Şövalye

"The Accolade" (şövalye ilan edilirken) adlı tablo (Edmund Blair Leighton, 1901)

Şövalye, Ortaçağ Avrupa'sında seçkin ve profesyonel bir atlı asker (süvari) sınıfı.[1] Şövalyelik günümüzde, bazı ülkelerde önemli bir hizmet nedeniyle verilen bir unvana dönüşmüştür.[1]

Etimoloji

Şövalye sözcüğü Türkçeye, Fransızcada aynı anlama gelen chevalier kavramından geçmiştir. Sözcüğün kökleri Ortaçağ Latincesindeki caballus (yük atı) ve caballarius (atlı) sözcüklerine dayanır.[2] Modern İngilizcedeki cavalry (süvari) sözcüğü de aynı kökten gelir.[3]

Tarihçe

Ortaçağdaki ilk şövalyeler profesyonel atlı askerlerdi. Bir kısmı feodal bir beyin veya hükümdarın -tımar sistemine benzer şekilde- toprak tahsis ettiği vasallardı ve gerektiğinde efendilerinin birliklerinde savaşıyorlardı; ancak toprak tahsis edilmeyen şövalyeler de vardı. Bazen efendi, şövalyeleri tek tek hizmetine alıyor ve onlara toprak tahsis ediyordu; bazen de kendisine toprak tahsis edilen bir şövalye, yanında başka şövalyeleri getiriyordu.

Şövalye efendisine korumalık yapıyor, keşiflerde eşlik ediyor, şatosunda bekçilik yapıyor ve gerektiğinde onun adına savaşlara katılıyordu. İngiltere'de sadece hükümdarın şövalye istihdam etmesine izin veriliyordu. Fransa'da ise diğer soylular da şövalye istihdam edebiliyordu. Bu durum zamanla bazı soyluların çok güçlenmesi sonucunu doğurdu.[4]

Önceleri şövalyeler yılda sadece 40 gün çalışıyorlardı.[4] 12. yüzyıldan itibaren şövalye sayısında azalma görüldü ve hizmet süreleri uzadı. Şövalyeler askerî hizmet yerine "scutage" (koruma parası) denen bir vergiyi vererek, seferlere katılmamaya başladı. 14. yüzyıla gelindiğinde, savaşta süvarilerin öneminin azalması, paralı askerlerin tercih edilmesi, toprak kiracılarının isteksizliği gibi nedenlerle şövalye sayısında ciddî bir azalma görüldü.[4]

Eğitim

Viktor Vasnetsov'un "A Knight at the Crossroads" (1878) adlı tablosundaki şövalye tasviri

Şövalye olarak yetiştirilecek olan bir erkek çocuğu, yaklaşık 7 yaşındayken babasının evinde "page" (ayakçı) olarak çalışmaya ve eğitim almaya başlıyordu. Page eğitimi, muharebenin yanı sıra -çocuğun ailesinin sosyal sınıfına da bağlı olarak- avcılık, dans, müzik gibi konuları da kapsıyordu. Çocuk yaklaşık 12 yaşındayken efendisinin evine taşınıyor ve eğitimine -daha kapsamlı olarak- burada devam ediyordu. Bu dönemde aday "damoiseau" veya "valet" (Almanya'da "knappe") olarak adlandırılıyordu. Bir seferde efendisinin kalkan veya zırh taşıyıcısı veya bir şövalyenin yardımcısı (esquire) olarak görev yaptıktan sonra, şövalyeliğe uygunsa ve gerekli silah, zırh ve ekipmanları alacak parası varsa şövalyeliğe terfi ediliyordu.[1]

Tören

Bir şövalye karşılaşması

Şövalyelik unvanı bir törenle veriliyordu. Tören bazen bir festival veya bayram günü, gösterişli şekilde gerçekleştiriliyordu. Şartlara bağlı olarak, bazen de muharebe alanında basit bir tören gerçekleştiriliyordu. Unvan verilirken genellikle kılıcın bir yüzü, efendi tarafından, şövalyenin omzuna değdiriliyordu. Bu gelenek günümüzde de devam ettirilmektedir.[1]

Şövalyelik ilkeleri

Şövalyelerin uyması ya da benimsemesi gereken 10 temel ilke vardı. Bunlar:

  1. Kutsal saydığı değerleri ölümü pahasına korumak
  2. Savunmasız ve acizleri korurken onlara saygı göstermek.
  3. Ülkesini sevmek.
  4. Düşmandan önce savaş meydanından geri çekilmemek.
  5. Tek bir kadına karşı aşk beslemek, ona bağlı olmak.
  6. Kötülüklerin ve acımasızlığın karşısında durmak.
  7. İnandığı değerlerle çakışmadığı sürece, emri altında olduğu amirlerinin tüm emirlere uymak. 
  8. Sözüne sadık olmak, onurunu küçük düşürecek davranışlardan uzak durmak.
  9. Cömert olmak, kendisine gösterilen iyiliği asla unutmamak. 
  10. Her durumda doğruluğun ve iyiliğin temsilcisi olmak.

Günümüzde durum

Birleşik Krallık

Birleşik Krallık'ta günümüzde de, sanat, iş, siyaset, spor vb. her alandan üstün hizmetlerde bulunmuş başarılı kimseler şövalyelik nişanı ile ödüllendirilirler. Ödüllerini ve unvanlarını törenle kraliçeden alırlar ve isimlerinin önünde Sör (İng: Sir) ya da bayansa Dame unvanını taşımaya hak kazanırlar. Örneğin müzisyen Paul McCartney ve dağcı Edmund Hillary şövalye unvanına sahip ünlülerdendir.

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 "knight." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.
  2. ↑ "chivalry." Online Etymology Dictionary
  3. ↑ "cavalry." Online Etymology Dictionary
  4. 1 2 3 "knight service." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Şövalye ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

This article is issued from Vikipedi - version of the 5/31/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.