Yerli, İskilip
| Yerli | |
| — Köy — | |
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Çorum |
| İlçe | İskilip |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| - Toplam | 45 km2 (17,4 mi2) |
| Rakım | 518 m (1.699 ft) |
| Nüfus (2000) | |
| - Toplam | 647 |
| - Yoğunluk | 14,38/km² (37,2/sq mi) |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0364 |
| İl plaka kodu | |
| Posta kodu | 19400 |
| İnternet sitesi: | |
Yerli, Çorum ilinin İskilip ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
“1530 Tarihinde Çorumlu Livası” adlı harita da Bayat ve bugün de aynı isimleri taşıyan Lapa (Yoncalı), Ovacık (Bu gün Çankırı İli Yapraklı İlçesi Köyü), Eymirşah (Emirşah), Şeyhler (Yenişıhlar), Kunduzlar (Kunduzlu Beldesi), Çerkeş, Evci (Günümüzde İmamoğlu, Sarıkaya, Cevizli ve Taşlık yerleşim yerleri), Ak-Sekü (Akseki), Çay (Çayköy), Pancarlık, Yatıcı (Bugünkü Yatukçu Mahallesi), Tuzcu Divanı (Bugünkü İskilip İlçesine Bağlı Yerliköy), Kalın-pelit (Kalınpelit), Demürci (Demirciler), Kuşu (Yeşilçat), İlegi (İleği), Bel-viran (Belören) yerleşim alanlarının var olduğu kesinlik kazanmaktadır.
Yerli Köy'ün adına, köydeki kullanılışı ile YELLİ KÖY de (Rüzgarlı anlamında) denilmektedir. Bu tanım köyün konumu itibariyle daha doğru olacaktır. Daha sonraları "Yelli Köy" den "Yerli Köy" ismine doğru dönüşüm olmuştur.
Yukarıda da bahsedildiği gibi 500 yıl öncesinde burada Tuzcu Divanı adıyla bir yerleşim bulunduğu görülmektedir.
Köyün tarihini çok daha gerilere götürmek gerçekçi olacaktır.
İnsan yaşamının en önemli maddelerinden biri “TUZ” dur. Yerliköy’de doğal kaynak suyu olarak tuzlu su çıkmakta, bu suyun güneş ısısıyla buharlaşması sonucunda da tuz oluşmaktadır.
Yakın zamana kadar Yerliköy'de TEKEL'e ait Tuz İşletmesi bulunmakta, bu işletmede hatırı sayılır miktarda tuz üretimi yapılmaktaydı. Köyde birbirine olan mesafeleri 300-500 metre arasında değişen üç ayrı yerde "tuz gölleri" vardı. Bu göllerde doğal yoldan suyun buharlaşmasıyla tabanda tuz tortuları oluşur, bazı aralıklarla biriken bu tortular özel küreklerle alınarak kenarlarda depolanırdı. Elde edilen bu "tuz" gibi "tuz" başta Yerliköy olmak üzere çevre köylerin ihtiyacını karşılayacak şekilde düşük bir ücretle halka satılırdı. Yüzlerce yıldır işletilegelen Yerli Köy'deki bu tuz işletmesinin geçmişini kimse bilmemektedir.
İskilip tarihine bakıldığında "İskilip'te gelişen uygarlığı kavrayabilmek için özelde şu maddelerin genel insan uygarlık tarihindeki yerini iyice görmek gerekir; tuz, sirke, şarap, pekmez. Tuz, Roma uygarlığının adına yollar inşa ettiği bir vazgeçilmez uygarlık maddesidir. Adına savaşların yapıldığı, askerlerin maaşlarının tuzla ödendiği, devletlerin gelir için tuzdan vergi aldığını görmek bir vakıadır. İskilip bağlamında Roma'ya bakarsak sırf bu nedenle Pontlarla savaşıp onların yerine kendileri İskilip coğrafyasına egemen olmuşlar ve yollar yapıp bu yollara Mil Taşları dikmişlerdir." denilmektedir.
