Tupamarolar
Tupamarolar (İspanyolca: Tupamaros), Uruguay'da yaklaşık 1963'te kurulan kent gerillası örgütü Ulusal Kurtuluş Hareketi'nin (İspanyolca: Movimiento de Liberación Nacional) yaygın adı. Tupamaro adı 18. yüzyılda İspanyol egemenliğine karşı girişilen ayaklanmanın önderi Túpac Amaru II'den gelir.
Tupamaroların başlıca kurucusu genç sendikacı Raúl Sendic'ti. Geleneksel siyasal sistemi kabul etmeyen bu hareket, ilk eylemlerinde ülkücülük, halkla bütünleşme ve soygunculuk iç içe geçmişti. Bankaları ve işyerlerini soyan gerillalar yoksullara yiyecek ve başka mallar dağıtıyorlardı. Tupamarolar 1968 dolaylarında gitgide artan şiddet eylemleriyle kurulu düzeni ciddi biçimde tehdit etmeye başladılar. Cephaneliklere baskınlar düzenlediler, binaları kundakladılar, özellikle siyasetçileri hedef alan adam kaçırma eylemlerine, subaylara ve polislere yönelik suikastlere giriştiler.
1973 dolaylarında güçlerinin doruğuna ulaştılarsa da başarıları uzun sürmedi. 1973'te bir darbeyle iktidara gelen askeri hükümet disiplinli orduya dayanan sert önlemlerle 300 kadar Tupamaroyu öldürdü, 3 binini de hapse attı. Uruguay'ın 1985'te demokrasiye dönmesinden sonra Sendic'le birlikte tutukluların çoğu serbest bırakıldı ve Tupamarolar yasal bir parti olarak yeniden örgütlendi.
Ulusal Kurtuluş Hareketi bugün iktidarda olan solcu Frente Amplio (Geniş Cephe) adlı koalisyonun en büyük parçasını oluşturmaktadır. Eski bir Tupamaro üyesi olan José Mujica 2009'da devlet başkanlığına seçildi.[1]