Volkan patlama indeksi
Volkan Patlama İndeksi (VPİ), volkanik patlamaların patlayıcı özelliğinin göreceli bir ölçüsüdür.
1982'de Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu'ndan Chris Newhall ve Hawaii Üniversitesi'nden Stephen Self tarafından tasarlanmıştır.
Patlayıcılık değerini belirlemek için ürün hacmi, patlama bulut yüksekliği ve "nazik"ten "mega-devasa"ya kadar değişen terimlerle nitel gözlemler kullanılır. Ölçek, tarihin en büyük volkanlarıyla açık uçludur. Patlamadan kaynaklanmayan patlamalar için 0 değerinde, tefra azami 10.000m3 (350.000 cu ft) olarak tanımlanır; ve 8, 1.0 × 1012m3 (240 milimetre) tefra çıkarıp 20 km'den (12 mil) yüksek bulut sütun yüksekliğine sahip olan devasa patlayıcı madde patlamasını temsil etmektedir. Ölçek, logaritmiktir ve ölçekteki her aralık, gözlemlenen ejektör kriterlerinde, VPİ 0, VPİ 1 ve VPİ 2 hariç olmak üzere, on kat artışı temsil eder. Bu indeks 1'den 8'e kadardır. 1 = en küçük patlama ; 8 = en güçlü ama az bulunan patlamalar olarak ifade edilir.
Sınıflandırma
İndeksler 0 ila 8 arasında değişirken, patlama ile ilişkili olan VPİ, volkanik materyalin ne kadar yüksekliğe, ne kadar uzun süre patladığına ve patlamanın ne kadar sürdüğüne bağlıdır. Ölçek VPİ 2 ve üstü logaritmiktir; 1 indeksin artması 10 kat daha güçlü bir patlamaya işaret etmektedir. İndeks 1 ve 2 arasında olduğu zaman, VPİ tanımında bir süreksizlik var demektir. Ejektör hacminin alt sınırı 10,000 faktörden 1,000,000m3'e (350,000 ila 35,310,000 cu ft) 100 faktör ile atlarken, faktör tüm yüksek indeksler arasında 10'dur. Aşağıdaki tabloda, her VPİ frekansı, VPİ veya daha yeni olan patlamaların yaklaşık frekansını belirtmektedir.
| VPİ | Ejekte hacmi (hacim) | Sınıflandırma | Açıklama | Bulut | Sıklık | Troposferik enjeksiyon |
Stratosferik enjeksiyon[1] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Örnekler | |||||||
| 0 | < 104 m3 | Hawaii | Coşkulu | < 100 m | sürekli | önemsiz | Yok |
| Kilauea, Piton de la Fournaise, Erebus | |||||||
| 1 | > 104 m3 | Hawaii / Stromboliyen | yumuşak | 100 m–1 km | günlük | küçük | Yok |
| Nyiragongo (2002), Raoul Adası (2006), Stromboli (Roma döneminden bu yana devam etmekte) | |||||||
| 2 | > 106 m3 | Strombolian / Vulcanian | patlayıcı | 1–5 km | iki haftada bir | ılımlı | Yok |
| Unzen (1792), Cumbre Vieja (1949), Galeras (1993), Sinabung (2010) | |||||||
| 3 | > 107 m3 | Vulcanian / Peléan/Sub-Plinian | felaket | 3–15 km | 3 ay | önemli | mümkün |
| Nevado del Ruiz (1985), Lassen Peak (1915), Soufrière Hills (1995), Nabro (2011) | |||||||
| 4 | > 0.1 km3 | Peléan / Plinian/Sub-Plinian | felaket | > 10 km (Plinian or sub-Plinian) | 18 ay | önemli | kesin |
| Mayon (1814), Pelée (1902), Galunggung (1982), Eyjafjallajökull (2010) | |||||||
| 5 | > 1 km3 | Peléan/Plinian | Paroksismal | > 10 km (Plinian) | 12 yıl | önemli | önemli |
| Vesuvius (79), Fuji (1707), Dağı Tarawera (1886), St. Helens (1980), Puyehue (2011), Hudson Dağı (1991) | |||||||
| 6 | > 10 km3 | Plinian / Ultra-Plinian | devasa | > 20 km | 50 - 100 yıl | önemli | önemli |
| Laach Gölü (c. 12,900 M.Ö), Veniaminof (c. 1750 M.Ö), Huaynaputina (1600), Krakatoa (1883), Novarupta (1912), Pinatubo (1991), | |||||||
| 7 | > 100 km3 | Ultra-Plinian | Süper devasa | > 20 km | 500 - 1,000 yıl | önemli | önemli |
| Mazama (c. 5600 M.Ö), Thera (c. 1620 M.Ö), Taupo (180), Baekdu (1000), Samalas (Rinjani Dağı) (1257), Tambora (1815) | |||||||
| 8 | > 1000 km3 | Ultra-Plinian | Mega-devasa | > 20 km | > 50,000 yıl[2][3] | çok büyük | çok büyük |
| La Garita Kalderası (26.3 Ma), Yellowstone (640,000 M.Ö), Toba (74,000 M.Ö), Taupo (25,360 M.Ö) | |||||||
Geçmişteki 36 milyon yılda 42'si meydana gelen, Ordovisiden Pleistosen'e kadar uzanan, toplam 47 adet VPİ 8 büyüklüğünde veya daha yüksek miktarda patlama belirlendi. En son 25.360 yıl önce Taupo Gölü'nün Oruanui patlamasıdır, bu da, 8 VPİ ile herhangi bir Holosen (son 10.000 yıl içinde) patlamaları olmadığı anlamına gelmektedir.[4]
