Zaptiye
Zaptiye, Zabtiye olarak da yazılır, Osmanlı İmparatorluğu'nda kolluk örgütü ve görevlisine verilen ad.
İstanbul'da ve eyaletlerde kolluk hizmetleri kapıkulu askerleri, beylerbeyi ve sancakbeylerinin buyruğundaki yerel örgütlerce yerine getirilirdi. 1826'da Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasından sonra kolluk hizmetleri, umur-ı zaptiye denen düzensiz yerel örgütlerce yürütüldü. 1846'da Zaptiye Müşiriyeti'ne (sonradan Zaptiye Nezareti) bağlı asakir-i zabtiye denilen düzenli birlikler, Rumeli ve Suriye'de de yeni alaylar oluşturuldu.
14 Haziran 1869'da yayımlanan Asakir-i Zabtiye Nizamnamesi uyarınca Bursa, Konya, Aydın, Ankara, Trabzon, Kastamonu, Adana, Hicaz ve Yemen'de birer zaptiye alayı kuruldu. Her vilayet, alay düzeyinde bir zaptiye dairesi sayıldı. Sancak merkezlerinde zaptiye taburları, kazalarda da bölükler oluşturuldu.
1879'da zaptiye örgütü, Zaptiye Nezareti'nden alınıp geçici olarak Seraskerlik'e bağlandı. Daha sonra zaptiyenin yerini jandarma almaya başladı. 9 Ocak 1903'te Jandarma Nizamnamesi yürürlüğe konunca zaptiye örgütünün varlığı da sona erdi.
Osmanlı dışında Afrika'daki İtalyan sömürgelerinde jandarma ve Britanya kolonisi olduğu dönemde, Kıbrıs'taki atlı polisler için zaptiye terimi kullanıldı.