Çalıdere, Bayburt
| Çalıdere | |
| — Köy — | |
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Bayburt |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Nüfus (2000) | |
| - Toplam | 366 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0458 |
| İl plaka kodu | |
| Posta kodu | 69000 |
| İnternet sitesi: | |
Çalıdere, Bayburt ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Eski adı Müşeverek olan köy, daha sonraki tarihlerde Çalıdere adını almıştır.
Kültür
Köyde Bayburt kültürü ve gelenekleri yaşanmaktadır.Folklörü Bar'dır.Köyde Bayburt şivesi olan "Gelirem, gidirem" ağzıyla konuşulur.
Kültürümüz
Coğrafi olarak Karadeniz Bölgesin de olmasına rağmen Doğu Anadolu'ya olan yakınlığı da göz önüne alınınca kendine has değerlerle dolu bir yaşantı bulunur. Anadoluluk denen gelenek ve görenekler Çalıdere'de mevcut iken; kendi doğasının sunduğu imkânları yetersiz gelince,ekonomik yetersizlikler insanımızı göçe zorlamış çoğunlukla yutdışına mülteci olarak gidip orada işçi statüsü kazanan vatandaşlarımız kuşaklara ayrılmaya başlayınca kültürümüzün değiştiğini yerini faarklılıkların aldığını görüyoruz.Hani o çok methetiğimiz küçüğü sever büyüğü sayarızın yerinde;deyim yerini bulur ve yeller eser.Para ayırıcı statü olarak çıkar karşımıza komşululuklsarın yerini gurbetlikler almaya başlar yabancılaşma ve devamında tamamen yok olan bir kültür çıkar karşımıza.Köyümüz merkeze 30 km uzaklıkta coğrafyası anlatılmayacak kadar güzel meşesi,çamı ve kekiğinin kokusu ile adeta doğal eczane özelliğindedir.Sularımız serin yallalarımız yeşildir.Hayvancılık ve tarıma dayanan ekonomik hayat yerini gurbete terk etmek üzeredir.Köyümüzde arıcılık desteklenirse son derece ekonomik değeri yüksek gelirler elde edilir.Islah edşilmiş sığır yetiştirile bilir.
EY İNSAN KENDİNİ ASLA ÇARESİZ HİSSETME ALLAH TEALA BİR KAPI BAĞLARSA BİN KAPI AÇAR. (İrşadi Bayburdi)
KÖYÜMÜZ YEMEKLERİ
Yemekler kültürümüzün bir parçası olarak asırlardan beri devam eden geleneksel bir yapının günümüzdeki uygulamasıdır. Bayburt yöresel yemeklerinde görülen genel özellik, un ve una bağlı yemeklerle, etli yemeklerin sebze ve zeytinyağlı yemeklerden çeşit olarak daha fazla oluşur. Bu da yörenin coğrafi şartlarının kültürel yapı üzerindeki etkisidir.
KESME ÇORBASI
Kullanilan malzemeler
200 g yesil mercimek, 1 adet yumurta, 2 yemek kasigi salça, 1 adet sogan (orta), 100 g yag, 1 su bardagi un, yeterince su, tuz, dargin (istenirse)
Hazirlanisi
Un içerisine su, tuz, yumurta konularak bir hamur yorulur, biraz bekledikten sonra hamur açilir, makarna gibi ince ince kesilir. Diger taraftan mercimek iyice pisirilip dogranan sogan yagla pembelestirilir. Dargin, salça, su katilir üzerine mercimek ilave edilir kaynatilir, üzerine kesilen çorbalik hamurlar karistirilir. Birkaç tasim kaynatildiktan sonra servis yapilir.
