Uludere

Uludere
—  İlçe  —
Turkiye'de bulunduğu yer
Ülke Türkiye
İl Şırnak
Coğrafi bölge Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam İbrahim Halil Şivgan [1]
 - Belediye başkanı Zeynep Üren, Yunus Ürek (BDP) [2]
Yüzölçümü
 - Toplam 825 km2 (318,5 mi2)
Rakım 1.580 m (5.184 ft)
Nüfus (2015)[3]
 - Toplam 42,386
 - Kır 35,279
 - Şehir 7,107
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 73600
İl alan kodu 486
İl plaka kodu 73
İnternet sitesi: - Uludere Belediyesi

- Uludere Kaymakamlığı

Uludere (Kürtçe: Qilaban), Doğu Anadolu'da bulunan ve Şırnak iline bağlı olan bir ilçedir.

Coğrafya

İlçenin yüzölçümü 825 km2 olan Uludere (Kılaban), Irak ile 56 km sınıra sahiptir. Doğusunda Hakkâri ilinin Çukurca (Çel) ilçesi, batısında Şırnak ili ve Silopi ilçesi, kuzeyinde Beytüşşebap (Elkî) ilçesi, güneyinde Irak toprakları bulunmaktadır. Coğrafi olarak dağlık ve engebeli bir araziye sahiptir. Haftanîn ve Kêla Meme (Kel Mehmet dağı) dağları ilçenin en yüksek dağlarıdır. Ayrıca Suwar, Serhe, Haftanîn, Meydan, Elcan ve Şirîş önemli yaylalarıdır. İklimi genellikle karasaldır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve yağışlıdır. İlçeyi ikiye bölen Hezil Çayı'nın bir kolu olan Kılaban Deresi ilçeye hayat vermektedir.

Kasabalar ve köyler

Tarihçe

İlçenin tarihi, millattan önceye dayanmaktadır. Tarih boyunca Urartular, Medler, Persler, Romalılar, Arsaklılar ve Sasaniler'in egemenliğine girmiştir. 1142’de I. İmadeddin Zengi'in ve 1260 yılında Hulagu’nun Hakkari yöresini ele geçirmesini izleyen yılların kargaşalığı, yöre beylerinin 1349’da Karakoyunlulara bağlanmayı kabul etmeleri ile durur. 1386’da Timur ve 1502’den itibaren Safevi hakimiyeti altında yaşayan Uludere (Kılaban), Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı İmparatorluğu'na bağlanarak bütün il beyleri gibi içişlerinde serbest bırakılır. Aşiret Beyleri kendi egemenlik haklarını korumak, Osmanlı toprak sisteminin dışında bir sistemle yönetilmek ve seferlere asker yollamak şartıyla imparatorluğun egemenliğinde Cumhuriyete kadar kalmışlardır. Osmanlı döneminde bölgeye Sindi aşireti hakimdi.

Cumhuriyetin ilanından sonra bucak haline getirilerek Beytüşşebap ilçesine bağlanan Uludere 27.06.1957 tarihinde yürürlüğe giren 7033 sayılı kanunla ilçe yapıldı. Bu tarihten 1990 yılına kadar Hakkari (Çölemerik) iline bağlı bir ilçe oldu. 16.05.1990 tarihinde çıkarılan 3474 sayılı kanunla yeni kurulan Şırnak iline bağlandı. Uludere ilçesi Şırnak iline bağlı olup il merkezine uzaklığı 48 km.dir. İlçeye bağlı 12 köy ve 3 belde vardır. Uludere Belediyesi 1958 yılında kurulmuştur.

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1990 24.929 6.289 18.640
2000[4] 35.158 7.928 27.230
2007[5] 37.894 9.228 28.666
2008[6] 38.511 11.030 27.481
2009[7] 34.349 7.380 26.969
2010[8] 34.518 7.326 27.192
2011[9] 37.022 9.365 27.657
2012[10] 38.201 10.013 28.188
2013[11] 39.329 6.726 32.603
2014[12] 41.094 6.806 34.288
2015[13] 42.386 7.107 35.279

Demografik Yapı

Uludere halkının %95'i bölgenin en kalabalık nüfusuna sahip olan Kürt aşireti Goyan Aşireti mensuplarından oluşmaktadır. Nüfusun geri kalanı dışardan gelen devlet memuru ve askeri nüfustur. Goyan Aşiretinin birçok kabilesi merkez ve köylerde yaşamlarını devam etmektedir. Son yıllarda batı şehirlerine, özellikle İstanbul'a, göç eden ciddi bir nüfus vardır.

