Turan (tarihi ülke)
Turan (İran dili توران)— Türkistan'ın eski adı. Tarihi bakımdan Orta Asya ve Maveraünnehir olarak adlanan bölgenin adı. Geniş manada ise Türklerin yaşadığı bütün arazileri bildirir. Tarihi İranın kuzeyini ifade eder[1].
Turan adına Avesta ve Firdevsi'nin Şehname eserinde rast gelinir. Tarihi İran-Turan savaşlarında Sakaların kağanı Efrasiyabdan da Turan imparatoru diye bahs olunur. Turan sözü XIX. asırdan itibaren aynı zamanda ideoloji yönüne çevrildi. Bu idealoji Türk tarihinde siyasi, askeri ve kültürel sahalarda kendi tesirini göstermiştir. Turan'da Türklerin atası olan “Alp Er Tonga” adlı önder dünyaya gelmiştir. 6. yüzyıldan itibaren Turan sözcüğü – Türklerin (veya Turk ya da Tur halkının) mekan tuttuğu ülke anlamında kullanıla gelmiştir. Kaynaklarda İran halkı ve Turan halkının kıyasıya savaşlarından söz edilir. Karahanlılar devri eserlerde de geçer. Yusuf Balasagun'un eserinde geçer. Mahmud bin Vali'nin eserlerinde Tanrı dağı dolayına Turan adı verilmiştir. Bu Arap (veya İranlı) yazarın eserine göre Turan'da Türkler yaşamaktadır.
İlgili eserler
- “Kırgız Tаrıхı. Entsiklоpеdiya” Bişkеk 2003
- “Mаmlеkеttik til cаnа entsiklоpеdiya bоrbоru”
- “İ.Аrаbаеv аtındаğı Kırgız mаmlеkеttik Pеdаgоgikаlık univеrsitеti”
- “Bаşkı rеd. Ü.А.Аsаnоv, cооptuu rеd. А.А. Аsаnkаnоv”
- “Rеd kеñеş: Ö.C.Оsmоnоv (törаgа) T.N Ömürbеkоv”
Kaynakça
- ↑ http://www.medievalists.net/2009/01/04/barbarian-incursions-the-coming-of-the-turks-into-the-islamic-world/ Bosworth, C. E. "Barbarian Incursions: The Coming of the Turks into the Islamic World." In Islamic Civilization, Edited by D. S. Richards. Oxford, 1973. pg 2: "Hence as Kowalski has pointed out, a Turkologist seeking for information in the Shahnama on the primitive culture of the Turks would definitely be disappointed."