivteverdi korosu 		Audio CD: Mon DG/
1991-92Uwe Heilmann,
Della Jones,
Cecilia Bartoli,
Diana Montague,
Barbara Bonney ,
Gilles Cachemaille 		Christopher Hogwood
Academy of Ancient Music Orkestrası ve korosu		Audio CD: Decca/L'Oiseau-Lyre,
1993Philip Langridge ,
Lucia Popp ,
Ann Murray,
Delores Ziegler ,
Ruth Ziesak ,
Laszlo Polgar 		Nikolaus Harnoncourt
Zürich Opera Orkestra ve korosu		Audio CD: Warner/Teldec
2005 Rainer Tröst,
Hillevi Martinpelto,
Magdalena Kozena,
Christine Rice ,
Lisa Milne,
John Relyea 		Charles Mackerras
Scottish Oda Orkestrası, Scottish Barok korosu		Audio CD: Deutsche Grammophon
2006Mark Padmore ,
Alexandrina Pendatchanska ,
Bernarda Fink ,
Marie-Claude Chappuis ,
Sunhae İm ,
Sergio Foresti 		René Jacobs
Freiburg Barok Orkestrası, Berlin RİAS Chamber korosu		Audio CD: Harmonia Mundi

TV ve film uyarlamaları

Entre las producciones para televisión de esta ópera, se pueden çitar:

Youssouf Djaoro, Aziza Hisseine, Khayar Oumar Defallah, Djibril İbrahim, Hadje Fatime N'Goua, Garba İssa, Abderamane Abakar

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 5/24/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.