Uğrak, Dicle
| Uğrak | |
| — Mahalle — | |
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Diyarbakır |
| İlçe | Dicle |
| Coğrafi bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi |
| Nüfus (2000)[1] | |
| - Toplam | 521 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0412 |
| İl plaka kodu | |
| Posta kodu | 21830 |
| İnternet sitesi: http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=243423 | |
Uğrak, Diyarbakır ilinin Dicle ilçesine bağlı bir mahalledir. kuyun mutarı mehmet beytor dur
Tarihçe
Köy tarihi hakında yazılı belgeler olmamakla birlikte çok eskilere dayandığı mahallede bulunan höyüklerden ve büyük kaya kütleleri üzerinde oyulan kuyulardan ve değişik şekillerdeki figürlerden anlaşılıyor. Büyük ihtimalle tarihi, ilk çağlara kadar gidiyor.Komşu Metina mahallesindeki höyük isminden anlaşılacağı gibi MİTANİlere aittir. MİTANİLER bugünkü Kürtlerin atalarıdır. Ancak mahallede şu anda yaşayan insanlar köken itibariyle bu mahallenin yerlileri değildirler. Her bir aile farklı zamanlarda farklı yerlerden gelip yerleşmişler.Mahallenin zazaca ismi ZEYDAN'dır. Bu isim büyük ihtimalle ZEYDAN aşiretiyle ilgilidir. çünkü 11.ve 12. yüzyılda bölgenin müslümanlaştırlması sürecinde PİR MANSUR (PİMSÜR) önderliğinde hakari bölgesinden gelen insanlar var.Ayrıca mahallenin oyun stilleri melodileri ZAĞROS bölgesindeki insanlarla aynı özellikler taşıyor. Bölgede yaygın olan ağalık ve şeyhlik sistemi mahallede kurulmamış buna teşebüs edene de izin verilmemiş. Hatta rivayet olunur ki mahallede birisi ağalığa yeltenmiş ancak adamın kızını kaçırarak ağalığına son vermişler. Şeyhlik kurumu da mahallede itibar görmemiş. Köy ahalisi temelde dört aileden meydana geliyor. kendi aralarında zazaca kendilerini şu şekilde tarif ediyorlar:KÜLFETé EYŞIKI ki sayısal olarak en büyük ailedir; QOLAN ikinci büyük ailedir,ZİLAN VE HÜSSé GEDAN.Küçük göçmen bir aile daha var. KÜLFETé EYŞIKI rivayete göre komşu QULBİN mahallesindendir.QOLAN ittifaklar sonucu oluşmuş heterojen bir ailedir . Bu ailelerin mahalledeki tarihsel geçmişleri kanaatimce 400 yıl civarıdır.Mahallede aileler arasında tarihsel bir husumetin olduğu aşikar ancak çözülemeyecek bir sorun değildir. Husumetin kaynağı kanaatimce geçmişte aileler arasında ilkel anlamda da olsa bir hakimiyet mücadelesidr. Mücadele daha ziyade iki büyük aile arasında meydana geliyor. Koruculuk sisteminin de mahallede yarattığı tahribat var. Muhtarlık paylaşımı da eklemek lazım. Tüm bu nedenlerden dolayı zaman zaman ölümlere varan bir şidet sarmalı ne yazık ki günümüze kadar sürmektedir. Mahalleden göç etmiş birçok aile sosyal, kültürel ve ekonomik olarak transformasyon geçirdiğini söylemek mümkün.
Kültür
Genel anlamda mahallede yörenin kültürü hakimdir.köy büyüklerinin anlatıklarına göre 1950'lerden önce sosyal hayat daha canlı daha hoşgörülü ve daha özgürlükçüydü. Köy meydanında yapılan düğünler kadınlı erkekliydi.kadınlar erkekler el ele halaylar çekip oynuyorlarmış.Şu anda unutulmuş birçok güzel DEYR (türkü) doğaçlama olarak üretilmişti. köy ahalisi günlerce süren düğünlerde değişik oyunları oynayabiliyormuş. Ancak zamanla bu gelenekler zayıflamıştır.Günümüze kadar süren, bahar aylarında düzenlenen kır şenlikleri var. Bu şenliklerde civar köylülerinin de katılımıyla çeşitli yöresel oyunlar oynanır, birlikte yemekler yenilir; dayanışma ve kaynaşmanın güzel örnekleri oluşturulur. ZEYDANLILARIN çok zeki ve espritüel olduklrını söylemek mümkün.Mizah sanatı bayağı gelişmiş. Çok zengin bir sözlü edebiyattan da bahsedebiliriz. Uzun kış geceleri boyunca ISTANEKİ denilen masallar anlatılır DAKIREY denilen kıssadan hisseler sölenilir. Konuştuklrı şive DIMILİ LEHÇESİnin en zarif ve anlaşılır ağzı olduğu söylenebilir. MIRDAS bölgesinin adeta saray ağzıdır.Kelimeler son derece düzgün, cümleler dil kurallarına uygundur.
Coğrafya
Diyarbakır iline 97 km, Dicle ilçesine 7 km uzaklıktadır. dağlık bir coğrafyası var. Dicle ilçesinin güneydoğusuna düşüyor. yıllarca ihmal edilmiş bir mahalledir.Özellikle yerel siyasetçilerle devletin yerel bürokrasisi arasında zımni bir anlaşmayla köy yolsuz , ilgisiz susuz bırakılmış.okulu yıllarca harabe ve öğretmensiz bırakılmış.
İklim
Mahallenin iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir.
Nüfus
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | 575 |
| 2000 | 521 |
| 1997 | 557 |
Ekonomi
Mahallenin ekonomisi geleneksel tarım ve hayvancılıktan beslense de tüm köylerde olduğu gibi bu geleneksel ekonomi mahalle nüfusunu zamanla besleyemez duruma gelmiştir. köy 1960'lı yıllardan itibaren göç vermeye başlamış. Her ne kadar gençler mevsimlik işler için metropol kentlere ilkbaharda gidip sonbaharda köye geri gelmişlerse de bu çözüm de çare olmamış. Fıstık yetiştiriciliği denenmiş ancak bilgi yetersizliği ve pazar sorunu işi sürdürülebilir olmaktan çıkarmış. Bundan dolayı nüfusun yüzde sekseni şehirlere göç etmiş.Son olarak mahallenin gençlerin yüzde yetmişi inşaat elktrik mesleğinde çalışmaktadır. Türkiye ve dünyada önemli projelere imza atmışlar.Mahalleden kente yapılan göçler neticesinde, nüfus artışı azalmış,mahallenin gelişmesi sağlanamamıştır. ayrıca fıstık tanda geliri var
Altyapı bilgileri
Mahallede ilköğretim okulu vardır.
Kaynakça
Dış bağlantılar
| ||||||