Yunt Dağları

Yunt Dağları, Batı Anadolu'da Ege Bölgesi'nin kuzeyinde yer alan kırık tipi dağ oluşumudur.Yükseltisi 1076 m'dir

Coğrafya

Yunt Dağları İzmir ve Manisa illeri sınırları içinde kalır. Kuzeyinde Bakırçay ırmağı ve ovası bulunur. Doğuda Gediz ırmağının suladığı Manisa Ovasına uzanır.

Yunt Dağı’nın doğu yamaçlarından görünüş.[1]

Darkot ve Tuncel’in de ifade ettiği gibi Yunt Dağı genelleştirilmiş adını taşıyan kütle, KD-GB eksenli oval bir kütle olup kenarlarından vadiler ve sel yataklarıyla yarılmış, üzerinde yuvarlak tepeler taşıyan bir plato görünüşündedir.[2] Yunt kütlesinin üzerinde akarsular tarafından derin bir şekilde yarılmış, üzerinde yer yer geniş düzlüklerin ve volkan topoğrafyasına ait şekillerin görüldüğü geniş bir volkanik plato bulunmaktadır. Bu volkanik platoyu hafif engebeli bir topoğrafya özelliği sergileyen tepelik alanlar çevrelemektedir.Plato sahasının doğusunda belirgin yükselti oluşturan Yunt Dağı’nın zirvesinde yükseltileri 1000 m civarındaki küçük tepeler bulunmaktadır. En yüksek yeri gri renkli andezitlerin yayıldığı hafif dalgalı düzlüktür. Yunt Dağı, Ala Tepe ve Kılıçdağı Tepe’nin doğusundaki dik yamaçlar Çukurçeşme Dere’nin kolları tarafından yarılmıştır. Yamaçların yapısını gri-açık yeşil renkli dasitik lavlar ve laharlar oluşturmaktadır. Bu sahanın doğusunda alçalan plato alanının yükseltisi 250-300m arasında değişmektedir.[3]

Yunt Dağı’nın kuzeydoğusunda yer alan dağlık saha, yüksekliği ve engebeli görünümüyle dikkat çeker. Yunt Dağı’nın güneybatısında volkanik oluşumlu Dumanlı Dağ yer alır. Yunt kütlesini kuzeydoğusundan sınırlandıran dağlık saha, horst-graben sistemlerinin bir arada görüldüğü oldukça arızalı bir topoğrafyaya sahiptir. Yunt kütlesini kuzeydoğusundan sınırlandıran dağlık sahanın en önemli yükseltilerini Köse Dağ (984m), Somasivrisi Tepe (1109m),Göz Tepe (758m), Sarıkaya Tepe (951m), Kösekaya Tepe (1088m), Kocakaya Tepe (1073m), Mağara Tepe (890m), Yellice Tepe (812m), Çamlıca Tepe (1201m), Asar Tepe (946m) ve Ada Tepe (694m)’dir. Dağlık sahanın temelini metamorfizmaya uğramış kumtaşı, çamurtaşı ve kireçtaşları, dolomitik ve kristalize kireçtaşları, bitümlü kireçtaşları ve kalker mercekleri içeren grovaklı killi şistler oluşturur.[3]

