Vác

Koordinatlar: 47°46′31″K 19°07′52″D / 47.77528°K 19.13111°D

Vác/Vaç
—  Kasaba  —
Vác
Arma
Vác/Vaç Vác’ın Macaristan'daki konumu
Koordinatlar: 47°46′31″K 19°07′52″D / 47.77528°K 19.13111°D
Ülke	Macaristan
Bölge	Pest ili Bölgesi
Yönetim
- Belediye Başkanı	Fördős Attila[1]
Yüzölçümü
- Kent	61,6 km^2 (23,8 mi^2)
Nüfus (2012)
- Yoğunluk	553,81/km² (1.434,4/sq mi)
- Şehir	34.810 [2]
Zaman dilimi	Merkezi Avrupa Zaman Dilimi CET (+1)
- Yaz (YSU)	CSET (+2)
Alan kodu	27
İnternet sitesi: www.vac.hu

Vác (Osmanlı döneminde: Vaç, Slovakça:Vacov, Almanca:Waitzen) Macaristan'ın Pest ili' nde bulunan bir kasabadır.

Konum

Kasaba; Macaristan' ın Pest ili' nde, başkent Budapeşte' nin 35 km kuzeyinde, Tuna nehrinin doğu kıyısında, Karpatlar' da yer alan Naszály dağı eteklerinde bulunmaktadır.

Tarih

Macar fethi sonrasında kurulan yerleşim (İlk Macarlar 896 yılında Karpat Havzasına geldi.) eski papalık merkezlerinden biriydi. İlk Macar kralı I. István, Vác piskoposluğunun temellerini attı. Kasabadan tarihte ilk defa 1074 yılındaki belgelerde "Watzenburg" olarak bahsedilmiştir. Ortaçağda Vác kalesi yerleşimin merkezinde, Tuna kıyısında küçük bir tepe üzerinde surlarla çevrilmiştir. I. Géza tarafından bir katedral inşa edilmiş ve 1077 de ölümü üzerine buraya gömülmüştür. 1241 baharında Avrupa’nın Moğollar tarafından istilası sırasında katedral ve piskoposluk binaları içeriye sığınan sakinleriyle birlikte yakılarak yıkılmıştır. Moğolların ayrılmasında sonra bölgeye yerleşimcilerin ilk dalgası olarak Almanya'nın güneyinden topluluklar geldi. Mevcut ana meydanda kendi geleneklerine göre evler, kurumlar ve St. Michael adına adanmış bir kilise inşa etmişlerdir. Yerleşim 14. ve 15. yüzyıllarda gelişmiş, bölgede müreffeh ve huzurlu bir dönem yaşanmıştır. Bu dönemlerde Vác, Macaristan'da önemli kraliyet şehirlerinden biri olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman döneminde yerleşim Osmanlı hakimiyetine girmiş, yaklaşık 150 yıl boyunca Tuna nehrinde önemli bir geçiş noktası olması ve Budin'e yakınlığından dolayı sık sık el değiştirmiştir.^[3]

Wilhem Dillich'in 1600'lerin başına tarihlenen çiziminde gösterilen bir cami ve Türk mezarlığı, şehrin Osmanlı kontrolünde olduğuna işaret etmektedir. 1619'da Gábor Bethlen burayı fethettikten sonra, ertesi yıl Türklere devreder. 1624 yılında Habsburglar tarafından işgal edilir, ancak seyyahlara göre 1643 yılında Osmanlı denetiminde bulunmaktadır.^[4]

1686 yılında bölgede Osmanlı egemenliğini kaybetmiş, savaşlar ve doğal afetler neticesinde yerleşim ağır hasar görmüş, tarım arazileri kullanılamamış ve nüfusta önemli oranda azalmıştır. 1731 yılındaki yangında 229 evin 198'i yanmış, yeniden yapılanma çalışmaları piskoposluk tarafından finanse edilmiştir. Osmanlı döneminde Protestan inancına sahip olan yerel halka, daha sonraki dönemde Katolik inancı yaymak için önemli çabalar sarf edildi ve Katoliklik dışında ibadet yasağı getirildi. 19. yüzyıl sanayileşme çağı oldu. Yüzyılın sonlarına gelindiğinde Vác çok ilerlemiş, lonca sistemi sayesinde küçük fabrika ve firmalar kurulmuştur. Yerleşimin gelişmesinde 1846 yılında Vác ve Budapeşte arasında Macaristan'ın ilk demir yolu hattının açılmasında önemli etken olmuştur. 1848-49 "Macar Devrimi ve Bağımsızlık Savaşı" sırasında bu bölgede iki büyük savaş yapıldı. 1867 yılındaki uzlaşıdan sonra kısa sürede barış ve refah dönemine geçildi. Endüstriyel gelişme, zengin kültür ve canlı sosyal yaşam 20. yüzyıl başlarında kentin karakteristiğidir. II. Dünya Savaşı sonlarında, 8 Aralık 1944 tarihinde Kızılordu tarafından Nazi işgalinden kurtarılmıştır.

Nüfus

2001 yılı sayımına göre nüfusun; %94,9'u Macar, %1,3' ü Romanlar %0,5'i Alman, %0,5'i Slovak, %0,1'i Rumenler ve diğer etnik unsurlardan oluşmaktadır.^[5]

Kardeş Şehirler

• Sarıyer, Türkiye (2011)^[6]

Kaynakça

2. MAGYARORSZÁG HELYSÉGNÉVTÁRA, 2012
3. Vac History
4. Osmanlı Macaristan'ında Kentler, Kaleler; Burcu ÖZGÜVEN
6. Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü.

Resimler

• 
  Vác Katedrali
• 
  Tuna' dan Vác' ın görünümü
• 
  Vác Üniversitesi