LOR DOLMASI
Kullanılan malzemeler
1 kg taze lor (çökelek), 1 su bardağı bulgur, 2 adet yumurta, 1 su bardağı süt kaymağı, 4 kaşık tereyağı, dargın - 1 kg. Pancar yaprağı veya evelik, 1 deste taze soğan (kuru soğanda olabilir), tuz
Hazırlanışı
Yapraklar yumuşaması için kaynar suda bir taşım haşlanır. Taze lor içerisine yumurta süt kaymağı, haşlanmış bulgur, ince doğranmış taze soğan, yeteri kadar tuz ve dargın konularak yoğrulur. Daha sonra istenilen büyüklükte sıkılarak yaprağa sarılır. Başka bir kapta soğan pembeleşinceye kadar kızartılır, üzerine parça etler eklenerek pişirilir, sonra dolmalar eklenir kavurma ile pişiriliyorsa dolma ile birlikte kavurmalar konulur, 2 bardak su ilave edilerek birkaç taşım pişirilir.
TATLI ÇORBASI
Kullanilan malzemeler
kg kurutulmus kusburnu veya ½ kg kusburnu marmeladi, 100 g kuru üzüm, 1,5 kg toz seker, ½ kg yarma (gendime), 100 g incir (istenirse), 100 g kuru fasulye, 100 g kayisi, 100 g erik (istenirse), 250 g findik, 1 su bardagi un ve tuz
Hazirlanisi
Kusburnu iyice pisirilerek ezilir önce süzgeçten sonra elekten geçirilerek süzülür . Baska bir kapta iyice pisirilen yarma ve önceden pisirilen fasulye süzülen suya katilir , un su ile karistirilarak bulamaç halinde üzerine ilave edilir bir tasim kaynatilir . Baska kapta diger malzemeler (kayisi , üzüm , erik , incir) pisirilerek sekerle birlikte karisima ilave edilir ve bir tasim kaynadiktan sonra , sogumaya birakilir . Iyice sogutulan tatli çorba üzerine findik serpilerek servis yapilir .
YALANCI DOLMA
Kullanilan malzemeler
½ kg lahana yapragi, 2 su bardagi bulgur, 250 g parça et veya kavurma, 2 yemek kasigi salça, 150 g tereyagi, 2 çorba kasigi un, 1 adet kuru sogan (büyük), tuz ve kirmizi biber
Hazirlanisi
Önce bulgur, pilav gibi pisirilir, lahana yapraklari ise sicak su ile haslanir, pisirilmis bulgur içerisine 2 çorba kasigi un karistirilir dolma iç hazirlanarak yapraklara sarilir. Baska bir kapta sogan pembelesinceye kadar kizartilir üzerine parça etler eklenerek pisirilir, sonra dolmalar eklenir, kavurma ile pisiriliyorsa dolma ile birlikte kavurmalar konulur, 2 bardak su konularak birkaç tasim pisirilir.
TEL HELVASI
Kullanilan malzemeler
250 gram tereyagi, 3 su bardagi un, 1 kg toz seker, 1 adet limon
Hazirlanisi
1 kg sekere, 2 su bardagi su konulup kaynatilir. Üzerine bir miktar limon sikilir. Seker hafif kirmizi renge gelince bir kasik kadar bu sekerli sudan soguk su içine dökülür, kati hale (agda) gelirse helvanin agdasi olmus demektir. 250 gram yagla kavrulan un büyükçe bir tepsi içinde sogutulur, sogutulan agda beyaz bir renk alincaya kadar yogrulur sonra iki ucu birlestirilerek simit sekline getirilir tepsideki sogutulmus, kavrulmus un içersine konulur üzerine kavrulmus un dökülür ve 3 - 4 kisi tarafından kenarlara dogru çekilerek halka büyütülür. Bu halka ikiye katlanarak tekrar ayni islem yapilir, katlar incelinceye kadar çekilir, tel tel olan katlar kopartilarak servis yapilir.
AYRAN AŞI (AYRANLI ÇORBA)
Yoğurt çırpılır ve su eklenerek ayran haline getirilir. daha sonra denler haşlanır. Hazırlanan ayrana biraz un katılır. Ayran biraz haşlanan denlerle karıştırılarak orta ateşte olmak üzere ocağa konulur. Bu karışıma hazırlanan ufak köfteler eklenir ve karışım kaynamaya çıkıncaya kadar yavaş yavaş karıştırılır. Karışım Kaynamaya çıktıktan sonra bir müddet daha kaynatılır.Daha sonra tereyağı aş otu ve diğer istenen baharatların karışımından olşan anık karışıma katılır bundan sonra ayran aşımız hazır hele gelir...
