İslami Davet Partisi
| İslami Davet Partisi Hizb el-Dawa el-İslamiyye حزب الدعوة الإسلامية | |
|---|---|
 | |
| Genel başkan | Haydar el Abadi |
| Kuruluş tarihi | 1958 |
| Merkez | Bağdat |
| Ulusal üyelik | Hukuk Devleti Koalisyonu |
| İnternet sitesi | |
| http://www.islamicdawaparty.com/ | |
| Parti bayrağı | |
 | |
|
| |
İslami Dava Partisi veya İslami Çağrı Partisi (Arapça: حزب الدعوة الإسلامية Ḥizb Al-Daʿwa Al-Islāmiyya), Irak'taki siyasi partilerden biridir. Irak Yüksek İslam Konseyi ile birlikte Şii Birleşik Irak İttifakı'nın iki ana partisidir. Ocak 2005 Irak seçimlerinde ve daha uzun vadeli Aralık 2005 seçimlerinde mecliste çok sayıda sandalye kazandı. Parti, İran-Irak Savaşı sırasında ve İran Devrimi'nde Ayetullah Ruhullah Humeyni'yi destekledi. Hala İran ile olan ideolojik farklılıklara rağmen Tahran'dan mali destek almaktadır.[1]
Tarihi
Hizb Al-Dava, 1957 yılında ismi iyi bilinen ve saygın Şii lider olan Muhammed Sadık El-Kamûsî tarafından kuruldu.[2] Onun ve partinin amacı ve İslami değerlere sahip, bilinçli siyasi mücadeleyle laikliği teşvik edecek bir hareket oluşturmak ve Irak'ta bir İslam devleti yaratmaktı. Kurulduğu dönemde Irak siyasetine laik Arap milliyetçiliği ve sosyalist fikirler hakim oldu. Muhammed Bekir Sadr - partinin filozof, teolog ve siyaset kuramcısı olarak kabul edildi - ruhani önder olarak ön plana olarak çıktı. Partinin ana hedeflerinden biri Saddam'ı yok etmek oldu. Parti, Vilayetü'l-Umme'ye (Ümmetin Yönetimi) dayalı siyasal ideolojinin temellerini ortaya koydu. Bu partiye benzer "ikiz" İslami Dava Partisi de, şehit Muhammed Bekir El-Sadr'ın vizyonunu kabul eden Necef'te okumuş din adamları tarafından Lübnan'da kuruldu. El-Kamûsî de bu partide yer aldı ve "Hizbullah" olarak bilinen Lübnan'daki siyasi partinin lideri oldu.
Parti, 1970'lerde Şii ulema ve gençlik arasında güç kazandı. Askeri darbeyle gelen Irak hükümetine karşı silahlı isyanı tahrik eden bir parti olarak rejimin istikrarını tehdit etti. 1970'lerde hükümet, Şii dergi Risâletü'l-İslam ve birçok dini eğitim kurumunu kapattı. Hükümet, ulusal askerlik hizmetini üstlenecek Iraklılar yükümlü bir yasa çıkardı. Baasçılar 1972 senesinden itibaren partinin üyelerini tutuklamaya başladı. 1974 yılında, 75 El-Dava üyesi tutuklandı ve Baasçı devrimci mahkeme tarafından ölüme mahkum edildi.[3] 1975 yılında hükümet, "Marad El-Ras" olarak bilinen yıllık Kerbela-Necef alayını iptal etti. 1970'ler boyunca baskıcı tedbirlere maruz kalan parti tarafından hükümete büyük ölçekli muhalefet olarak Marad El-Ras alayı yapıldı.[4] Bir kısım parti üyesi sürgün edildi. Necef sürgünleri, İran'ın gelecekteki ruhani lideri olan Ayetullah Ruhullah Humeyni ile ilişki kurdu. Parti, 1980 yılında yasaklandı ve üyeleri Irak Devrim Komuta Konseyi tarafından gıyabında ölüm cezasına çarptırıldı.[5]
İran İslam Devrimi ve ABD Büyükelçiliği'nin bombalanmaması
Parti, İran İslam Devrimi'ni destekledi ve İran hükümetinden desteğini aldı. İran-Irak Savaşı sırasında, Irak'ta Saddam Hüseyin'in Baas hükümetine karşı İran destekli bir ayaklanma başlattı. 1979 yılında, Dava, merkezini İran'ın başkenti Tahran'a taşıdı.[6] Aralık 1981 yılında uluslararası saldırıların ilkini Irak'ın Beyrut Büyükelçiliği'ne yaptı.[7] Dava partisinin, ABD'nin Kuveyt Büyükelçiliği'nin yanı sıra, İran'a karşı savaşında Irak'a yardım eden Fransa'nın askeri ve mali yardım sağlayan tesislerine saldırılar düzenledi. Bombalama nedeniyle mahkum olanlardan biri olan Cemal Cafer Muhammed, Başbakan Nuri El Maliki'nin koalisyon iktidarı kabinesi üyesi ve Irak parlamento üyesi oldu.[8]
Bu işbirliğine rağmen, Sadr ve Humeyni'nin "İslam Cumhuriyeti" anlayışları keskin farklılıklar içeriyordu. Humeyni devletin güclü olması ile ulemanın dinlenmesi görüşünü ederken, El-Dava ümmetin dinlenmesinin desteklemiyordu. Bu anlaşmazlık, parti içinde ayrı bir grup olarak IDYK'nın oluşumuna yol açan bir etken oldu. Parti, 1980'lerde birkaç Sünni İslamcı grupla iletişim kurdu.[9] 31 Mart 1980 tarihinde, Baasçı rejimin Devrim Komuta Konseyi, Dava partisi'ne bağlı kuruluşların kapanması ve parti hedefleri için çalışan geçmişteki ve etkin üyelerini ölüme mahkum eden yasa çıkardı.[10] Bu yasadan sonra Irak rejimi acımasız bir tasfiye hareketi başlattı.