Doğa

Zengin folklorik yapısıyla Şırnak ilinin önemli bir ilçesidir. Yaylaları ve ırmaklarıyla gezilecek doğal alanlara sahiptir. Kendine has toprak evleriyle günümüzde örneğine az rastlanır bir mimari yapıya sahiptir. Yazın uzun selvi ağaçlarıyla kışında karıyla doğa harikası olan bir yerleşim yeridir. Bahar aylarında yaylalardan toplanan ve yemek yapılan pıncar, lüşık, kerenk, big gibi bitkiler halkın sebze ihtiyacını karşılar. Meyve olarak yenen ışgın ve temtol bitkisi yaza doğru yaylalarda toplanır ve çarşılarda satılır.

Flora ve Fauna bakımından zengin bir ilçedir. Endemik bitki, ters lale veya dağ lalesidir. Türkiye'de sadece Uludere-Hakkari arasındaki dağlarda yetişen ve koruma altında olan ters lale veya dağ lalesi olarak bilinen ilçenin sembolü olmayı hak eden bir bitkidir.

Ayrıca yapılan araştırmalara Anadolu'da soyu tükendiği söylenen Hazar kaplanı da, sonuncusu Şubat 1970’te Şırnak/Uludere’de Şehit Şen isimli bir köylü tarafından vuruluncaya kadar burada yaşardı. En son ilçenin sınırlarında görülmüştür. Yaban hayatı açısından zengin bir yapıya sahiptir. Başta dağ keçisi olmak üzere, ayı, yaban domuzu, geyik, tavşan, tilki, keklik ve birçok kuş türü mevcuttur. Yayla turizmi ve kış turizmine uygun bir coğrafyaya sahiptir.

Yemek Kültürü

Yapılışı: Hamur kulak memesi kıvamına gelinceye kadar yoğrulur. Etli, pide şeklinde hamur açılır. Diğer malzemeler kıvama gelinceye kadar karıştırılır. Malzemeler hamurun üstüne serpilir. Sıcak servis yapılır.

Peynirler

Tatlılar

Yöresel kıyafetler

1. Erkekler şelu şapik veya tırgal giyer 2. Kadınlar kiras-kurtek fistan giyer Yöresel kıyafetler bayanlarda (Kiras-kurtek), erkeklerde şel-şapık veya tırgal goyan aşiret kültürünün önemli örnekleridir.

El Sanatları

Yöresel el yapımı Uludere kilimleri ve halıları oldukça beğeni toplamaktadır. Yöredeki birçok atölyede dokunup Türkiye'nin birçok yerine satılmaktadır. Ayrıca yöreye ait desenli yünlü çoraplar, berivanların kullandığı yük taşımalığı önemli diğer el sanatları örnekleridir.

Yıllara göre ilçe nüfus verileri
Yıllar Merkez Köyler Toplam
2007
2000 7928
1997 6383
1990 6289
1985 6023
1980 5045
1975
1970
1965
1960

Uludere Belediyesi

Belediye başkanlarının bağlı olduğu siyasi parti ve yerel seçimlerde aldıkları oy yüzdeleri:

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ http://www.uludere.gov.tr/web/
  2. ↑ http://www.evrensel.net/haber/108339/hayvanlarin-imhasina-karsi-cikan-uluderelilere-polis-saldirisi
  3. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDnM1HY. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  4. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btz1KrT8. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3HSxyO. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCT5eDS. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEUFF2h. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuG8eik7. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuHLiC8t. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZyZLWQo. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  11. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPVZLUUL. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  12. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDnM1HY. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  13. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  14. ↑ http://secim.haberler.com/2014/uludere/

Dış bağlantılar

Uludere belde ve köyleri
Beldeler
Köyler
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.