Antigone (oyun, Sofokles)
Antigone, Antik çağ oyun yazarı Sophokles tarafından M.Ö. 440’larda yazılmış tek perdelik tragedyadır.
Bireysel özgürlüğe inanan Antigone adlı kahramanın, inançları ile devlet yasalarının çatışması sonucu devlet otoritesine başkaldırışını ele alır.[1] Dünya edebiyatının ilk “direniş” örneği kabul edilir. Kral Oidipus, Oidipus Kolonas’ta adlı oyunlarla birlikte Sophokles’in “Thebai Üçlemesi” veya “Oidipus Üçlemesi” şeklinde adlandırılan üçlemesinin son oyunudur. Diğer oyunlar gibi bu oyun da bağımsız oynanır. Antigone, üçlemenin son oyunu olmasına rağmen diğerlerinden önce yazılmıştır.
Eser, ilk defa M.Ö. 442’de oynandı. Türkçe’ye Sabahattin Ali tarafından çevrildi. Eser, Jean Cocteau, Friedrich Hölderlin, Jean Anouilh ve Bertolt Brecht, Kemal Demirer gibi çağdaş yazarlar tarafından yeniden yazılmıştır.[1]
Konusu
Oyun başlamadan önce, Antigone'nin geçmişine dair bir takım bilgiler verilir: Antigone, Kral Oidipus’un kızıdır. Kral Oidipus, oğullarının baskısıyla tahttan çekilmek zorunda kalıp Thebai’den sürülmüş, kızı Antigone’un yardımı ile Kolonos’a gidip orada ölmüştür. Oğulları Eteocles ile Polyneikes Thebai’yi yönetme konusunda iktidar savaşımına girip birbirlerini öldürmelerinden sonra dayıları Kreon kral olur.
Kreon, savaşta ülkesini savunan Eteocles’in kahraman sayılıp törenle gömülmesini, Polyneikes’in ise taht kavgası uğruna yabancıların yardımıyla yurduna saldırmış olduğu için ölüsünün kurda kuşa yem olarak açıkta bırakılmasını emretmiştir. Kreon’un anlamsız bir gurura kapılarak verdiği bu emir aslında toplumda yerleşmiş adetlere aykırıdır. Fakat halk memnuniyetsizliğini dile getirmeye, Kreon’a karşı çıkmaya cesaret edemez. Oysa Antigone, cezası ölüm bile olsa kardeşlik vazifesini yerine getirmekte kararlıdır. Çünkü o,‘her ölünün gömülmeye hakkı olduğuna’ inanır.[1] Kızkardeşi Ismene’nin katılmamasına rağmen ağabeyini gömen Antigone, diri diri gömülerek öldürülme cezasına çarptırılır. Kreon’un oğlu olan nişanlısı Haimon, Angitone’u kurtarmaya çalışır ancak babasını ikna edemez. Antigone, kendisini kapatıldığı kör mahzende asar. Haimon, bunu öğrenince onun ayaklarının dibinde intihar eder; oğlunun acısına dayanamayan annesi Euridike de kendi canına kıyar.
Etkileri
1922’de eseri Fransızca’ya çeviren Jean Cocteau, oyunun kısaltılmış ve modern zaman uyarlanmış bir versiyonunu yazmıştır.
Fransız yazar Jean Anouilh, II. Dünya Savaşı sırasında yazdığı Antigone adlı oyunda Antigone’nin isyancı ruhu ile Hitler’e karşı oluşan direnci işlemiş ve oyun 1944’te Paris’in işgalden kurtuluşundan birkaç gün önce sahnelenmiştir.[2] Sözkonusu oyun, Orhan Veli Kanık trafından Türkçe’ye çevrildi.
Brecht, Friedrich Hölderlin’in Sofokles’ten Almanca’ya çevirdiği eseri 1948’de “Sofokles’in Antigone’u” adıyla kendi dünya görüşüne göre uyarlamış ve Kreon’u Alman halkını da yıkıma sürüklemek isteyen Hitler’e benzetmiştir. Brecht’in eseri Hasan Ali Cemal tarafından Türkçe’ye çevrildi.
1970’lerde Kemal Demirer, olayı Anadolu’ya taşıyan, o yılların ruhuna uygun olarak gelir dağılımdaki eşitsizliğe de değinen bir yorumla konuya yaklaşmıştır.[2]
Ayrıca bakınız
Dış kaynaklar
Kaynakça
| ||||||||