Jeomorfolojik Özellikler

[1] Yunt Dağı ve çevresinin jeomorfolojik haritası

Yunt Dağı ve çevresinde kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan yüksek rölyef ve bu yüksek rölyefi çevreleyen çöküntü alanları ana çizgileriyle birbirlerinden ayrılan jeomorfolojik ünitelerdir. Volkanik bir oluşum olan Yunt kütlesi kabaca yüksek rölyefin ortasında bulunmaktadır. Yunt Dağı ve çevresinde temel araziyi Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı litolojik birimler oluşturmaktadır. Bu temel arazi üzerine Neojen ve Kuvaterner’e ait örtü formasyonları diskordant olarak gelmiştir. Sahada Miyosen volkanitleri geniş yer tutmaktadır.Yunt Dağı ve çevresinde jeolojik yapı Paleozoyik, Mesozoyik, Tersiyer ve Kuvaterner’e ait formasyonlardan oluşmaktadır. Sahanın çeşitli yerlerinde arazi yapısını oluşturan bu formasyonlar farklı litolojik, stratigrafik, metamorfik ve tektonik özellikler içermektedirler. Yunt Dağı ve çevresinde Kretase arazisi kireçtaşı, grovak, marn, çört, şeyl, tüf, aglomera, konglomera ve kumtaşı ardalanmasından oluşan formasyonlardan meydana gelmektedir. Bunlar Avgediği Formasyonu, Eydemirçay Formasyonu ve Kretase kireçtaşlarıdır. Yunt Dağı ve çevresinde Tersiyer Formasyonları’nı Oligosen ve Miyosen volkanitleri ile flüviyal ve limnik kökenli tortul kayaçların ardalanmasından oluşan Miyosen formasyonları teşkil etmektedir. Görüldüğü gibi, Yunt Dağı ve çevresinde volkanizma Orta Miyosen’de başlamış Alt-Orta Pliyosen’e kadar devam etmiştir. Yunt Dağı ve çevresinde yer alan en genç litolojik birimler Pliyosen çakıl taşı ile Kuaterner yaşlı yamaç molozları ve alüvyonlardır. Yunt Dağı ve çevresinde jeotermal enerji sahaları içinde Aliağa yöresi dikkat çekicidir. Yunt Dağı ve çevresinde temeli oluşturan formasyonlar, Miyosen dönemine kadar uzun bir aşınım dönemi geçirmiştir.[3]

Tarih

Manisa'nın Soma ve Kırkağaç, İzmir'in Kınık ilçeleri ve kasabaları Yunt Dağları'nın kuzey eteklerinde bulunur. Bergama ilçesi de Yunt Dağları'nın büyük bir kısmını içine alır.

Antik çağ coğrafyacısı Strabon'a göre, Yunt Dağları'nın en eski adı Aspordenon[4] 'dur. Helence bir anlamı yoktur.

Manisa'ya bağlı Köseler Köyü yakınındaki antik Aigai kenti, Klasik çağın on iki Aiolis kentinden biridir. Bugün bile görkemli kalıntılarıyla önemli bir ören yeridir. Ayrıca, Kınık'a bağlı Poyracık beldesi yakınlarındaki antik Gambrion ve Paleogambrion siteleri de Yunt Dağları'nın Bakırçay ovasıyla kesiştiği yerlerdedir.

Helenistik dönemde Pergamon Krallığı egemenliği altında bulunan Yunt Dağları üzerinde, Kınık'ın Karadağ yöresinde, Pergamon Krallığı'nın kurucusu Filetairos tarafından Ana Tanrıça, Magna Mater, Kybele adından büyük bir tapınak yaptırılmıştır.[5]

Dipnot

  1. 1 2 Eroğlu,i.,Bozyiğit,R., YUNT DAĞI VE ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİNE TEKTONİK-VOLKANİK UNSURLARIN ETKİLERİ
  2. ↑ Darkot, B., ve Tuncel, M., (1995), Ege Bölgesi Coğrafyası ( 3.Baskı ),İstanbul Üniversitesi Yayın No:2365, Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 99, İstanbul.
  3. 1 2 3 Eroğlu,İ.,Bozyiğit,R., Yunt Dağı ve Çevresinin Jeomorfolojik Özelliklerine Tektonik-Volkanik Unsurların Etkileri,Marmara Coğrafya Dergisi Sayı:25,ocak-2012 S.32-59
  4. ↑ Strabon, Coğrafya, Anadolu (Kitap XII,XIII,XIV),Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1987‎ - Sayfa 123
  5. ↑ Sefa Taşkın, Pergamon Kadınları,Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2011 - Sayfa 54

Referanslar

This article is issued from Vikipedi - version of the 5/25/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.