Vasabi

Vikipedi:Taksokutu
Vasabi

Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae (Bitkiler)
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Magnoliopsida
(İki çenekliler)
Takım: Brassicales
Familya: Brassicaceae
(Turpgiller)
Cins: Wasabia
Tür: W. japonica
İkili adı
Wasabia japonica
Matsum.
Sinonimler

Cochlearia wasabi, Eutrema japonica

Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Vasabi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Vasabi ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Vasabi, (Wasabia japonica ya da Eutrema japonica) [1] Turpgiller familyasına üye bir bitkidir. Japon turbu olarak da isimlendirilmesine [2] karşın, bu familyanın turp türüne ait değildir. Kökü, içerdiği yoğun ve kuvvetli tat ve acı yüzünden yemeklerde çeşni olarak kullanılır. Acılığı, acı biberlerdeki kapsaisin 'in dilde neden olduğu acıdan daha çok, hardalın burun ve solunum yollarında yarattığı acı hissine yakındır. Japonya'daki vadi nehir yataklarında doğal olarak yetişir. Wasabi Japonica'dan başka, Wasabi Koreana ve Wasabi Tetsuigi türleri de vardır. Yiyecek piyasasında genellikle iki kültivarı, Wasabi Japonica 'Drauma' ve 'Mazuma' bulunur, ancak tüm çeşitliliği bu ikisiyle sınırlı değildir.[3]

Kullanım

Bir süpermarkette satılan taze vasabi kökü
Japonya İzu bölgesinde vasabi hasadı

Vasabi, sonradan çok ince rendelenmek üzere ham kök haliyle veya kullanıma hazır, dişmacunu tüpüne benzeyen tüpler içerisinde satılır.[4] Lokantalarda, macun hali müşterinin siparişi üzerine hazırlanır; 15 dakika içerisinde aromasını yitirir.[5] Suşi hazırlanırken, vasabi'yi pilav ve diğer malzemelerin arasına koyar; bu şekilde vasabi tadını daha uzun süre koruyabilir.

Taze vasabi yaprakları yenebilir, köklerindeki tat yapraklarında da mevcuttur.

Vasabi'nin acı yaratması yağ bazlı olmadığından, acı biberlerin yarattığı histen daha kısa sürelidir ve herhangi bir yiyecek veya içecek tüketimiyle kolaylıkla silinir. Acı, ilk olarak burun deliklerinde ve solunum yollarında yoğun olarak hissedilir ve alınan miktara bağlı olarak oldukça yüksek şiddette acı verebilir.

Vasabi buharının solunum yollarıyla alınması kuvvetli uyarıcı bir etki yaratır. Bu özelliği, duyma özürlü kişilerin yangın ve benzeri tehlikeli durumlarda uyarılması amacıyla kullanılabilir. Böylesi bir deneyde, deneklerden bir tanesinin uykusundan on saniye içerisinde uyandığı tespit edilmiştir.[6] Bu yönde yapılan çalışmalar, nihayetinde Makoto Imai, Naoki Urushihata, Hideki Tanemura, Yukinobu Tajima, Hideaki Goto, Koichiro Mizoguchi ve Junichi Murakami'ye 2011 yılı Nobel Kimya ödülü kazandırmıştır.

Gerçek vasabi ve taklit vasabi

Hasadı zor olduğu için, gerçek vasabi'nin fiyatı yüksektir. Bu yüksek fiyat nedeniyle yabanturbu (acırga), hardal, nişasta ve yeşil gıda boyası karışımı ile taklidi sıklıkla kullanılır. Japonya dışında gerçek vasabi bitkisini bulmak zordur. Piyasada varolan kimi ürünlerin paketinde vasabi yazsa dahi, içeriği gerçek vasabi bitkisi içermeyebilir. Taklidinin tadı vasabi ve yabanturbu arasında olsa dahi fark kolaylıkla ayırtedilebilir. Taklit vasabi Japonya'da bulunmaktadır ancak seiyo wasabi ("batı wasabi'si") olarak adlandırılır.[7][8]

Kimya

Vasabi'ye kendine özgün tadı veren bileşen, uçucu allyl isothiocyanate'dir, köksaplardaki thioglucoside adı verilen maddenin (şeker glikozu ve sülfür içeren organik bileşenleri birleştirir) hidrolizi ile ortaya çıkar.Bu hidroliz reaksiyonu, kökün rendeleme işlemi sırasında ortaya çıkan myrosinase enzimi ile katalize olur.[9][10][11]

Bu işlem sonrasında thioglucoside glikoz ve methylthioalkyl isothiocyanate'lere ayrılır:[12][13][14]

Bir araştırma, bu tür isothiocyanate'ların mikroorganizma büyümesine engel olduğunu ortaya koymuştur.[15] Vasabi'nin özellikle çiğ et içeren yemeklerde zararlı parazitleri yok etmesi, bu tür yemeklerde kullanım amaçlarından biridir

Besin değerleri

100 gram vasabi kökü bileşenleri aşağıdaki gibidir:[16]

Hasat

İwasaki Kanen'den Vasabi bitkisi çizimi (1828)

Yüksek miktarda vasabi yetiştirilmesi için çok az doğal ortam mevcuttur ve hasat ideal koşullarda bile zordur. Japonya'da, vasabi aşağıdaki bölgelerde yetiştirilir:

2009 yılında Japonyada vasabi üretimi (ton)[17]
Bölge Su hasadıToprak hasadı Toplam
Kök Yaprak Kök Yaprak Kök Yaprak Toplam
Şizuoka 295.1 638.2 4.5 232.3 299.6 870.5 1,170.1
Nagano 316.8 739.2 7.2 16.8 324.0 756.0 1,080.0
İwate 8.8 1.5 2.4 620.5 11.2 622.0 633.2
Şimane 2.4 10.1 9.0 113.0 11.4 123.1 134.5
Oita 0.5 8.9 - 94.0 0.5 102.9 103.4
Yamaguçi 2.5 2.2 22.5 54.2 25.0 56.4 81.4
Diğer 65.8 48.1 61.7 108.0 127.5 156.1 283.6
Toplam 691.9 1,448.2 107.3 1,238.8 799.2 2,687.0 3,486.2

Japonya'da kuzeydeki Hokkaido ve güneydeki Kyuşu bölgelerinde yapay ortamlarda vasabi yetiştirilmektedir. Japonya'daki gerçek vasabi'ye olan talep çok yüksek olduğu için Çin, Tayvan ve Yeni Zelanda'dan vasabi ithal etmektedir.

Hazırlanış

Metal oroşigane ile vasabi rendelenmesi

Vasabi, metal bir rende olan oroşigane ile rendelenerek hazırlanır. Ancak daha geleneksel hazırlanma için kurutulmuş köpekbalığı derisi kullanılır. El ile yapılmış rendeler veya özellikle köpekbalığı derisi yokluğunda seramik de kullanılmaktadır.[18]

Kaynakça

  1. ↑ "Eutrema japonica (Miq.) Koidz.". Germplasm Resources Information Network, USDA. http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?404759#syn.
  2. ↑ "Wasabia japonica". MULTILINGUAL MULTISCRIPT PLANT NAME DATABASE, The University of Melbourne. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160328140003/http://www.plantnames.unimelb.edu.au/Sorting/Wasabia.html.
  3. ↑ Growing Edge (2005). the Best Of Growing Edge International 2000-2005. New Moon Publishing. s. 57. ISBN 978-0-944557-05-1. http://books.google.com/?id=lZD95wlLhxIC&pg=PA57&dq=Daruma+mazuma#v=onepage&q=Daruma%20mazuma.
  4. ↑ Lowry, Dave (2005). The connoisseur's guide to sushi: everything you need to know about sushi. The Harvard Common Press. s. 205. ISBN [[Special:BookSources/1-55832-307-0 Şablon:Please check ISBN|1-55832-307-0 Şablon:Please check ISBN]]. http://books.google.com/?id=wIOcYVPYfkAC&pg=PT228&dq=toothpaste#v=onepage&q=toothpaste.
  5. ↑ What's That Stuff? Wasabi | Science & Technology | Chemical & Engineering News
  6. ↑ Levenstein, Steve. "Wasabi Silent Fire Alarm Alerts the Deaf with the Power of Scent". InvestorSpot. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160310144126/http://inventorspot.com/articles/wasabi_silent_fire_alarm_alerts__11514.
  7. ↑ The Sushi FAQ - Sushi Items - Wasabi
  8. ↑ "CONDIMENTS — Wasabi: real vs. fake". http://effinghamdailynews.com/business/x519449241/CONDIMENTS-Wasabi-real-vs-fake.
  9. ↑ Ina, K., Ina, H., Ueda, M., Yagi, A. and Kishima, I., 1989. ω-methyl thioalkyl isothiocyanate, in wasabi. Agric. Biol. Chem. 53, pp. 537–538.
  10. ↑ H. Masuda, Y. Harada, K. Tanaka, M. Nakajima, and H. Tabeta, 1996, Characteristic Odorants of Wasabi (Wasabia japonica matum), Japanese Horseradish, in Comparison with Those of Horseradish (Armoracia rusticana), Biotechnology for Improved Foods and Flavors, Ch. 6, ACS Symposium Series, Vol. 637, pp 67–78.
  11. ↑ http://www.freshwasabi.com/tech.aspx; accessed 11 February 2011.
  12. ↑ Ina et al. 1989, ibid.
  13. ↑ Masuda et al. 1996, ibid.
  14. ↑ Arnaud, Celia Henry. What's That Stuff? Wasabi. Chemical and Engineering News, Vol. 88, No. 12 (March 22, 2010), p. 48
  15. ↑ Zeuthen, P.; Bøgh-Sørensen, Leif (2003). Food preservation techniques. Woodhead Publishing Limited. s. 12. ISBN 978-1-85573-530-9. http://books.google.com/?id=TdQtFQZ5XCQC&pg=PA12&dq=antimicrobial+isothiocyanates.
  16. ↑ http://www.nal.usda.gov/fnic/foodcomp/search/
  17. ↑ "Wasabi (Production)" (Japanese). Portal Site of Official Statistics of Japan. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304001847/http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/Xlsdl.do?sinfid=000008212478.
  18. ↑ Andoh, Elizabeth; Beisch, Leigh (2005). Washoku: recipes from the Japanese home kitchen. Ten Speed Press. s. 71. ISBN 978-1-58008-519-9. http://books.google.com/?id=vGGSh3PSwQAC&pg=PA71#v=onepage&q=.

Ek bilgiler

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 7/9/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.