Burada bahsi geçen "TUZ" İskilip'te yalnızca Yerliköy'de ve Çukurköy'de (İki komşu köy) bulunmaktadır.
İnsanlık tarihi boyunca tuz her zaman önemini korumuş, buna bağlı olarak da, tarih boyunca ismi ne olursa olsun, Yerli Köy her zaman bir yerleşim yeri olmuştur.
Köyün kuzey kesiminde "Ören Yeri" diye bir yerde bina temel kalıntıları vardır. Ayrıca köyün karşısında Yamaç denilen bir tepede de çok sayıda bina temel kalıntıları bariz bir şekilde görülmektedir. Burada bir uçtan bir ucu 3 km olan; Sarayburun’dan Aculü’ye, Aculü’den Ören Yeri’ne, Ören Yeri’nden Mezarlığa, Mezarlıktan Sarayburun’a kadar büyükçe bir şehir bulunduğu bilinmektedir. Bahsi geçen bu şehrin ismiyle ilgili bir veri henüz yoktur. Yamaçta son zamanlara kadar kullanılan, “Acı Kuyu” denilen bir kuyu da (Sarnıç) vardı. Saray Burun denilen yerde bu şehrin yöneticilerine ait bir saray olduğu söylenmektedir. Buradan geçen Tekke Çayı'nın oyduğu çay yatağında harman tuğlasıyla örülmüş duvar kalıntıları vardır. Ayrıca Hititlere ait mezarlar bulunmaktadır.
Kültür
Köyün gelenek, görenek ve yemekleri genel İskilip kültürü ile bazı farklılıklar göstermektedir.
Coğrafya
Çorum iline 72 km, İskilip ilçesine 27 km, Bayat'a 15 km, Ankara'ya 178 km uzaklıktadır.
Köyün ekilebilir tarım alanı 32.000 dönümdür. İskilip İlçesi'nde tarım alanı en büyük üç köyden (Yerliköy, Kaya Ağzı, Çukurköy) biridir. Doğusunda Çukurköy, Güneyinde Suylan, Batısında Saray Köyü, Kuzeyinde Pancarlık, Dorukseki, Çayköy Hacıbayram, Kuzey Doğusunda Kayaağzı köyleri ile sınırlıdır. Köyün arazisinin bir kısmı Kızılırmak kenarındadır. Burada pamuk yetişecek kadar verimli bir arazi vardır. Sadece buradaki arazide sera ürünleri yetiştirilse köyü besleyecek verimlilikte olmasına rağmen ne yazık ki burası değerlendirilememektedir. Burada pirinç üretimi de yapılmaktadır.
Nefes Dede aynı zamanda bir türbe adıdır. Köyün mezarlığının üstünde Arap Dede ve Acı Gülü (Aculü) denilen yerde de birer türbe vardır. Bu üç türbenin aynı kardeşler olduğu söylenmektedir. Köy mezarlığının hemen üst kısmında Esat Efendi ve kardeşi İpek Efendi'nin de türbesi vardır. Haziran aylarında İpek Efendi'nin vefat yıldönümünde "İpek Efendi'yi Anma Etkinlikleri" düzenlenmektedir. Bu durum son yıllarda geleneksel hale gelmiştir.
Otluk Kırı denilen mevki önceleri mera olarak kullanılırken son dönemde ağaçlandırma çalışmasına başlanmıştır.
İklim
Köyün iklimi, İç Anadolu karasal iklimi etki alanı içerisindedir.
Nüfus
Yerli Köy de diğer tüm Anadolu köyleri gibi göç vermektedir.
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | |
| 2000 | 647 |
| 1997 | 688 |
Ekonomi
Köyün ekonomisi tarıma dayalıdır.
Altyapı bilgileri
Köyde ilköğretim okulu vardır. Köyün içme suyu şebekesi vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur. PTT şubesi yoktur ancak PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.