Allahuekber Dağları
Koordinatlar: 40°36′K 42°31′D / 40.6°K 42.517°D
| Allahuekber Dağları | |
|---|---|
| Doruğunun yüksekliği: | 3 120 m |
| Enlem: | 40° 34′ 39″ Kuzey |
| Boylam: | 42° 32′ 13″ Doğu |
| Yeri: | Şenkaya, Erzurum, Türkiye - Sarıkamış, Türkiye |
| Sıradağlar: | Kuzeydoğu Anadolu |
| Türü: | Tektonik |
Allahuekber Dağları, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Erzurum-Kars Bölümü'nde, Sarıkamış ve Kars'ın kuzeyinde uzanan dağ sırası. 2004 yılında, Erzurum ve Kars illeri sınırları içinde bulunan, Sarıkamış Ormanları ile Allahüekber Dağlarını kapsayan alan Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkı olarak belirlendi.[1]
Kars Çayı havzasını Kura Nehri havzasından ayırır. En yüksek doruğu Allahuekber Tepesidir (3.120 m). Kuzeydoğu Anadolu kıvrım sisteminin bir uzantısı olan Allahuekber Dağları güneybatı-kuzeydoğu doğrultulu çeşitli çöküntüler arasında aynı doğrultuda düzenli bir dağ sırası oluşturur.
Doğal yapı
Temelinde İkinci Zamandan (yaklaşık 225-65 milyon yıl önce) kalma yeşil kayaçlar bulunur. Çevresinde Oligosen Bölümde (y. 38-26 milyon yıl önce) meydana gelmiş tuzlu, jipsli tortul kütleler yer alır. Bunların üzerinde ise birçok yerde geniş bazalt platoları oluşturan bazalt lavlar uzanır. Bu plato yüzeyi kütlenin batısında Bardız Çayı tarafından 500 m kadar yarılmıştır. Kütle ayrıca kuzeyde Oltu Çayının kolları, güneyde ise Kars Çayının kollarıyla derin biçimde yarılmıştır. Bu yarılmalar sonucunda jeolojik yapıya göre "U" ve "V" biçiminde derin vadiler oluşmuştur. Vadilerin yamaçlarında sarp diklikler halinde yükselen bazalt kornişleri gözülür. İklimin sert karasal özelliğinden kaynaklanan günlük aşırı ısı farkı, kuvvetli mekanik parçalanmalara yol açar. Bu nedenle, yamaçlar boyunca eğime bağlı olarak dökülen kaya bloklarına ve taş akıntılarına rastlanır. Düz bazalt platoları üzerinde geniş alanlara yayılmış büyüklü küçüklü bazalt parçalar, oldukça ilginç bir görünüm yaratır.
Allahuekber Dağlarının aşağı yamaçlarında genellikle step türlerinden oluşan otsu bir bitki örtüsü göze çarpar. Bunlar arasında, tuzlu ve jipsli kayaların oluşturduğu topraklarda yer yer tuzcul bitkilere de rastlanır. 2.000-2.700 m arasındaki yükseltilerde bazalt lavları üzerinde gelişmiş sarı çam ormanları dikkati çeker. Ama bu ormanlar büyük ölçüde tahribata uğramış ve seyrelmiştir. 2.700 m'nin üzerinde ise gene bazalt lavları üzerinde yayılan ve ilkbahar ile yaz başında çok renkli çiçekleriyle son derece güzel bir görünüm oluşturan Alp tipi çayır kuşağı bulunur. Kuzeydeki yüksek kesimlerde Alp tipi çayır alanı içinde yer alan 39 yayla vardır. Hayvancılık açısından büyük önem taşıyan bu yaylalarda Hazirandan Eylüle değin mandıracılık yapılır.
Sarıkamış Harekâtı
Ana madde: Sarıkamış Harekâtı
I. Dünya Savaşı sırasında Sarıkamış Harekâtı'nda Allahuekber Dağlarını aşmaya çalışan Türk kolorduları, şiddetli kar yağışı ve tipi nedeniyle büyük kayıplar vermiştir.
