Kirpi

Vikipedi:Taksokutu
Kirpi

Batı Avrupa kirpisi (Erinaceus europaeus)
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Takım: Insectivora (Böcekçiller)
Familya: Erinaceidae (Kirpigiller)
Alt familya: Erinaceinae
Cins: Erinaceus
Linnaeus, 1758
Türler

E. amurensis (Amur kirpisi)
E. concolor (Ak göğüslü kirpi)
E. europaeus (Batı Avrupa kirpisi)
E. roumanicus (Doğu Avrupa kirpisi)

Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Kirpi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Kirpi ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Kirpi (Erinaceus), kirpigiller (Erinaceidae) familyasından gececil, böcekçil bir memeli cinsi.

Özellikleri

Yaklaşık 30 cm boyundadır. Ağırlığı cinsiyete, yaşa ve yaşadığı koşullara bağlı olarak 500-1200 gr. arasında değişir. Gövdesinin üzeri 2-2,5 cm uzunluğundaki kırçıl dikenlerle örtülüdür. Kızdırıldığı zaman vücudu yuvarlak hale gelir ve böylece bir diken topuna dönüşür.

Yaşam alanları

Çalılıklı ormanlardan, büyük park ve bahçelere kadar pek çok yerde yaşayabilir. Nemli yerleri sever. Toprak içine açtığı tünellerde ve kaya kovuklarında barınır.

Dağılımı

Avrupa ve Asya'da görülür. Türkiye’nin hemen her yerinde rastlanır. Yalnız geceleri etkindir. Çevre sıcaklığının 4 °C’nin altına düştüğü zaman kış uykusuna yatar. Hamilelikleri 5-6 hafta sürer. Her doğumda 3-8 yavru doğurur. Ortalama ömrü 18 yıldır.

Beslenme

Doğal hayatta beslenmeleri

Çoğunlukla böcek, sümüklüböcek, kurbağa, solucan, nadiren küçük fare ve yılan yavrularını yer.

İnsanların dayanabildiği tetanus zehiri miktarının 7 bin katına dayanıklı oldukları saptanmıştır. Çok zehirli bazı böcek ve yılanları kolaylıkla avlayıp yer. Ancak engerek zehiri gibi bazı zehirlere karşı da dayanıksızdır.

Esaret altında beslenmeleri

Öncelikle, kirpiler doğal hayattan koparılıp esir edilmemelidir. Olağanüstü bir durum olmadığı sürece, şirin diye kirpi yavrularına bakmak için eve götürmek, doğal hayata zarar verir. Kirpilerin Türkiye'de koruma altındaki türlerden olduğu unutulmamalıdır.

Erişkin kirpiler kedi mamalarını severek yer. İnek sütü verilmemelidir. Yüksek miktarda laktoz içerdiğinden kirpiler için öldürücüdür, çünkü kirpiler laktozu sindiremez. Bu durum barsaklarda ishale sebebiyet verir, ishale bağlı su kaybı ve beslenme yetersizliğinden ölür. Yetim kalan yavruların beslenmesi gerektiğinde yabani hayvan konusunda tecrübeli veteriner hekimlere danışılmalıdır. Dişleri çıkan yavruya konserve veya ıslatılmış kuru kedi-köpek maması verilebilir.

İnsan besini olarak

Kirpi etinin egzama hastalığına iyi geldiği, halk arasında yaygın fakat yanlış bir inançtır. Bunun Hayat-ül hayvan gibi kitaplarda da verilmesi, kirpinin yasak olduğu halde avlanılmasını tetiklemektedir. Kirpi Hanefi ve Hanbeliler'de haram, Şafii ve Malikiler'de helâl sayılmıştır.[1] Türkiye'de Şafii mezhebinden Kürt (jûjî 'kirpi') ve Zazalarda (dije 'kirpi') kirpi eti yeme mezhebîdir.

Türkiye'de kirpiler

Türkiye'de 2 türe ait 3 alt tür bulunur:

E. europaeus türü Türkiye'de bulunmaz. Bu ad altında literatürde[2] geçenlerin Trakya hariç hepsi E. concolor türündendir.

Türkiye’de avlanması yasaktır.[3] Kırmızı listede "NT" kategorisindedir. Kirpiler, Türkiye’nin koruma altındaki türlerinden biridir; Resmi Gazete’de yayınlanan “Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları” (EK LİSTE 1) listesinde belirtilmiştir. Ayrıca kirpilerin doğal ortamından uzaklaştırılması, satılması, evlerde pet hayvanı olarak bakılması yasaktır. Konuyla ilgili ihbarlarla Doğa Koruma ve Milli Parklar İl Müdürlükleri ilgilenmektedir.[4]

Türleri

Resim galerisi

Kaynakça

  1. ↑ Diyanet İşleri
  2. ↑ Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Omurgalılar/Amniyota): Burada Türkiye'deki kirpilerin E. europaeus olduğu ve E. concolor'un yalnızca Trabzon'da kaydedildiğine dair bilgi günümüzde geçerli değildir.
  3. ↑ Bu sitede kurban gibi kesilen kirpi görüntüleri vardır
  4. ↑ http://www.milliparklar.gov.tr

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 10/4/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.