SU BÖREĞİ
Kullanılan malzemeler
1 su bardağı süt veya yoğurt, 1 su bardağı su, 1 su bardağı Tereyağı, 3 adet yumurta, 250 gr. Kavrulmuş fındık, 3 su bardağı süt (şerbet için : 2 su bardağı Toz şeker, 1 çay kaşığı karbonat yeterince un)
Hazırlanışı
Yumurta, bir su bardağı süt veya yoğurt, su, karbonat ve tereyağı karıştırılır. Üzerine un ilave edilerek baklava hamurugibi hamur yapılır. Hamur 14-15 parçaya ayrılıp 15 dakika kadar dinlendirilir, ince olarak açılan yufkalar yağlanmış tepsiye teker teker dizilir. Her üç dört yufka arasına dövülmüş fındık serpilir. Bu şekilde bütün hamur bitinceye kadar yufkalar açılıp tepsiye serilir. Yufkaların açılması tamamlandıktan sonra istenilen şekilde kesilip üzerine biraz tereyağı dökülür ve orta sıcaklıkta fırında hamur pembe renk alıncaya kadar pişirilir. Kızarmış börek fırından çıktıktan sonra, pişirilmiş süt üzerine şeker ilave edilerek tadı ayarlandıktan sonra elde edilen süt şerbeti ılık olarak üzerine dökülür.
Çaşır
Çiriş gibi dağlarda yetişen yabani bir bitkidir. Haşlanarak ve tuza banılarak yenildiği gibi, yumurtaya batırılıp yağda da kızartılarak yiyilebilir. Patates kavrumundada kullanılır
KADAYIF DOLMASI
Kadayıfın içerisine dövülmüş ceviz içi konularak dolma gibi sarılır. Sonra yumurtaya batırılarak yağda kızartılır. Kızartılan kadayıf dolması önceden hazırlanmış şerbete atılır daha sonra şerbetten çıkarılarak yiyilir.
Galacoş
Kullanılan malzemeler
250 g yeşil mercimek, 200 g tereyağı- ½ kg kıyma, 1 adet soğan (irice), 2 kaşık salça, 250 g Gurut (kurutulmuş ayran süzmesi) veya yoğurt süzmesi.
Hazırlanışı
Mercimek, et, sağon, salça ve yağ biraz su konularak, mercimek suyu çekinceye kadar pişirilir. Diğer taraftan gurut (kurutulmuş ayran süzmesi) veya yoğurt süzmesi sulu bir kıvama gelinceye kadar sıcak suyla ezilerek kaynama noktasına kadar ısıtılır. Kaynamasına özen gösterilir, kaynama olursa çökelek haline gelir ve kullanılamaz. Hazırlanan bu eriyik önceden tabağa doğranan bayat ekmekler üzerine dökülür. Üzerine de bol yağlı mercimek ilave edilerek servise sunulur.
Coğrafya
Bayburt merkezine 31 km uzaklıktadır. Ulaşım Şehir merkezine 20 dakikada varılmaktarır. Köyümüze komşu köyler Everek Helva Köyü. Erçeli ve Kop köyü Erzurum'a bir saate varılmaktadır yollar asfalt olduğundan otobanı aratmamaktadır. Kışın soğuk bir hava hakim olmaktadır yaz olarak ilkbahar dahil dört ay yaz vardır.