Batıda İran ile olan çatışması sebebiyle Irak'ı destekleyici olma eğilimi partinin İran-Irak Savaşı sırasında terör örgütü olarak görülmesine sebep oldu. Bu başka bir yerde, Batı ve Sünni hedeflere karşı cumhurbaşkanı, başbakan ve diğerleri gibi saldırılara karşı Irak'ta suikast girişimi bir dizi sorumlu düşünülmektedir. Parti 1980 yılında Tarık Aziz'e, 1982, 1987 ve 2002 yılında Saddam Hüseyin'e başarısız suikast girişimi gerçekleştirdi.
80'lerde Muhammed Bekir el-Sadr'a karşı
Iraklı Şiilerin önderi Muhammed Bekir el-Sadr, Havza öğrencilerinin Dava partisine katılmasını yasakladı. Parti bundan sonra Necef'te bulunan diğer dini liderlerden Ebu'l-Kasım El-Heyi'ye bağlılığını ilan etti.
1990lar
Körfez Savaşı'ndan sonra, partinin ve Amerika Birleşik Devletleri'nin çıkarları birbirine daha yakın oldu.[11] Parti bu yakınlığa dayanarak ABD'ye, iktidara geldiğinde, anayasal demokratik, çoğulcu bir Irak içinde insan hakları ve hukukun üstünlüğü" sözünü verdi. Dava Partisi Saddam Hüseyin'den sonra Irak'ın nasıl yönetileceğine dair görüşler üzerinde Kürt partilerle anlaşmazlıklar yaşamasına rağmen 1992 ve 1995 yıllarındaki kongrelere katıldı.[12]
2003 ABD İşgali
Partinin önde gelen yöneticilerinin büyük bölümü ABD'nin Irak'ı işgal etmesine kadar sürgünde kaldı. Bu dönemde bazı gruplar ilDYK'ye katıldı.[13] Dava Partisi, diğer Şii Irak İslam muhalefet partilerinin aksine savaşa karşı bir tavır aldı. İbrahim El Caferi şahsen, 2003 Irak Savaşı nedeniyle İngiltere'de yapılan savaş karşıtı protestolara katıldı.
Kaynakça
- ↑ Sawt al-Iraq, writing in Arabic, Informed Comment, 2007-05-14
- ↑ Dagher, Sam, "Ex-Hussein Officials and Others Go on Trial", The New York Times, 28 December 2008
- ↑ Aziz, "The Role of Muhammad Baqir as-Sadr," p. 212.
- ↑ http://meria.idc.ac.il/journal/2004/issue2/jv8n2a2.html
- ↑ Wright, Robin (2001). Sacred Rage: The Wrath of Militant Islam. Simon and Schuster. ISBN 0-7432-3342-5.
- ↑ Wright, Robin, Sacred Rage, Simon and Schuster, (2001), p.124
- ↑ Hoffman, Bruce (March 1990). "Recent Trends and Future Prospects of Iranian-Sponsored International Terrorism". RAND Corporation. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304002535/http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a237637.pdf. Erişim tarihi: 31 December 2012.
- ↑ U.S. military: Iraqi lawmaker is U.S. Embassy bomber
- ↑ Iraqi political groupings and individuals
- ↑ Shia Party Rises From the Ashes - by Aaron Glantz
- ↑
- ↑ The Iraqi Shiites "Boston Review, Juan Cole"
- ↑ The Post-Saddam Danger from Iran, the New Republic, 7 October 2002
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
