Ziya Yergök
| Ziya Yergök | |
|---|---|
 | |
| Doğum |
1873 Aşağı Hod, Yusufeli, Artvin |
| Ölüm |
1 Haziran 1949 İstanbul |
| Bağlılığı | Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye Cumhuriyeti |
| Hizmet yılları | 1902 - 1943 |
| Rütbesi | Tuğgeneral |
| Savaşları/Çatışmaları |
I. Dünya Savaşı Kurtuluş Savaşı |
Ziya Yergök (d. 1873, Artvin; ö. 1 Haziran 1949 İstanbul), Balkan Harbi ve Birinci Dünya Savaşı'nda çeşitli cephelerde görev almış Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi Türk kumandanı.
Hayatı
Ziya Yergök, 1873'de Artvin Yusufeli'ne bağlı Aşağı Hod köyünde doğdu[1]. Babası Çito lakaplı Ahmet Usta, annesi Esma Hanım'dır. 6 yaşındayken ailesiyle Erzurum'a taşındı. Fakir ve yarı açlıkla geçen bir çocukluk yaşadı, 12 yaşındayken yetim kaldı.
Erzurum'da askeri idadiye geçti. İstanbul Harp Okulu'na girmeye hak kazandı. Harp Okulu'nu bitirince de Harp Akademisi'nden mezun olup, kurada Erzincan'ı çekti.
1909'da kolağası rütbesine terfi etti ve Erzurum'daki 7. tümene tayin oldu. 1914 yılında 83. Alay Komutanlığı'na atandı. 1908'deki Dersim Harekâtı'na katıldı. Birinci Dünya Savaşı sırasında Köprüköy muharebeleri ve Sarıkamış Harekâtı'nda birliklerine komuta etti[2]. Sarıkamış Harekâtı'nda önce yaralandı, sonrasındaysa Rus karşı taarruzunun başarıya ulaşmasıyla esir düştü. Önce Semipalatinsk, daha sonra Krasnoyarsk esir kampında kaldı. 1920 yılında buradan kaçmayı başararak Doğu Türkistan ve Orta Asya şehirleri üzerinden 6 yıllık esaret sonrasında Türkiye'ye döndü.
Türkiye'ye dönünce Kâzım Karabekir'in Doğu Ordusu'nda görev aldı. 1926 yılında batıya tayin oldu. Afyon'a 1. Kolordu Divan-ı Harp Başkanı olarak atandı. 30 Ağustos 1930'da tuğgeneralliğe terfi ederek 1931'de emekli oldu.
II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla birlikte ilan edilen seferberlik kapsamında 1939'da tekrar silah altına alındı ve İstanbul Askeri Mıntıkası komutanı oldu. 1942'de İstanbul 2 No'lu Sıkıyönetim Mahkemesi Başkanlığı'nda getirildi. 14 Temmuz 1943'te yaş haddinden ikinci kez emekli edilir. 1 Haziran 1949'da vefat etti.
Hatıratı
Tuğgeneral Ziya Yergök askerliğinin ilk yıllarından itibaren tüm anılarını kaleme aldı. 1.800 sayfa tutan bu anıları, yazar Sami Önal tarafından yayına hazırlandı ve Harbiye'den Dersim'e ve Sarıkamış'tan Esarete isimli iki ayrı kitap olarak yayınlandı.
Ziya Yergök'ün I. Dünya Savaşı öncesindeki çalkantılı dönemdeki anılarını kapsayan Harbiye’den Dersim'e, Harbiye'de Enver Paşa ile sıra arkadaşı olduğu yıllardan başlayıp 31 Mart Ayaklanması'na ve Dersim İsyanı'na uzanıyor.
Sarıkamış'tan Esarete isimli kitapta ise Ziya Yergök'ün 83. Alay Komutanlığı'na atanması, Sarıkamış Harekâtı'nda Ruslara esir düşmesi, Krasnoyarsk esir kampından kaçarken geçtiği Orta Asya şehirleri, Doğu Türkistan, Sibirya, Azerbaycan gibi yerlerdeki anıları ve gözlemleri yer almaktadır.