VPİ değeri 7 olan en az beş adet Holosen patlaması olmuştur. Büyük, fakat bilinmeyen büyüklüklere sahip 58 pliyen patlaması ve 13 kaldera oluşturan patlama vardır. Belirlenemeyen muhtemel birçok patlama vardır. Smithsonian Enstitüsü Küresel Volkanizma Programı, Holosen'de meydana geldiği bilinen patlamaların yaklaşık% 75'ini oluşturan Holosen'de (son 11.700 yıl) meydana gelen 7,742 volkanik patlama için 2010'da bir VPİ atamasını kataloğuna yansıttı. Bu 7,742 patlamanın yaklaşık% 90'ı 3 veya daha düşük bir VPİ'ne sahiptir.[5]
VPİ Sınırlamaları
VPİ altında, kül, lav, lav bombaları ve ignimbrite benzer şekilde işlenmektedir. Söz konusu volkanik ürünlerin yoğunluğu ve vesikülaritesi (gaz kabarcıkları) hesaba katılmaz. Buna karşılık, DRE (yoğun kaya eşdeğeri) bazen gerçek miktarda magmanın patladığı şekilde hesaplanır. VPİ'nin diğer bir zaafı da, patlamanın geç çıkışını hesaba katmaması ve VPİ'yi tarih öncesi ya da gözlemlenemeyen patlamalarla tespit etmeyi son derece zorlaştırmasıdır.
VPİ, patlamanın patlayıcı boyutunu sınıflandırmak için oldukça uygun olmasına rağmen, Georgina Miles, Roy Grainger ve Eleanor Highwood'ın 2004'te yayınladığı bir makalede belirtildiği üzere, indeks, atmosferik ve iklimsel etkilerini niceleştirirken kükürt dioksit emisyonları kadar önemli değildir.
"Tephra veya çöküntü tortuları analizi, bilinen bir patlama olayının patlama derecesine ilişkin bir tahmin sağlayabilir. Bununla birlikte, açıkçası patlamanın yaydığı SO2 miktarı ile ilgili değildir. Volkanik Patlayıcılık Endeksi (VPİ), patlak veren kütlenin büyüklüğüne göre tarihsel patlamaların patlayıcı boyutunu katalize etmek için türetildi ve patlama sütununun ulaştığı yüksekliğe ilişkin genel bir gösterge verdi. VPİ'nin kendisi, volkanik püskürmelerin atmosferik etkilerini tanımlamak için yetersizdir. Bu, iki patlama, Agung (1963) ve El Chichón (1982) tarafından açıkça gösterilmiştir. Her biri tarafından stratosfer içine salınan SO2 hacmi, iki patlamanın optik derinlik verileriyle gösterildiği gibi VPİ sınıflandırması, patlama derecesinde onları büyüklük sırasına göre ayırır.."[6]
Büyük patlama listeleri
- 19. yüzyılın büyük volkanik patlamalar listesi (≥ VPİ 4)
- 20. yüzyılın büyük volkanik patlamalar listesi (≥ VPİ 4)
- 21. yüzyılda büyük volkanik patlamalar listesi (≥ VPİ 4)
- Dünya üzerindeki volkanizma zaman çizelgesi (Çoğunlukla VPİ 6, içinde2 byö)
- Büyük volkanik patlamalar listesi (başlıca VPİ 6-8, içinde 50 Myö)
- En büyük volkanik patlamalar listesi (VPİ 7-8, içinde 1600 Myö)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ "Volkan Patlama İndeksi (VPİ)". Global Volcanism Program. Smithsonian National Museum of Natural History. http://www.volcano.si.edu/world/eruptioncriteria.cfm#VPİ. Erişim tarihi: August 21, 2014.
- ↑ Dosseto, A. (2011). "Timescales of Magmatic Processes: From Core to Atmosphere". Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4443-3260-5.
- ↑ Rothery, David A. (2010). "Volcanoes, Earthquakes and Tsunamis". Teach Yourself.
- ↑ . Mason, Ben G.; Pyle, David M.; Oppenheimer, Clive (2004). "The size and frequency of the largest explosive eruptions on Earth". Bulletin of Volcanology. 66 (8): 735–748. Bibcode:2004BVol...66..735M. doi:10.1007/s00445-004-0355-9.
- ↑ . Siebert, L.; Simkin, T.; Kimberly, P. (2010). Volcanoes of the World (3rd ed.). University of California Press. pp. 28–38. ISBN 978-0-520-26877-7..
- ↑ . Miles, M. G.; Grainger, R. G.; Highwood, E. J. (2004). "Volcanic Aerosols: The significance of volcanic eruption strength and frequency for climate" (PDF). Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society. 130 (602): 2361–2376. doi:10.1256/qj.30.60.