Bayburt’ İlimizin Tarihi zenginliklerine bakacak olursak günümüze ulaşan eserlerin başında; Bayburt Kalesi, Saruhan Kalesi, Bayburt Ulu Camisi, Pulur (Gökçedere) Ferahşat Bey Camisi, Sünür (Çayıryolu) Kutlu Bey Camisi, Yukarı Hınzeverek (Çatalçeşme) Camisi, Yakutiye (Yeni) Camisi, Zahit Efendi Camisi, Pulur (Gökçedere) Medresesi, Bedesten (Taşhan), Dede Korkut Türbesi, Şehit Osman Türbeleri, Ahmedi Zencan Türbesi (Kümbet), Sünür (Çayıryolu) Kutlubey Türbesi, Yanbaksı (Güneşli) Kümbeti, Bey Börek (Bamsı Beyrek) Türbesi, Çarşı Hamamı, Bent Hamamı, Paşaoğulları (Gondolotlar) Hamamı, Korgen Köprüsü, Aydıntepe Yer altı Şehri, Çimagil Mağarası, Helva Köyü Buz Mağarası bulunmaktadır.
Köyümüz 40 derece 37 dakika Kuzey Enlemi ile 40 derece 45 dakika Doğu boylamı, 39 derece 52 dakika Güney enlemi ile 39 derece 37 dakika ban boylamları arasında yer alır. Doğusunda Erzurum. batısında Gümüşhane, kuzeyinde Trabzon ve Rize, güneyinde Erzincan illeri ile çevrilidir.
Allahteala nın Kainata bahşettiği En Büyük Lütuf Sevgisir
- Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş/
- Yavru gitmiş ıssız kalmış otağı/
- Câmlar şikest olmuş meyler dökülmüş/
- Sâkiler meclisten kesmiş ayağı/
- Hangi dağda bulsam ben o maralı/
- Hangi yerde görsem çeşmi gazalı/
- Avcılardan kaçmış ceylân misâli/
- Gitmiş dağdan dağa yoktur durağı/
- Lâleyi sümbülü gülü hâr almış/
- Zevk ü şevk ehlini âh ü zâr almış/
- Süleyman tahtını sanki mâr almış/
- Gama tebdil olmuş ülfetin çağı/
- Zihnî dehr elinden her zaman ağlar/
- Vardım ki bağ ağlar bağıbân ağlar/
- Sümbüller perişân güller kan ağlar/
- Şeydâ bülbül terk edeli bu bağı/
- BAYBURTLU ZİHNÎ (1797 ?-1859)
İklim
Köyün iklimi,sert karasaldır.Kışları uzun ve sert geçer, bol Kar yağışlıdır.
Ekonomi
Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. köyün gençleri yurtdışında çalışmaktadır şu anda 180 kişi yurtdışında çalışmaktadır.
Köyümüz ekonomisi iklim ve coğrafi şartlara bağlı olarak tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Tarım ekonomisinin de temel kaynakları hayvan yetiştiriciliği ve bitkisel üretim teşkil etmektedir. Köyümüzdeki topraksız aile Türkiye ortalamasının altında olup bu oran % 45 dır. Ancak tarımda işletmelerin küçüklüğü ve verim düşüklüğü gelir yetersizliğine yol açmaktadır. ihtiyaca cevap verememesi ve yeni işletmelerin kurulmaması nedeniyle halk genelde yabancı ülkelere ve diğer gelişmiş vilayetlere göç ederek geçimini temin etme yollarını aramaktadır. Gurbetçilik Köyümüz geçimini destekleyen bir unsurdur. Ekonomik yaşam tarihi gelişimi içinde temel özelliğini değiştirmemiştir. Köyümüzde tarım ve hayvancılık başlangıçtan beri ekonomiyi sürükleyici bir rol oynamıştır.
Örnek veregek olursak 1992 senesinde bizim aile Bursaya göç etmiştir evimizin yukarısında merada iki odalı bir yer yaptık Muhtar dahil Köyümüzün %70 i bu yaptığımız eve karşı çıktı ve dağdaki yerin parasını bizden alarak köyemi harcadılar bilinmez Bizim gibilerine sahip çıkılsaydı köyümüzden kopmalar olmazdı ancak şunu söylemek isterim.
Muhtarlık
Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.
Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:
Altyapı bilgileri
Köyde, ilköğretim okulu vardır kullanılmaktadır. Köyün içme suyu şebekesi yoktur ancak kanalizasyon şebekesi vardır. PTT şubesi yoktur ancak PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.Köyde köy odası vardır.Gelen misafirler orada ağırlanmaktadır.