Trans Arabistan petrol boru hattı
Trans Arabistan petrol boru hattı (Tapline) Suudi Arabistan'daki Qaisumah köyünden Lübnan'daki Sayda şehrine kadar çalışan bir petrol boru hattı idi. Uluslararası petrol ticareti için önemli bir etmendi. Lübnan ekonomisinin ve keza Amerika Birleşik Devletleri ve Orta Doğu ilişkilerinin gelişimi açısından önemliydi.
Tarihi
Trans Arabistan petrol boru hattı inşaasına 1947 yılında başlandı. Büyük ölçekte Amerikan şirketi Bechtel tarafından inşa edildi. Esasen boru hattının Hayfa'da sona erdirilmesi planlanıyordu. O dönem burası Birleşik Krallık Filistin Mandası'na bağlıydı. Ama İsrail devletinin kurulması ile alternatif bir yola geçildi. Suriye (Golan Tepeleri) ve Lübnan'dan geçerek Sayda şehrinde bir ihracat terminali yapıldı. Suriye devleti başlangıçta bu plana karşı idi. Ama Suriye'deki demokratik yönetimin Amerika'nın destek çıktığı bir askeri darbe ile devrilmesinin ardından boru hattı onaylandı.[1] Boru hattından petrol geçişi 1950 yılında başladı.
1967'deki Altı Gün Savaşı'ndan bu yana boru hattının Golan tepelerindeki kısmı İsrail işgali altında kaldı. Buna rağmen İsrail petrol boru hattının işlemeye devam etmesine izin verdi. Geçiş ücretleri konusunda Suudi Arabistan, Lübnan ve Suriye arasında sürekli devam eden tartışmalar oldu. Bunun yanı sıra, süper tankerlerin ortaya çıkışı, boru hattındaki arızalar, 1976 yılında Ürdün'ün ötesindeki boru hattının kesilmesine yol açtı. Boru hattının Ürdün ve Suudi Arabistan arasındaki kalan kısmı 1990 yılına kadar mütevazı miktarda petrol transferine devam etti. Ama Körfez Savaşı sırasında Ürdün'ün Irak'ı desteklemesi nedeniyle Suudi'ler boru hattının transferini kesti. Günümüzde boru hattının tamamı petrol transferi için elverişsizdir.[2]
Teknik özellikler
Bu boru hattı 1.214 kilometre (754 mil) uzunluğundadır. 30 inç (760 mm) yarıçapı vardır. İnşa edildiği tarihte dünyanın en büyük petrol boru hattı idi. İlk başlarda günlük kapasitesi 300.000 varildi. Sonraları birkaç pompalama istasyonu eklenerek kapasite günlük 500,000 varil civarına çıkarıldı. Abkayk'daki petrol kuyuları ile de desteklenmiş bir boru hattıdır.
Tapline koridoru, Basra Körfezi'ndeki petrol ticareti için Avrupa ve Amerika'ya potansiyel bir rota olarak kaldı. Bazı analizler Haifa'dan Avrupa'ya yapılacak bir ticaretin Süveyş Kanalı'ndan gemilerle yapılan transfere göre %40 daha az masraflı olacağını belirtir. 2005 yılının başlarında, 100-300 milyon dolar arası tahmini bir masrafla, Tapline'ın tekrar işler hale getirilmesi İsrail hükümeti tarafından kendi petrol ihtiyaçlarını gidermek için düşünülüyordu.
Petrol şirketi
Boru hattı Trans Arabistan Petrol Boru Hattı Şirketi tarafından inşa edilmiş ve işletilmiştir. Bu şirket, Standard Oil of New Jersey (günümüzde ExxonMobil), Standard Oil of California (Chevron Corporation), Texas Company (Texaco olarak bilinir, günümüzde Chevron'un alt şirketi) ve Socony-Vacuum Oil Company (günümüzde ExxonMobil'in alt şirketi) arasında ortak girişim ile kurulmuştur. Bununlar beraber, nihayetinde tamamı Saudi Aramco'ya ait bir yavru şirket olmuştur. Şirket hiç petrol transferi yapılmamasına rağmen 2002'nin sonlarına kadar işletilmiştir. Daha sonra Aramco, Tapline şirketini tamamen kapatmıştır.
Ayrıca bakınız
- Arap Doğalgaz Boru Hattı
- Petrol Yolu
- 1949 Mart Suriye hükümeti darbesi
- Petrol boru hatları listesi
Kaynakça
- ↑ Little, Douglass (May 2003). "1949-58 Syria: Early Experiments in Covert Action". Press for Conversation (51): 12-13. http://coat.ncf.ca/our_magazine/links/issue51/articles/51_12-13.pdf.
- ↑ Eastern Mediterranean. Oil. Energy Information Agency. October 2006. http://www.eia.doe.gov/emeu/cabs/East_Med/Oil.html. Erişim tarihi: 2008-01-03.
Dış bağlantılar
- Boru hattına genel bakış ve tarihi (İngilizce)
- Boru hattının inşaası hakkında belgesel (İngilizce)
- Tapline dergisinin 1953-1974 arası yazıları (İngilizce)